دانشگاه جامع علمي كاربردي

واحد سابكو

درس:

متون اسلامي

موضوع:

وصيت نامه هاي اميرالمومنين علي (ع)

استاد:

حجت الاسلام والمسلمين حاج آقا رجبي

دانشجو:

حسين رستمي نسب

رشته:  ساخت و توليد

تابستان  87

مقدمه:

انسان و جنگ

يكي از مسايل زندگي انسان در طول تاريخ، جنگ بوده است. اين پديده عمري بسيار طولاني دارد و قدمت ان به آغاز خلقت بشر مي رسد. اندك زماني پس از آفرينش حضرت آدم نيز، بين فرزندان او جنگ و نزاع درگرفت و دامنة آن تا امروز هم چنان ادامه دارد. براي جنگيدن، ابزار و آلاتي لازم بود كه براي تهيه و ساخت آن در طول زمان، انسان استعدادهاي جسمي و ذهني خود را به كار گرفته است. با گذشت عمر جهان و پديد آمدن دوره هاي مختلف، ابزار و آلات جنگي و شيوه هاي نبرد نيز كاملتر و جديدتر شده است؛ تا جايي كه در دنياي امروز شيوه هايي چون «جنگهاي الكترونيكي» و «جنگ ستارگان» مطرح شده است.

عللي كه انسان را به جنگ كشيده، متفاوت بوده است. مسأله اساسي آن است كه جنگ به اشكال گوناگون در زندگي انسان وجود دارد، چه به صورت دفاع به منظور دفع تجاوز دشمن و چه به شكل تعرض يا به منظور سلطه گري، شهرت طلبي، حرص و طمع.

جهاد در نهج البلاغه

علي (ع) پرچمدار جهاد و مبارزه در راه خدا

“به خدا قسم اگر من تنها، با دشمنان اسلام رو به رو شوم و آنها تمام روي زمين را پر كرده باشند، باك نداشته و نمي هراسم و بدون ذره اي بيم و هراس با آنان رو به رو مي­گردم.”

ياران پيامبر اسلام (ص) با تمام توان، و با مال و جان در راه خدا جهاد كردند، ولي تاريخ اسلام و جهان هيچ شخصي را كه بتواند فداكاري،‌ رشادت و شجاعت و اخلاص حضرت علي (ع) را در راه خدا و دين داشته باشد، به خود نديده است.

قدم، قلم، بيان، شمشير و تمام زندگي علي (ع) در راه خدا و در راه جهاد و مبارزه بود و در همه حال، به مصلحت اسلام مي انديشيد.

علي (ع) با قطع نظر از تمام اوصاف انسانيش كه او را پس از پيامبر (ص)، شخص درجه يك اسلام معرفي مي كند، افسر نمونة اسلام هم بوده است.

فتوحات جنگي به استثناي جنگ تبوك، به پرچم داري و فداكاري او بوده است. در هر نوع جهادي، تا آنجا برجستگي و امتياز داشت كه احدي بر او سبقت نمي گرفت. در همة جنگها در صف اول مقدم بود و از آغاز نوجواني تا پايان آخرين لحظه زندگي اش، در جهاد دايم به سر مي برد.

اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايد: “من هنوز بيست سالم نشده بود كه قدم به ميدان جنگ گذاشتم … چهل سال است كه من به فنون سربازي آشنايي و سابقه دارم. هفتاد نبرد نامي را در عهد پيغمبر (ص) با نقشه هاي صحيح خود گشوده، پرچم پيروزي اسلام را بر بلندترين دژهاي دشمن به اهتزاز درآوردم.”

اگر مصلحت اقتضاي نبرد مي كرد، قهرمانانه در جنگ شركت مي جست و به استقبال شهادت مي شتافت. چنان كه خود چنين فرموده است: “سوگند بدان كسي كه جان پسر ابي طالب به دست اوست، كه هنوز ضربت شمشير خوردن بر من آسانتر است از مردن در بستري كه در غير طاعت خدا باشد.”

در زمان صلح، با زبان فصيح و قلم بليغ و بيان دلنشين خود، به دعوت به حق مبادرت مي نمود. با تمام اين عظمت مي فرمود: اگر همة حكومت زمين و آسمان را در مقابل درآوردن پوست جوي از دهان مورچه اي به من بدهند، چنين عملي انجام نخواهد داد. اين است سرباز اسلام، الگوي تمام و كمال براي رزمندگان، افسران و فرماندهان و همه مسلمين دنيا.

با آن كه در طول اين كتاب در هر فصلي و در كنار آيات الهي، فرمايشات علي (ع) زينت بخش بعضي صفحات بوده است، دريغ است كه فصل جداگانه اي را به بيانات شيوا و دلنشين علي (ع) در نهج البلاغه، كه خود قهرمان ميدان جهاد و مبارزه بود اختصاص ندهيم. هر چند كه اين فصل منتخبي است از فرموده هاي اميرالمؤمنان (ع) و طبيعي است آوردن كلية مطالبي كه در رابطه با جهاد است و تفسير و توضيح آن بر عهدة اهل علم و دانشمندان فاصل مي باشد.

در اين فصل ابتدا، فرازهايي از سخنان اميرالمؤمنين (ع) در نهج البلاغه آورده مي شود كه شامل فضيلت جهاد و پايداري و مقاومت در جهاد، فنون مبارزه و روش جنگ و … در پايان و در آخرين قسمت، اوصاف و شرايط سربازان ارتش اسلام،‌ آورده مي شود.

الف: علي (ع) و جهاد

1-  مساعدت و ياري كردن همر زمان

يك فرد جنگجو و دلير و شجاع شخصي است كه از خويش دفاع كرده و دشمن را پراكنده نموده، منكوب سازد و بعد از آن بدون درنگ به ياري برادر خود بشتابد. باي يك شخص مسلمان، هرگز اين صفت پسنديده نيست كه دشمن خويش را به حال خود واگذارد، تا اين دشمن با دشمن برادر خود، همدست شده به اتفاق، آهنگ جنگ او كنند.

2-  فرار از ميدان جنگ، باعث خشم خداست

به خدا قسم اگر از زير شمشير دنيا فرار كنيد، از شمشير آخرت به سلامت نمي مانيد، اگر از نبرد فرار نماييد، خداوند درهاي رحمت را به روي شما بسته و در خشم او گرفتار مي شويد. يك لحظه در كار حمله و نبرد، كوتاهي نكنيد. واي بر كسي كه ار ميدان جنگ فرار كند، زيرا ثمرة اين كار در دنيا، خواري و ننگ و در آخرت هم، سوز آتش را تحمل نمودن است و هلاكتهاي بي درنگ نصيب مي گردد.

3-  عدم شركت در جهاد، ذلت است

سپاهين دشمن با شما خواهان جنگند، يا بر نفوس خويش، به ذلّت و خواري و پستي اقرار كنيد يا تيغها را از خونهاي دشمنان و خودتان را از فرات، سيراب سازيد. پس مرگ در زندگاني شماست، اگر مغلوب شويد و زندگي پر شرافت، در مرگ شماست، اگر به دشمنان غالب آييد.

پس هر كس به جهاد پشت كند و با علاقه از آن سرباز زند، خواوند لباس ذلت بر او مي پوشاند و به بلاها گرفتارش مي كند، عقل و خرد از وجودش مي برد و حق از ائ بيزار و انواع خواريها به او روي مي آورد و عدالت در حقش اجرا مي شود.

4-  جهاد دري از درهاي بهشت است.

جهاد، دري از درهاي بهشت است كه خداوند آن را به روي دوستان خاص خود مي گشايد و لباس پرهيزگاري و زره فراخ دامن و سپر محكم خداوندي است.

5-  هشياري و آمادگي

اي دلاور جنگجو، بيدار باش. هرگس به غفلت در مقابل دشمن به خواب خوش رود، بدون ترديد بايد بداند كه دشمن به خاط او لحظه اي ديده به دست خواب نسپارد… در فراز كوهها و بالاي بلنديها و پشته ها، ديده باناني براي خود بگماريد مبادا دشمن بناگاه، از كمينگاه يا از جايگاه امن، بر شما بتازد.

6-  شكيبايي در رزم

اي لشگريان خدا، لباس شكيبايي را بر تن كنيد، دنداهاي خويش را بر هم بفشاريد و با عزمي راسخ، در ميدان رزم بكوشيد.

7-  پاداش رزمندگان

فراموش نكنيد شما سپاهيان خدا هستيد، كه از لشگر كفر قويتريد و خداوند در همه احوال جنگ، با شما خواهد بود. در اين جهاد پاداش نيكو، متعلق به شماست و پاداش اخروي نصيب شما خواهد شد.

8-  حمله دو جانبه به دشمن

در موقع جمله بر سپاه دشمن، از يك جانب و اگر توانستيد، از دو جانب بتازيد و اين عمل كه به محاصره شبيه است، به پيروزي نزديكتر خواهد بود.

9-  انتخاب موضع مناسب به دشمن

چندان به دشمن نزديك مشويد كه در امواج سهمگين كارزار، يك باره فرو رويد و آنقدر هم دور نگرديد كه به سستي و ترس تظاهر كنيد، بلكه در اين مورد هم، ميانه روي و تعادل، از همه چيز بهتر است.

10- افشاگري به جاي ناسزا

من دوست ندارم شما فحاش باشيد و ليكن هرگاه خواستيد ماهيت دشمن را افشا كنيد، كافي است كه عملكرد زشت آنها را توصيف كرده و حال و موقعيت و چهره آنها را يادآور شويد.

ب-شرايط و صفات سربازان

1-  ايمان

سربازان! شما پيش از هر تجهيز و سلاح، به نيروي ايمان مجهز و مسلح باشيد.

2-  اطاعت و فرمانبري

سرباز در مقابل فرمانده خود بايد مطيع محض و تسليم صرف، باشد و كوچكترين تخطي از نقشه اي كه مولود فكر افسران و فرماندهان است، روا ندارد.

3-  شجاعت و استقامت

سرباز بايد رشيد و فداكار باشد  به هنگام حمله، از كوههاي آتش و درياهاي مواج باك نداشته باشد. سرباز نيست آن كه لطمات سنگين حوادث؛ كوچكترين لرزشي در اراده و پيشرفت او بدارد.

4-  ايثار و فداكاري

سپاهي شجاع، كسي است كه شمشير بر كفن نبرد و بر چهره نامبارك مرگ لبخند زند و همچنان خندان در آغوش امواج معركه فرو رود، يا در خون خويش و گرداب فنا غرق گردد  يا به ساحل پيروزي و افتخار دست يابد.

5-  دقت در اجراي دستور

همين  كه به سرباز، فرمان تقدم (پيش) داده شد تا پايان پيكار، بايد اين كلمه نصب العين او قرار گيرد و تمام اعضا و اندامش در منتهاي فعاليت به پيشرفت پردازد.

6-  دفاع از حيثيت و شرافت خود و اسلام

او بايد ايمان داشته باشد كه شرافت شخصي و نوعي او، و حرمت و ناموس دين اسلام، گروگان فرماني است كه در هنگامة نبرد، از غريو فرياد فرمانده به گوش مي رسد.

7-  دفاع از عقيده

سربازان رشيد، شما شمشير بر كفن همي بنديد و در مقابل تهاجم بيگانگان، از عقيده و مرام خويش حمايت كنيد و اين فداكاري بزرگ به اسلام عزت و مناعت، بخشد.

8-  عدم سستي و خيانت در برابر فرمانده

واي بر آن سرباز كه در انجام وظايف جنگ، سستي كند و يا به فرماندة خويش خيانت روا دارد. اين چنين لشگري در پيشگاه خداوند و در مقابل اميرالمؤمنين، سخت پست و ناچيز و شديد ترين كيفر ها را كه بتوان تصور كرد، در دو جهان سزاوار است.

9-  هنگام عبور از شهرها، براي رسدن به محل مأموريت

سرباز موظف است موقعي كه به عنوان راهگذار به شهري وارد مي شود، خود را مانند يك مرد عادي، در آن شهر دانسته و كاملاً مطيع مقررات فردي و اجتماعي آن جا باشد.

سرباز در مقابل كم بهاترين چيزي كه از شهرهاي معبر خود خريداري مي كند، بايد همان مبلغ كه قيمت آن كالا است بپردازد.

از من نيست و با من بستگي ندارد و روحم از آن كس بيزار است، كه بخواهد به قدر ارزني بر افراد رعيت تحميل شود و از آنها حتي متاع كم ارزشي هم بدون پرداخت بها دريافت دارد.

10- ارزش سرباز

سرباز، زينت كشور و افتخار تاج و تخت است.

سرباز، نگهبان دين و پاسدار شرافت و حرمت قانون است.

سرباز، مدار امنيت راه و حافظ كاروانيان شب پيماست.

سرباز، يعني ستوني كه كاخ استقلال و عظمت مملكت بر دوش او استوار و پابرجاست.

در ساية حمايت پروردگار مهربان، ايمن بمانيد اي سربازان من.