اهميت خانواده و جايگاه حساس آن در جامعه

اهميت خانواده و جايگاه حساس آن در جامعه، امروز از مباحث اساسي است. عليرغم رويكرد جريان مدرنيته و نيز فمينيسم مبني برحقير و كوچك انگاشتن جايگاه خانواده، امروز جهان غرب به اشتباه تاريخي خود در كوچك انگاشتن منزلت خانواده و تضعيف بنيان هاي آن پي برده و در پي جبران آن است.
اما چنين رويكردي همانند بسياري از پديده هاي ديگر كه ره آورد غرب است ، بر وضعيت خانواده در جامعه ما نيز تأثير نامطلوب نهاده است. اين حرف به معناي آن نيست كه تزلزل بنيان خانواده در جامعه كنوني ما تنها تحت تأثير اين عامل (ره آورد غربي) صورت گرفته است و نيز به معناي آن نيست كه جايگاه و منزلت خانواده در جامعه امروز ما همسان جوامع غربي است.
ترديدي نيست كه اصولاً جامعه اسلامي، شرقي ، ايراني ما نمي تواند در مورد خانواده همانند مغرب زمين شود. تزلزلي كه از آن ياد مي كنيم، تزلزلي است در قياس با موقعيتي كه از خانواده در منظر دين ما مطرح است و نيز موقعيتي كه خانواده در همين جامعه در گذشته اي نه چندان دور داشته است. خانواده ايراني هنوز در قياس با خانواده در جوامع غربي بسيار جايگاه بالاتر و موقعيت پايدار تري دارد.
اما در جامعه اي كه با جهت گيري آرماني و ارزشي انقلاب بزرگ شده و نظامي سياسي را بر آن اساس بنيان نهاده، نمي توان به اين حد از مطلوبيت و صحت در هيچ پديده اي از جمله خانواده بسنده كرد.
آنچه از منظر اسلام براي خانواده و جايگاه آن تعريف شده است، در تئوري بسيار جامع و گسترده است و در عمل بسيار زيبا و جذاب ، خانواده اسلامي درعرصه عمل و واقعيت عيني نيز وجود دارد، با همه شاخص ها و ويژگي هايي كه خانواده در اوج تعالي و زيبايي و كمال مي تواند داشته باشد.
خانواده در كلام اسلام «اهل بيت» (اهل خانه) ناميده مي شود. يعني در نگاه اسلام خانواده ايده آل در يك «خانه» شكل مي گيرد و اين «خانه» است كه با ويژگي هاي خاص خود مي تواند ظرف شكل گيري و رشد چنين خانواده اي باشد.
خانه و خانواده در اسلام از چه ويژگي هايي برخوردار است؟ اين سوالي است كه امروز در جامعه اسلامي ما بايد پاسخي صحيح و جامع به آن داده شود.
خانه و خانواده اسلامي مي تواند در عين داشتن تشابهاتي با خانه و خانواده سنتي، تفاوت هاي مهمي هم با آن داشته باشد. با خانه و خانواده غربي هم متفاوت است. براي يافتن ويژگي هاي اين خانه و خانواده بيشترين اتكا و استناد به همان خانه و خانواده اي است كه خود اسلام به عنوان «اهل بيت» از آن ياد كرده است و آن را الگوي مطلوب و ايده آل دانسته است.

 اصول حاكم بر زندگي انساني كه نه تنها الگوي ما، بلكه الگوي بزرگترين اولياي الهي،‌امامان معصوم و امام زمان ما است، اصولي قابل توجه و با اهميت اند.، چرا كه اصولي از يك زندگي ايده آل و الگو هستند كه مي تواند تعالي بخش ديگر زندگيها باشد. اما از آنجا كه يك  خانواده ايده ال حاصل تلاش و روابط كليه اعضاي آن خانواده است،‌در اينجا، به بررسي اصول حاكم بر زندگي علي (ع) ،‌ فاطمه (س) و حسينين (ع) و زينبين پرداخته ايم.

1- ساده زيستي و زهد خانوادگي

نحوه ازدواج،‌ مهريه، شروع زندگي خانوادگي در يك خانه اجاره اي و ساده پوشي زهرا (س) و علي (ع) و فرزندانشان نمونه هايي از اهميت اين اصل در زندگي خانوادگي شان است،‌آنچنان كه صحابي جليل القدري چون سلمان را به تعجب واداشت كه :

-          عجبا! دختران پادشاه ايران و قيصر روم بر كرسيهاي طلايي مي نشينند و پارچه هاي زربفت به تن      مي كنند و اين دختر رسول خدا است كه نه چادرهاي گران قيمت بر سر دارد و نه لباسهاي زيبا.

 2- مشاركت در امور زندگي و اهميت دادن به كار و همكاري در بين اعضاي خانواده

براي مثال علي (ع) بچه داري مي كرد، فاطمه (س) نان مي پخت و يا گندم آسياب مي كرد، ،‌علي (ع) به جهاد مي رفت و زخم برميداشت و فاطمه (س) زخمهاي او را درمان مي كرد و شمشير او را     مي شست به همين دليل هم بود كه علي (ع) در هر بعد از ابعاد زندگي اش بالاترين تلاشها و موفقيتها را داشت و فاطمه زهرا (س) هم در مقام عبادت،‌دفاع از ولايت و كار در خانه و خانه داري و مهمتر از همه تربيت فرزند بالاترين موفقيتها را كسب نمود.

3- ارزشي بودن ازدواج و حاكميت ارزشها بر خانواده

نمونه هايي همچون بخشيدن پيراهن عروسي توسط حضرت زهرا در شب ازدواج آن حضرت با علي (ع)، فراموش نشدن ياد خدا،‌ گفتن تكبير و به نماز ايستادن عروس و داماد در شب اول عروسي و ثمره اينها ايثار و انفاق  خانوادگيشان كه در بالاترين حد آن سوره انسان مورد اشاره قرآن قرار گرفته است، بيانگر حاكميت اين اصل در خانه علي (ع) است.

 4- حاكمتي روح مشورت بر زندگي

مشورت خواهي و مشاوره با پيامبر اكرم (ص) به عنوان فكر برتر و بهره مندي از راهنماييها و ارشادهاي ايشان بارها و بارها توسط علي (ع) و زهرا (س) صورت گرفت.

5- حاكم بودن روح برنامه ريزي و نظم در خانه

تقسيم كارهاي خانه،‌انجام امور در زمان مناسب،‌ اختصاص مكاني خاص براي عبادت و نماز در خانه و داشتن برنامه جهت تربيت فرزندان از جمله اين موارد است.

6- سياسي بودن، جهاني بودن و فدايي بودن در راه اسلام

گذشته از اميرالمؤمنين كه اسوه جهادي و فدايي بودن و سياستمداري است،‌خطبه ها و فاليتهاي سياسي حضرت زهرا (س) نشان دهنده اين است كه ايشان هم به عنوان يك زن، سرآمد مبارزات سياسي در زمان پيامبر و بعد از فوت آن حضرت بودند. محسن شهيد، فاطمه شهيده، علي زخم خورده، حسن مسموم، حسين سرجدا و زينب و كلثوم به اسارت رفته، همه و همه در اين خانه مي زيسته اند.

7- علم دوستي

نهج البلاغه، صحيفه فاطميه، شاگردپروري، آشنايي با تفسير قرآن و تشكيل كلاسهاي ديني در خانه اميرالمؤمنين و حضرت زهرا نمونه هايي از توجه اين خاندان به علم دوستي است.

8- جذب و رفت و آمد ملائكه و فرشتگان به خانه

در زيارت جامعه آمده است: ((السلام عليكم يا اهل بيت النبوه و موضع الرساله و مختلف الملائكه...)) چرا كه اين قطعه بهشتي در زمين، محل رفت و آمد ملائكه اي همچون جبرئيل، ميكائيل و اسرافيل بوده است.

 9- عشق و فاطمه و مهرباني همه اعضا به يكديگر

10- مهمان دوستي، ضيافت در خانه و رسيدگي به احوال خويشاوندان

اميرالمؤمنين مي فرمايند :

اي مردم! انسان هر مقدار كه ثروتمند باشد باز ار خويشاوندان خود بي نياز نيست كه از او با زبان و دست دفاع كنند، خويشان انسان بزرگترين گروهي هستند كه از او حمايت مي كنند و اضطراب و ناراحتي او را مي زدايند و در هنگام مصيبتها نسبت به او پرعاطفه ترين مردم مي باشند.

اگر بيش از شش روز مي گذشت و ميهماني براي علي (ع) نمي رسيد، تأسف مي خورد و   مي ناليد و گاه مي فرمود:((آن كس كه  دست دهنده خود را از بستگانش بازدارد، تنها يك دست را از آنها گرفته اما دستهاي فراواني را از خويش دور كرده است.))

در خانه علی (ع) اشاره می شود، به همینمنظور به چند اصل از اصول حاکم در همسرداری خانه علی (ع) و فاطمه زهرا (س) اشاره میگردد:
تقسیم کار در خانه، پرهیز از خواسته های مادی و تلاش در جهت جلب رضایتهمسر، یاری رساندن به همسر، حاکمیت روح عاطفی و نگاههای محبت آمیز در خانه، برخی ازاین اصول در مواجهه با همسر در خانه حضرت علی (ع) هستند .
تربیت فرزند درخانه (ع)
چگونگی تربیت فرزند یکی از وجوه درخشنده سیمای خانوادگیامیرالمؤمنین (ع) است. در این مجال برخی از اصول تربیت فرزند و حقوق آنان بر پدر ومادر را از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) بیان کنیم:
گفتن اذان و اقامه در گوشفرزندان، انتخاب نام نیکو، بازی با فرزندان، رعایت اصل بی طرفی میان فرزندان و عدمجانبداری از یکی، رعایت عدالت و مساوات:
یکی از حساسیتهای کودکان جانبداریو توجه خاص پدر و مادر به یکی از فرزندان دیگر است که در روایات بر رعایت عدالت ومساوات بین فرزندان و محبت کردن، هدیه دادن و توجه نمودن به خصوص توجه به حساسیتبیشتر دختران در این مورد تأکید شده است .
داشتن برنامه جهت تمرین، تشویق وتربیت عبادی و دینی فرزندان، مکلف نمودن فرزندان به رعایت ادب و اخلاق اسلامی،استفاده از فرصتهای مختلف جهت انتقال تجربیات و نصایح، معرفی شبهات و انحرافاتاجتماعی، توصیه به مطالعه تاریخ، انتخاب مسیر مورد علاقه واشتیاق، تحمل مصائب ومشکلات دنیا، پذیرش مسئولیت در حد توانایی، برقراری نظم در امور زندگی، ارتباط گرمبا خویشان و تکریم آنها از دیگر رئوس اصولی است که در خانواده حضرت علی(ع) به آنهاتوجه می شد .
بدیهی است خانه ای که ظریفترین نکات تربیتی ، با چنین دقتی درآن مراعات می گردد محل پرورش انسانهایی چون امام حسن (ع) ، امام حسین (ع) و زینب (س) خواهد بود.
البته باید در نظر داشت اگر چه امیرالمؤمنین (ع) حقوق زیادیبرای فرزندان قائل شده اند،‌اما از آن سو هم وظایفی برای فرزند بر شمرده اند کهمهمترین آنها این است که فرزند، پدر و مادرش را در هر چیز مگر در نافرمانی ازخداوند سبحان اطاعت و پیروی کند

ایشان به همه زنان آموختند که شخصیت زنان نتنها با خانه داری کوچک نمی شود بلکه باعث استحکام خانواده و تربیت فرزندانی سالم می شود و اجر و پاداشی عظیم را نصیب آنان می نماید.

این کارشناسی مسائل فرهنگی تصریح کرد: زنان کامل زنانی هستند که وظایف خانه داری خود را به نحو احسن انجام می دهند و در کنار آن در کارهای اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی حضور می یابند.

ایشان به همه زنان آموختند که شخصیت زنان نتنها با خانه داری کوچک نمی شود بلکه باعث استحکام خانواده و تربیت فرزندانی سالم می شود و اجر و پاداشی عظیم را نصیب آنان می نماید.

این کارشناسی مسائل فرهنگی تصریح کرد: زنان کامل زنانی هستند که وظایف خانه داری خود را به نحو احسن انجام می دهند و در کنار آن در کارهای اجتماعی ، فرهنگی وسیاسی حضور می یابند.