احاديثي از حضرت امام حسن (ع)

1ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : یَا ابْنَ آدْم! عَفِّ عَنِ مَحارِمِ اللّهِ تَكُنْ عابِداً، وَ ارْضِ بِما قَسَّمَ اللّهُ سُبْحانَهُ لَكَ تَكُنْ غَنِیّاً، وَ أحْسِنْ جَوارَ مَنْ جاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِماً، وَ صاحِبِ النّاسَ بِمِثْلِ ما تُحبُّ أنْ یُصاحِبُوكَ بِهِ تَكُنْ عَدْلاً.

«بحارالأنوار، ج 78، ص 112»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ای فرزند آدم! نسبت به محرّمات الهی عفیف و پاكدامن باش تا عابد و بنده خدا باشی. راضی باش بر آنچه كه خداوند سبحان برایت تقسیم و مقدّر نموده است، تا همیشه غنی و بی نیاز باشی. نسبت به همسایگان، دوستان و همنشینان خود نیكی و احسان نما تا مسلمان محسوب شوی. با افراد (مختلف) آنچنان بر خورد كن كه انتظار داری دیگران همانگونه با تو بر خورد نمایند.

2ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : وَ نَحْنُ رَیْحانَتا رَسُولِ اللّهِ، وَ سَیِّدا شَبابِ أهْلِ الْجَنّهِ، فَلَعَنَ اللّهُ مَنْ یَتَقَدَّمُ، اَوْ یُقَدِّمُ عَلَیْنا اَحَداً.

«كلمه الإمامُ الْحَسَن - علیه السلام -، ص 211»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - به دنباله وصیّتش در حضور جمعی از أصحاب

فرمود: و ما دو نفر ـ یعنی حضرت و برادرش امام حسین (علیهما السلام) ـ ریحانه رسول اللّه (صلی الله علیه وآله وسلم) و دو سرور جوانان اهل بهشت هستیم، پس خدا لعنت كند كسی را كه بر ما پیشقدم شود یا دیگری را بر ما مقدّم دارد.

3ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : وَ إنّ حُبَّنا لَیُساقِطُ الذُّنُوبَ مِنْ بَنی آدَم، كَما یُساقِطُ الرّیحُ الْوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ.

«بحارالأنوار، ج 44، ص 23، ح 7»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا محبّت و دوستی با ما (اهل بیت رسول اللّه(صلی الله علیه وآله) سبب ریزش گناهان ـ از نامه اعمال ـ می شود، همان طوری كه وزش باد، برگ درختان را می ریزد.

4ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : لَقَدْ فارَقَكُمْ رَجُلٌ بِالاْمْسِ لَمْ یَسبِقْهُ الاْوَّلُونَ، وَ لا یُدْرِكُهُ أَلاْخِرُونَ.

«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 183»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - پس از شهادت پدرش

امیرالمؤمنین علی - علیه السلام -، در جمع اصحاب فرمود: شخصی از میان شماها رفت كه در گذشته مانند او نیامده است، و كسی در آینده نمی تواند هم تراز او قرار گیرد.

5ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ كانَتْ لَهُ دَعْوَهٌ مُجابَهٌ، إمّا مُعَجَّلهٌ وَإمّا مُؤجَلَّهٌ.

«دعوات الرّاوندی، ص 24، ح 13»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: كسی كه قرآن را ـ با دقّت ـ قرائت نماید، در پایان آن ـ اگر مصلحت باشد ـ دعایش سریع مستجاب خواهد شد ـ و اگر مصلحت نباشد ـ در آینده مستجاب می گردد.

6ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنّ هذَا الْقُرْآنَ فیهِ مَصابیحُ النُّورِ وَشِفاءُ الصُّدُورِ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 111»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا در این قرآن چراغ های هدایت به سوی نور و سعادت موجود است و این قرآن شفای دل ها و سینه ها است.

7ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنَ صَلّی، فَجَلَسَ فی مُصَلاّه إلی طُلُوعِ الشّمسِ كانَ لَهُ سَتْراً مِنَ النّارِ.

«تهذیب الأحكام، ج 2، ص 321، ح 166»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هر كه نماز ـ صبح ـ را به خواند و در جایگاه خود بنشیند تا خورشید طلوع كند، برایش پوششی از آتش خواهد بود.

8ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - :إنَّ اللّهَ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضانَ مِضْماراً لِخَلْقِهِ، فَیَسْتَبِقُونَ فیهِ بِطاعَتِهِ إِلی مَرْضاتِهِ، فَسَبَقَ قَوْمٌ فَفَازُوا، وَقَصَّرَ آخَرُونَ فَخابُوا.

«من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 511، ح 1479»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: خداوند متعال ماه رمضان را برای بندگان خود میدان مسابقه قرار داد. پس عدّه ای در آن ماه با اطاعت و عبادت به سعادت و خوشنودی الهی از یكدیگر سبقت خواهند گرفت و گروهی از روی بی توجّهی و سهل انگاری خسارت و ضرر می نمایند.

9ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ أدامَ الاْخْتِلافَ إلَی الْمَسْجِدِ أصابَ إحْدی ثَمان: آیَهً مُحْكَمَهً، أَخاً مُسْتَفاداً، وَعِلْماً مُسْتَطْرَفاً، وَرَحْمَهً مُنْتَظِرَهً، وَكَلِمَهً تَدُلُّهُ عَلَی الْهُدی، اَوْ تَرُدُّهُ عَنْ الرَّدی، وَتَرْكَ الذُّنُوبِ حَیاءً اَوْ خَشْیَهً.

«تحف العقول، ص 235»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هركس جایگاه ـ عبادات ـ خود را در مسجد قرار دهد یكی از هشت فایده شاملش می گردد: برهان ونشانه ای ـ برای معرفت ـ، دوست و برادری سودمند، دانش واطلاعاتی جامع، رحمت و محبّت عمومی، سخن و مطلبی كه او را هدایت گر باشد، ـ توفیق إجباری ـ در ترك گناه به جهت شرم از مردم و یا به جهت ترس از عقاب.

10ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ أكْثَرَ مُجالِسَه الْعُلَماءِ أطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما وَجَدَ مِنَ الزِّیادَهِ فی نَفْسِهِ، وَكانَتْ لَهُ وَلایَهٌ لِما یَعْلَمُ، وَ إفادَهٌ لِما تَعَلَّمَ.

«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 238»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هر كه با علماء بسیار مجالست نماید، سخنش و بیانش در بیان حقایق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و  اندیشه اش باز و توسعه می یابد و بر معلوماتش افزوده می گردد و به سادگی می تواند دیگران را هدایت نماید.

11ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ، فَإنْ لَمْ تَسْتَطیعُوا حِفْظَهُ فَاكْتُبُوهُ وَ ضَعُوهُ فی بُیُوتِكُمْ.

«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 235»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: علم و دانش را ـ از هر طریقی ـ فرا گیرید، و چنانچه نتوانستید آنرا در حافظه خود نگه دارید، ثبت كنید و بنویسید و در منازل خود در جای مطمئن قرار دهید.

12ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنْ عَرَفَ اللّهَ أحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْیا زَهِدَ فیها.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 140»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هركس خدا را بشناسد، (در عمل و گفتار) او را دوست دارد و كسی كه دنیا را بشناسد آن را رها خواهد كرد.

13ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : هَلاكُ الْمَرْءِ فی ثَلاث: اَلْكِبْرُ، وَالْحِرْصُ، وَالْحَسَدُ; فَالْكِبْرُ هَلاكُ الدّینِ،، وَبِهِ لُعِنَ إبْلیسُ. وَالْحِرْصُ عَدُوّ النَّفْسِ، وَبِهِ خَرَجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّهِ. وَالْحَسَدُ رائِدُ السُّوءِ، وَمِنْهُ قَتَلَ قابیلُ هابیلَ.

«أعیان الشّیعه، ج 1، ص 577»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هلاكت و نابودی دین و ایمان هر شخص در سه چیز است: تكبّر، حرص، حسد. تكبّر سبب نابودی دین و ایمان شخص می باشد و به وسیله تكبّر شیطان ـ با آن همه عبادت ملعون گردید. حرص و طمع دشمن شخصیّت انسان است، همان طوری كه حضرت آدم - علیه السلام - به وسیله آن از بهشت خارج شد. حسد سبب همه خلاف ها و زشتی ها است و به همان جهت قابیل برادر خود هابیل را به قتل رساند.

14ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : بَیْنَ الْحَقِّ وَالْباطِلِ أرْبَعُ أصابِع، ما رَأَیْتَ بَعَیْنِكَ فَهُوَ الْحَقُّ وَقَدْ تَسْمَعُ بِأُذُنَیْكَ باطِلاً كَثیراً.

«بحارالأنوار، ج 10، ص 130، ح 1»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: بین حقّ و باطل چهار انگشت فاصله است، آنچه كه را با چشم خود ببینی حقّ است; و آنچه را شنیدی یا آن كه برایت نقل كنند چه بسا باطل باشد.

15ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : ألْعارُ أهْوَنُ مِنَ النّارِ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: سرزنش و ننگ شمردن مردم انسان را، آسان تر است از معصیت و گناهی كه موجب آتش جهنّم شود.

16ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إذا لَقی أحَدُكُمْ ژأخاهُ فَلْیُقَبِّلْ مَوْضِعَ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: وقتی انسان برادر مؤمن ـ و دوست ـ خود را ملاقات نمود، باید پیشانی و سجده گاه او را ببوسد.

17ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ اللّهَ لَمْ یَخْلُقْكُمْ عَبَثاً، وَلَیْسَ بِتارِكِكُمْ سُدًی، كَتَبَ آجالَكُمْ، وَقَسَّمَ بَیْنَكُمْ مَعائِشَكُمْ، لِیَعْرِفَ كُلُّ ذی لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ، وأنَّ ماقَدَرَ لَهُ أصابَهُ، وَما صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ یُصیبَهُ.

«بحار الأنوار، ج 75، ص 110، ح 5»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: خداوند شما انسان ها را بیهوده و بدون غرض نیافریده و شما را آزاد، رها نكرده است. لحظات آخر عمر هر یك معیّن و ثبت می باشد، نیازمندی ها و روزی هركس سهمیّه بندی و تقسیم شده است تا آن كه موقعیّت و منزلت شعور و درك اشخاص شناخته گردد.

18ـ قالَ - علیه السلام - لِبَعْضِ وُلْدِهِ: یا بُنَیَّ! لا تُواخِ أحَداً حَتّی تَعْرِفَ مَوارِدَهُ وَ مَصادِرَهُ، فَإذَا اسْتَنْبَطْتَ الْخِبْرَهَ، وَ رَضیتَ الْعِشْرَهَ، فَآخِهِ عَلی إقالَهِ الْعَثْرَهِ، وَ الْمُواساهِ فی الْعُسْرَهِ.

«بحار الأنوار، ج 75، ص 105، ح 3»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - به بعضی از فرزندانش فرمود: ای پسرم! با كسی دوستی و برادری بر قرار نكن مگر آن كه او را از هر جهت بشناسی و مورد اطمینان باشد، پس هنگامی كه چنین فردی را یافتی در همه امور با او باش.

19ـ سُئِلَ - علیه السلام - : عَنِ الْبُخْلِ؟ فَقالَ: هُوَ أنْ یَری الرَّجُلُ ما أنْفَقَهُ تَلَفاً، وَما أمْسَكَهُ شَرَفاً.

«أعیان الشّیعه، ج 1، ص 577»

از حضرت پیرامون بُخل سؤال شد؟ در جواب فرمود: معنای آن چنین است كه انسان آنچه را به دیگری كمك و انفاق كند فكر نماید كه از دست داده و تلف شده است و آنچه را ذخیره كرده و نگه داشته است خیال كند برایش باقی می ماند و موجب شخصیّت و شرافت او خواهد بود.

20ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : تَرْكُ الزِّنا، وَكَنْسُ الْفِناء، وَغَسْلُ الاْناء مَجْلَبَهٌ لِلْغِناء:

«كلمه الإمام حسن - علیه السلام -، ص 212»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: انجام ندادن زنا، جاروب و نظافت كردن راهرو و درب منزل، و شستن ظروف سبب رفاه و بی نیازی می گردد.

21ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - :السِّیاسَهُ أنْ تَرْعی حُقُوقَ اللّهِ، وَحُقُوقَ الاْحْیاءِ، وَحُقُوقَ الاْمْواتِ.

«بحارالأنوار، ج 73، ص 318، ح 6»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ـ مفهوم و معنای ـ سیاست آن است كه حقوق خداوند و حقوق موجودات زنده و حقوق مردگان را رعایت كنی.

22ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : ما تَشاوَرَ قَوْمٌ إلاّ هُدُوا إلی رُشْدِهِمْ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هیچ گروهی در كارهای ـ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... ـ با یكدیگر مشورت نكرده اند مگر آن كه به رشد فكری و عملی و ... رسیده اند.

23ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : اَلْخَیْرُ الَذّی لا ژشَرَّفیهِ: ألشُّكْرُ مَعَ النِّعْمَهِ، وَالصّبْرُ عَلَی النّازِلَهِ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 105، ح 4»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: آن خوبی كه شرّ و آفتی در آن نباشد شكر در مقابل نعمت ها و صبر و شكیبائی در برابر سختی ها است.

24ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : یَابْنَ آدَم! لَمْ تَزَلْ فی هَدْمِ عُمْرِكَ مُنْذُ سَقَطْتَ مِنْ بَطْنِ اُمِّكَ، فَخُذْ مِمّا فی یَدَیْكَ لِما بَیْنَ یَدَیْكَ، فَإنَّ الْمُؤْمِنَ بَتَزَوَّدُ وَ الْكافِرُ یَتَمَتَّعُ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 111، ح 6»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: ای فرزند آدم از موقعی كه به دنیا آمده ای، در حال گذراندن عمرت هستی، پس از آنچه داری برای آینده ات (قبر و قیامت) ذخیره نما، همانا كه مؤمن در حال تهیّه زاد و توشه می باشد; ولیكن كافر در فكر لذّت و آسایش است.

25ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ مَنْ خَوَفَّكَ حَتّی تَبْلُغَ الاْمْنَ، خَیْرٌ مِمَّنْ یُؤْمِنْكَ حَتّی تَلْتَقِی الْخَوْفَ.

«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 242»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا كسی تو را ـ در برابر عیب ها و كم بودها ـ هشدار دهد تا آگاه و بیدار شوی، بهتر است از آن كسی كه فقط تو را تعریف و تمجید كند تا بر عیب هایت افزوده گردد.

26ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : القَریبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّهُ وَإنْ بَعُدَ نَسَبُهُ، وَالْبَعیدُ مَنْ باعَدَتْهُ الْمَوَدَّهُ وَإنْ قَرُبُ نَسَبُهُ.

«بحارالأنوار، ج 75، ص 106، ح 4»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: بهترین دوست نزدیك به انسان، آن كسی است كه در تمام حالات دلسوز و با محبّت باشد گرچه خویشاوندی نزدیكی هم نداشته باشد. و بیگانه ترین افراد كسی است كه از محبّت و دلسوزی بیگانه باشد گرچه از نزدیك ترین خویشاوندان باشد.

27ـ وَسُئِلَ عَنِ الْمُرُوَّهِ؟ فَقالَ - علیه السلام - : شُحُّ الرَّجُلِ عَلی دینِهِ، وَإصْلاحُهُ مالَهُ، وَقِیامُهُ بِالْحُقُوقِ.

«بحارالأنوار، ج 73، ص 312، ح 3»

از امام حسن مجتبی - علیه السلام - پیرامون مُروّت و جوانمردی سؤال شد، حضرت فرمود: جوانمرد كسی است كه در نگهداری دین و عمل به آن تلاش نماید، در اصلاح موال و ثروت خود همّت گمارد، و در رعایت حقوق طبقات مختلف پا بر جا باشد.

28ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : عَجِبْتُ لِمَنْ یُفَكِّرُ فی مَأكُولِهِ كَیْفَ لایُفَكِّرُ فی مَعْقُولِهِ، فَیَجْنِبُ بَطْنَهُ ما یُؤْذیهِ، وَیُوَدِّعُ صَدْرَهُ ما یُرْدیهِ.

«بحارالأنوار، ج 1، ص 218، ح 43»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: تعجّب می كنم از كسی كه در فكر خوراك و تغذیه جسم و بدن هست ولی درباره تغذیه معنوی روحی خود نمی اندیشد، پس از غذاهای فاسد شده و خراب دوری می كند. و عقل و قلب و روح خود را كاری ندارد ـ هر چه و هر مطلب و برنامه ای به هر شكل و نوعی باشد استفاده می كند ـ.

29ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : غَسْلُ الْیَدَیْنِ قَبْلَ الطَّعامِ یُنْفِی الْفَقْرَ، وَبَعْدَهُ یُنْفِی الْهَمَّ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 46»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: شستن دست ها قبل از طعام فقر و تنگدستی را می زداید و بعد از آن ناراحتی ها و آفات را از بین می برد.

30ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : حُسْنُ السُّؤالِ نِصْفُ الْعِلْمِ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 129»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: كسی كه عادت سؤال و حالت پرس و جو دارد مثل آن است كه نصف علم ها را فرا گرفته باشد.

31ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنّ الْحِلْمَ زینَهٌ، وَالْوَفاءَ مُرُوَّهٌ، وَالْعَجَلهَ سَفَهٌ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 198»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: صبر و شكیبائی زینت شخص، وفای به عهد علامت جوانمردی، و عجله و شتابزدگی (در كارها بدون اندیشه) دلیل بی خردی می باشد.

32ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : مَنِ اسْتَخَفَّ بِإخوانِهِ فَسَدَتْ مُرُوَّتُهُ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 209»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: كسی كه دوستان و برادرانش را سبك شمارد و نسبت به آن ها بی اعتناء باشد، مروّت و جوانمردیش فاسد گشته است.

33ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنّما یُجْزی الْعِبادُ یَوْمَ الْقِیامَهِ عَلی قَدْرِ عُقُولِهِمْ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 209»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا در روز قیامت بندگان به مقدار عقل و درك و شعورشان مجازات می شوند.

34ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ الْقُرْآنَ فیهِ مَصابیحُ النُّورِ، وَ شِفاءُ الصُّدُورِ، فَیَجِلْ جالَ بَصَرُهُ، وَ لْیَلْجَمُ الصِّفّهَ قَلْبِهِ، فَإنَّ التَّفْكیرَ حَیاهُ الْقَلْبِ الْبَصیرِ، كَما یَمْشی الْمُسْتَنیرُ فی الظُّلُماتِ بِالنُّورِ.

«بحارالأنوار، ج 78، ص 112»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: همانا در قرآن چراغ های روشنائی بخش; و شفا بخش دردها و گرفتاری های درونی وجود دارد، پس كسی كه (خود را) با قرآن جلی دهد چشمانش قوی و روشن می گردد; وقلب و درون خویش را صفا خواهد داد، چون كه تفكّر و اندیشه (در قرآن سبب) حیات قلبِ آگاه می باشد، همچنان كه شخص روشن دل در تاریكی ها به وسیله نور چراغ حركت می نماید و راه می رود.

35ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : ألْمِزاحُ یَأْكُلُ الْهَیْبَهَ، وَ قَدْ أكْثَرَ مِنَ الْهَیْبَهِ الصّامِت

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 139»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: مزاح و شوخی ـ های زیاد و بیجا ـ شخصیّت و وقار انسان را از بین می برد، و چه بسا افراد ساكت دارای شخصیّت و وقار عظیمی می باشند.

36ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : أللُؤْمُ أنْ لا تَشْكُرَ النِّعْمَهَ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 139»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: از علائم پستی شخص، شكر نكردن از ولی نعمت است.

37ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : لَقَضاءُ حاجَهِ أخ لی فِی اللّهِ أحَبُّ مِنْ إعْتِكافِ شَهْر.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 139»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: هر آینه برآوردن حاجت و رفع مشكل دوست و برادرم، از یك ماه اعتكاف، در مسجد ـ و عبادت مستحبّی، نزد من ـ بهتر و محبوب تر است.

38ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : إنَّ الدُّنْیا فی حَلالِها حِسابٌ، وَ فی حَرامِها عِقابٌ، وَفِی الشُّبَهاتِ عِتابٌ، فَأنْزِلِ الدُّنْیا بِمَنْزَلَهِ المیتَهِ، خُذْمِنْها مایَكْفیكَ.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام -، ص 36»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: چیزهای دنیا اگر حلال باشد حساب و بررسی می شود و اگر از حرام به دست آید عذاب و عقاب دارد و اگر حلال و حرام آن معلوم نباشد سختی و ناراحتی خواهد داشت. پس باید دنیا (و موجوداتش) را همچون میته و مرداری بشناسی كه به مقدار نیاز و اضطرار از آن استفاده كنی.

39ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : وَ اعْمَلْ لِدُنْیاكَ كَأنَّكَ تَعیشُ أبَداً، وَ اعْمَلْ لاِخِرَتِكَ كَأنّكَ تَمُوتُ غدَاً.

«كلمه الإمام الحسن - علیه السلام - ص 37»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: در دنیا ـ از نظر اقتصاد و صرفه جوئی و ... ـ چنان برنامه ریزی كن مثل آن كه می خواهی همیشه دوام داشته باشی، و نسبت به آخرت به نوعی حركت و كار كن مثل این كه فردا

خواهی مُرد.

40ـ قالَ الإمامُ الْحَسَنُ الْمُجتبی - عَلَیْهِ السَّلام - : أكْیَسُ الْكَیِّسِ التُّقی، وَ أحْمَقُ الْحُمْقِ الْفُجُورَ، الْكَریمُ هُوَ التَّبَرُّعُ قَبْلَ السُّؤالِ.

«إحقاق الحقّ، ج 11، ص 20»

امام حسن مجتبی - علیه السلام - فرمود: زیرك ترین و هوشیارترین افراد، شخص باتقوا و پرهیزكار می باشد; أحمق و نادان ترین افراد، كسی است كه تبه كار و اهل معصیت باشد; گرامی ترین و باشخصیّت ترین افراد، آن كسی است كه به نیازمندان پیش از اظهار نیازشان، كمك نماید.