بزرگترین زلزله ژاپن بعد از زلزله کوبه

زمین لرزه 2/8/ 1383 نیگاتای ژاپن با بزرگای گشتاوری 4/6 Mw

زمین لرزه 2 آبان 1383 (23 اکتبر 2004) با بزرگای گشتاوری 4/6 Mw و بزرگای محلی 8/6 در نزدیکی ساحل غربی جزیره هونشو در ساعت 0: 56: 17 (بعد از ظهر) به وقت محلی روز شنبه رخ داد. این زلزله موجب حداقل 20 نفر کشته و 1500 نفر مجروح گردید. زلزله در نزدیکی شهر بزرگ نیگاتا در شمال ژاپن و در حدود 250 کیلومتری شمال غرب توکیو رخ داد و موجب وقوع زمین لغزش های متعدد، ویرانی منازل مسکونی و همچنین خرابی در خطوط راه آهن گردید. به همین دلیل چندین مسیر بزرگراه و جاده نیز براثر وقوع زمین لغزش قطع شد. همچنین زلزله با وقوع پسلرزه های متعدد در ساعتها و روزهای بعدی پس از رخداد زمین لرزه موجب تشدید هراس و نگرانی ساکنان پهنه رومرکزی شده است. یکی از زمین لغزش ها موجب ویرانی یک روستا، حداقل دو نفر کشته در آن روستا و به محاصره درآمدن حداقل 600 نفر از ساکنان روستا برای حدود 12 ساعت شد.

این زلزله بزرگترین رویداد لرزه ای پس از وقوع زلزله کوبه در ژاپن در سال 1995 است که با 6400 نفر کشته همراه بود. در شب اول پس از رویداد حدود 130000 خانه مسکونی بدون برق ماندند. نزدیکترین شهر به کانون زلزله اوجیا (Ojiya) است که یک مرکز مهم نساجی در منطقه بوده است و در آن یک محوطه بزرگ در زیر خط آن فروافتاده و سوراخی بزرگی پدید آمده است. در اثر ایجاد این حفره کوپه های یک قطار به درون حفره ایجاد شده واژگون شده اند.

از نظر لرزه خیزی این ناحیه در پهنه فرورانش صفحه پاسیفیک به زیر پوسته قاره ای اوراسیا واقع است. زلزله ها و آتشفشانهای ژاپن در این پهنه فرورانش؛ در ناحیه کمانهای جزیره ای رخ می دهند. هنگامی که زلزله ها در چنین پهنه ای با ژرفای کم رخ دهد (نظیر زلزله روز یکشنبه 2/8/83 که برآوردهای اولیه نمایانگر ژرفای 19 کیلومتری برای آن است) می توان انتظار خسارتها و خرابی های فراوان داشت. در بسیاری از زلزله های ناحیه ژاپن که در همین پهنه فرورانش رخ می دهند به دلیل ژرفای زیاد، حتی با وجود بزرگای زیاد زمین لرزه، خسارت زیادی در سطح زمین ایجاد نمی شود.

زلزله 2/8/83 با بزرگای گشتاوری 4/6 Mw، با سازوکار فشاری و با روند گسلش شمال شرق- جنوب غرب در پهنه ای رخ داده است که بیشتر در آن زلزله های با ژرفای زیاد (150 کیلومتر یا بیشتر) اتفاق می افتند. این مسأله به دلیل آن است که پهنه فرورانش از شرق به غرب ژاپن عمیق تر می شود و بنابراین هرچه به ساحل غربی سواحل ژاپن نزدیک می شویم انتظار وقوع زلزله های عمیق تر بیشتر می شود.

در سابقه لرزه خیزی همین منطقه می توان به زلزله 1964 در نیگاتای ژاپن اشاره نمود که در اثر آن رخداد روانگرایی موجب واژگونی ساختمانهای چند طبقه گردید. زلزله (1964) نیگاتا با وقوع چنین پدیده ای ژئوتکنیک لرزه ای از زلزله های معروف در تاریخ مهندسی زلزله محسوب می شود. با رخداد زلزله اخیر (2/8/83) نیز که با زمین لغزش ها، و فرونشست های متعدد زمین همراه بود، اهمیت پدیده های ژئوتکنیکی لرزه ای در افزایش خسارتهای ناشی از زلزله های بزرگ در ژاپن مشخص می گردد.

Source: www.iiees.ac.ir