باغباني

کشت گلخانه ای 

مقدمه 
هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور ، دمای روزانه ، دمای شبانه ، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارند . برای تولید و پرورش تجاری گیاهان با کیفیت بالا و در تمام طول سال باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد ، طوفان های ویرانگر ، سرما و یخبندان و ..... از طریق ساختمانی بنام گلخانه هستیم که به عنوان محیط کنترل شده مطرح می گردد و با توجه به نیاز روزافزون بازار ، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل این روش تولید امروزه به یکی از سود آورترین بخشهای کشاورزی تبدیل شده است که البته سرمایه گذاری اولیه فراوانی را نیز طلب می کند . با توجه به سرمایه گذاری زیادی که در این زمینه صورت می گیرد فقدان مدیریت صحیح در احداث گلخانه ، انتخاب مکان ، نوع گلخانه و پوشش آن باعث عدم بهره وری مناسب از سرمایه و امکانات خواهد شد . 

تعریف گلخانه 
گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق میشود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.گلخانهها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن‌ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می شوند.گلخانههای ثابت، به گلخانههایی گفته می‌شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن‌ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن‌ها استفاده کرد. 

محل احداث گلخانه 
 یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس باساختمان های موجود و یا بصورت بخشی از ساختمانهای جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نورکمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. یک گلخانه مستقل می تواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. یک گلخانه می تواند در هراندازه ای ساخته شود اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت چیزی در حدود 200 فوت مربع است (18.4 متر مربع ). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند . 
مسائلی که باید برای احداث گلخانه در نظر داشت عبارتند از: 
دسترسی به راههای حمل و نقل که با احداث هر چه نزدیکتر به راههای اصلی این مشکل به حداقل می رسد . 
نوع سوخت مصرفی در گلخانه؛در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد می توان با کاربرد این سوخت ارزان هزینه ها را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد .

دسترسی به منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب . 
اثرات محیطی؛ جایی که دائماً دارای آب و هوای نامساعد ، بارانهای شدید ، سایه ناشی از واقع شدن در دامنه شمالی کوههای بلند و یا درختان سربه فلک کشیده می باشد مناسب احداث گلخانه نیست . شدت نور یکی از عوامل تعیین کننده محسوب می گردد . 
نوع محصولی که در برنامه تولید قرارمی گیرد . با توجه به اینکه گرایشها به سمت تولید اختصاصی محصولات است و دستور کار تولید پس از مطالعه ابتدایی بازار داخلی و خارجی مشخص می گردد قبل از احداث ، ابتدا بایستی تعیین کنند که چه محصولی تولید شود سپس تصمیم به احداث گلخانه در منطقه و اقلیمی مناسب آن محصول بگیرید . *در نظر داشتن قوانین مربوط به زمین محدوده های شهری و احداث و بهره برداری از گلخانه ها و .... 
محل احداث بایستی حتی الامکان مسطح باشد چرا که در صورت ناهمواری و شیبدار بودن ، ایجاد یک گلخانه بزرگ با مشکلات و هزینه های زیادی برای تسطیح همراه خواهد بود . 
جهت گلخانه ها 
اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد . 
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور مؤثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند. 
جریان هوا در گلخانه 
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تأمین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تأمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند . 
کنترل شرایط محیطی گلخانه 
 



فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متأثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد. 
درجه حرارت در گلخانه ها 
تنظیم درجه حرارت در گلخانهها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنههای مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میکنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود. 
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانهها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و ... می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛ 
محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F) 
گوجه فرنگی 66-60 80-70 
کاهو 55 78-70 
خیار 65 80 
فلفل 62 80-70 
گل داودی 63-62 80-75 
گل شمعدانی 60-55 75-70 
نیاز نوری گیاهان 
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند. 
گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون. 
گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی. 
گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند. 
آبیاری گلخانه ها 
 



تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته می‌شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است. 
آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد. 
آبیاری تحت فشار 
1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است. 
2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود. 
گاز کربنیک در گلخانهها 
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز میشود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی میشود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازة گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک مادة مغذی در نظر بگیرند. 
زهکشی گلخانه 
از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند 
بادکشن 
در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود . حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است . 
انواع پوششهای گلخانه ای 
شیشه 
 



تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند . 
پوششهای پلاستیکی 
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های 
شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند . 
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند. 
سکوها و بسترهای کشت 
 



سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از: 
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند . 
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند . 
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند . 
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند . 
نحوه قرار گرفتن سکوها 
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد . 
ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند . 
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود . 
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده 
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند . 
ضد عفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است . بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است . 
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها 
از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و....... اشاره نمود. 
الف- انواع سیستم گرمایشی: 
1-سیستم مرکزی:سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود. 
2-سیستم موضعی: بخ

مهندسی کشاورزی
دیباچه: کشور ایران با وجود 37 میلیون هکتار اراضی دارای قابلیت کشاورزی، 118 تا 100 میلیارد متر مکعب منابع آبی قابل استفاده و گسترش و تنوع آب و هوایی در 14 اقلیم گوناگون (کشور ایران از لحاظ تنوع تولید زراعی و باغی بین کشورهای جهان رتبه هشتم را دارد)، پتانسیل بسیار خوبی در بخش کشاورزی دارد. البته برای توسعه این بخش مهم که به حق آن را محور توسعه اقتصادی کشور تلقی کرده‌اند، باید از کشاورزی سنتی فاصله گرفت و با بهره‌گیری از دانش‌ کشاورزی به کشاورزی مکانیزه نزدیک شد، دانش و تخصصی که در گرایش‌های مهندسی کشاورزی آموزش داده می‌شود.این رشته در 7 گرایش علوم‌دامی، باغبانی، زراعت و اصلاح نباتات، گیاه پزشکی، علوم و صنایع غذایی، خاک شناسی و ترویج و آموزش کشاورزی از بین داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی دانشجو می‌پذیرد.

گرایش علوم‌ دامی‌:
هر نوع‌ دامی‌ را که‌ بخواهیم‌ به‌ طریق‌ علمی‌ پرورش‌ دهیم‌، با پنج مقوله‌ اساسی‌ روبرو می‌شویم‌. یکی‌ بحث‌ پرورش‌ دام‌ به‌ نحو صحیح‌، منطقی‌ و عملی‌ است‌ که‌ در این‌ میان‌ تغذیه‌ به‌ عنوان‌ عاملی‌ بسیار مهم‌ در پرورش‌ مطرح‌ و در راستای‌ آن‌ مسأله‌ مراتع‌ و کشت‌ علوفه‌ نیز مطرح‌ می‌شود. دومین‌ عامل‌، اصلاح‌ نژاد است‌ که‌ باعث‌ می‌شود تا دام‌ پر تولیدتری‌ داشته‌ باشیم‌. سومین‌ عامل‌، بهداشت‌ است‌ که‌ باعث‌ کاهش‌ تلفات‌ و ضایعات‌ و افزایش‌ توان‌ تولید می‌شود. عامل‌ چهارم،‌ مدیریت‌ نیروی‌ انسانی‌ است‌ که‌ به‌ یاری‌ آن‌ از نیروی‌ فعال‌ در مزارع‌ به‌ نحو مطلوب‌ بهره‌ برداری‌ می‌شود. عامل‌ آخر، تولیدات‌ و بازاریابی‌ است‌ که‌ براساس‌ این‌ عامل‌ باید بررسی‌ کرد که‌ به‌ چه‌ نحوی‌ تولیدات‌ به‌ بازار عرضه‌ شود تا در سطح‌ تولیدات‌، افتی‌ ایجاد نگردد.مهندسی علوم‌ دامی‌ به‌ بررسی‌ و مطالعه‌ این‌ پنج‌ عامل‌ و نقش‌ آنها در پرورش‌ دام‌ می‌پردازد. البته‌ در کشور ما پرورش‌ هر دامی‌ در رشته‌ علوم‌ دامی‌ نمی‌گنجد. برای‌ مثال‌ پرورش‌ آبزیان‌ بیشتر در رشته‌ شیلات‌ مطرح‌ می‌شود؛ همچنین در کشور ما پرورش‌ سگ‌ ، گربه‌ یا خوک‌ رایج‌ نیست‌.

توانایی‌های‌ لازم‌ :
هر داوطلب‌ علوم‌ دامی‌ باید بداند که‌ بخش‌ قابل‌ توجهی‌ از دروس‌ این‌ گرایش جنبه‌ عملی‌ دارد و دانشجو باید در دامداری‌ها و زمین‌های‌ زراعی‌ با نحوه‌ پرورش‌ و تغذیه‌ دام‌ آشنا گردد. از همین‌ رو نباید نسبت‌ به‌ بوی‌ کود یا دام‌ حساس‌ باشد و از حیواناتی‌ مثل‌ گاو و گوسفند یا حشراتی‌ مثل‌ زنبور عسل‌ بترسد. از لحاظ‌ درسی‌ نیز دانشجوی‌ این‌ گرایش لازم‌ است‌ که‌ به‌ دروسی‌ مانند آمار و زیست‌شناسی‌ مسلط‌ باشد.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
بسیاری‌ از دامداران‌ ما به‌ ضرورت‌ حضور یک‌ کارشناس‌ علوم‌ دامی‌ در دامداری‌ها واقف‌ نیستند و در حالی‌ که‌ خودشان‌ از اوج‌ شیر، رکود سالانه‌، فاصله‌ زایمان‌، جیره‌ نویسی‌، اصلاح‌ نژاد و درصد تلفات‌ و بیماری‌ها اطلاعی‌ ندارند، از تخصص‌ کارشناس‌ علوم‌ دامی‌ نیز در زمینه‌های‌ فوق‌ بهره‌ای‌ نمی‌برند.البته‌ این‌ به‌ آن‌ معنا نیست‌ که‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش هیچ‌ موقعیت‌ کاری‌ ندارند، چون‌ خوشبختانه‌ در حال‌ حاضر هر دامپروری‌ باید از یک‌ مهندس‌ علوم‌ دامی‌ بهره‌ بگیرد و همچنین‌ بازار کار مهندسی علوم دامی‌ در روستاها و شهرستان‌ها نسبتاً مطلوب‌ است‌ و فارغ‌التحصیلان‌ می‌توانند علاوه‌ بر کار در جهاد کشاورزی‌ در مرغداری‌ها و دامداری‌های‌ خصوصی‌ نیز کار کنند یا اینکه‌ خود یک‌ دامداری‌ را راه‌اندازی‌ نمایند.همچنین‌ می‌توانند در آزمایشگاه‌های‌ تغذیه‌ برای‌ خوراک‌ یا آنالیز خوراک‌، آزمایشگاه‌های‌ اصلاح‌ نژاد دام‌ و مراکز تحقیقاتی‌ امور دام‌ و آبزیان‌ فعالیت‌ نمایند.

درس‌های این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترک در 7 گرایش زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامی،‌گیاه پزشکی، ترویج و آموزش کشاورزی، باغبانی، خاک شناسی و صنایع غذایی :
ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، اکولوژی، گیاه‌شناسی، آمار و احتمالات، بیوشیمی عمومی، زیست‌شناسی،‌آبیاری عمومی، هوا و اقلیم‌شناسی، اقتصاد کشاورزی، خاک‌شناسی عمومی، زراعت عمومی، باغبانی عمومی،‌حشره‌شناسی و دفع آفات، ماشین‌های کشاورزی، عملیات کشاورزی، اصول تبدیل و نگهداری فرآورده‌های کشاورزی، دامپروری عمومی،‌ آشنایی با کامپیوتر.

دروس تخصصی گرایش علوم‌ دامی‌ :
تغذیه‌ دام‌ ، اصول‌ بهداشت‌ دام‌، تشریح‌ و فیزیولوژی‌ دام‌، اصلاح‌ دام‌ ، بیماری‌های‌ دام‌ و طیور، پرورش‌ گاو شیری‌ ، پرورش‌ گوسفند و بز، پرورش‌ طیور، فیزیولوژی‌ تولید مثل‌، مرتع‌داری‌ ، پرورش‌ زنبور عسل‌ ، کارآموزی‌.



گرایش گیاه‌پزشکی:
‌دانش‌ گیاه‌پزشکی‌ به‌ جای‌ معالجه‌ انسان‌ به‌ حفظ‌ و معالجه‌ گیاهان‌ اعم‌ از گیاهان‌ زراعی‌، زینتی‌ و درختان‌ میوه‌ می‌پردازد و آنچه‌ که‌ گیاه‌ را رنج‌ می‌دهد و به‌ سلامت‌ آن‌ صدمه‌ می‌زند، مطالعه‌ و بررسی‌ می‌کند؛ یعنی‌دانشجوی‌ این‌ گرایش‌ با آفاتی‌ که‌ در مزرعه‌ها، انبارها، سیلوها و کشتی‌ها به‌ بخش‌های‌ مختلف‌ گیاه‌ صدمه‌ می‌زند از قبیل‌ حشرات‌، جوندگان‌ و علف‌های‌ هرز یا بیماری‌های‌ گیاهی‌ مانند قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها آشنا می‌شود و نحوه‌ سمپاشی‌ را در مراحل‌ مختلف‌ رشد و نگهداری‌ از گیاه‌ و نحوه‌ ضد عفونی‌ انبارها را فرا می‌گیرد. البته‌ باید توجه‌ داشت‌ که‌ آنچه‌ به‌ گیاه‌ صدمه‌ می‌زند تنها بیماری‌ نیست‌ بلکه‌ سرمازدگی‌، گرمازدگی‌ و حتی‌ کمبود مواد غذایی‌ در خاک‌ نیز گیاه‌ را رنج‌ می‌دهد و جزو ضایعات‌ گیاهی‌ محسوب‌ می‌شود. از همین‌ رو دانشجوی‌ گیاه‌ پزشکی‌ باید موارد فوق‌ را بشناسد و نحوه‌ جلوگیری‌ از این‌ آسیب‌ها را بیاموزد.

توانایی‌های‌ لازم‌ :
گیاه‌ پزشک‌ ایرانی‌ باید از یک‌ سو با گونه‌های‌ گیاهی‌ و جانوری‌ طبیعی‌ ایران‌ آشنا باشد و از سوی‌ دیگر با موجودات‌ زنده‌ (آفات‌، بیماری‌ها و علف‌های‌ هرز قرنطینه‌ای‌) که‌ دائم‌ از مبادی‌ ورودی‌ رسمی‌ یا از مرزهای‌ طولانی‌ کشور به‌ صورت‌ غیرقانونی‌ وارد می‌شوند، آشنا بوده‌ و با آنها مبارزه‌ کند. در واقع‌ مهندس‌ گیاه‌پزشکی‌ کاری‌ دشوار، پیچیده‌ و پر مسؤولیت‌ را بر عهده‌ دارد و باید از بیوشیمی‌، بیولوژی‌ و آمار، اطلاعات‌ وسیع‌ و گسترده‌ای‌ داشته‌ باشد.همچنین‌ گیاه‌پزشکی‌ نیاز به‌ حافظه‌ قوی‌ دارد چون‌ دانشجو باید اسامی‌ لاتین‌ حشرات‌ و قارچ‌ها و رده‌ آنها را به‌ خاطر بسپارد و بالاخره‌ دانشجوی‌ این‌ گرایش‌ باید به‌ کشاورزی‌ و بخصوص‌ حشره‌شناسی‌ علاقه‌مند باشد. زیرا بخش‌ عمده‌ای‌ از دروس‌ این‌ گرایش‌ شامل‌ آفات‌ گیاهی‌ می‌شود و در این‌ درس‌ حشرات‌ مضر برای‌ آفات‌ و بیولوژی‌ آنها آموزش‌ داده‌ می‌شود.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :
شاید برخی‌ از کشاورزان‌ تصور کنند که‌ اطلاعات‌ لازم‌ را درباره‌ آب‌ و خاک‌ دارند اما هر کشاورزی‌ می‌داند که‌ برای‌ مبارزه‌ با آفات‌ و بیماری‌های‌ گیاهی‌ باید به‌ یک‌ متخصص‌ مراجعه‌ کند تا نوع‌ سم‌ و نحوه‌ استفاده‌ از آن‌ را فرا گیرد. به‌ عبارت‌ دیگر کشور به‌ فارغ‌التحصیل‌ علاقه‌مند و توانای‌ گیاه‌پزشکی‌ نیاز مبرمی‌ دارد. وزارت‌ کشاورزی‌، شهرداری‌ها و کلنیک‌های‌ گل‌ و گیاه‌ نیز از مراکز جذب‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش هستند.از سوی‌ دیگر در حال‌ حاضر مهندسین‌ کشاورزی‌ می‌توانند با استفاده‌ از طرح‌ اشتغال‌زایی‌ جهاد کشاورزی‌، از این‌ وزارتخانه‌ وام‌ گرفته‌ و گلخانه‌ یا باغ‌ میوه‌ ایجاد کنند.قابل‌ ذکر است‌ که‌ موقعیت‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش در شهرستان‌ها بهتر است‌ زیرا می‌توانند در سازمان‌ تحقیقات‌ کشاورزی‌ شهر خود فعالیت‌ نمایند.

دروس‌ تخصصی‌ گیاه‌ پزشکی‌:
حشره‌شناسی‌ ، قارچ‌شناسی‌، آفات‌ مهم‌ گیاهان‌ زراعی‌ ، بیماری‌های‌ مهم‌ گیاهان‌ زراعی‌، آفات‌ مهم‌ درختان‌ میوه‌، بیماری‌های‌ مهم‌ درختان‌ میوه‌، آفات‌ و بیماری‌های‌ مهم‌ گیاهان‌ زینتی‌، جالیزی‌ و سبزی‌ها، اصول‌ مبارزه‌ با آفات‌ و بیماری‌های‌ گیاهی‌، سم‌شناسی‌، تکنولوژی‌ مبارزه‌ شیمیایی‌، علف‌های‌ هرز و کنترل‌ آنها، آفات‌ انباری‌، کارآموزی‌.

گرایش ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌:
یکی‌ از رسالت‌های‌ مهم‌ هر رشته‌ای‌ بردن‌ دانش‌ و علم‌ آن‌ رشته‌ در بین‌ اقشار مختلف‌ جامعه‌ است‌. به‌ عبارت‌ دیگر مطالبی‌ که‌ دانشجویان‌ در دانشگاه‌ها فرا می‌گیرند، مستقیماً برای‌ عموم‌ مردم‌ قابل‌ استفاده‌ نیست‌ بلکه‌ باید تغییر و تحولی‌ در آن‌ صورت‌ گیرد تا متناسب‌ با سطح‌ توانایی‌ هر یک‌ از مخاطبان‌ بتوان‌ ایده‌ها و نوآوری‌ها را در اختیارشان‌ قرار داد. در کشاورزی‌ نیز ما با افراد مختلفی‌ سر و کار داریم‌ که‌ از لحاظ‌ سطح‌ علمی‌ و آگاهی‌ در رده‌های‌ متفاوتی‌ قرار دارند. افرادی‌ که‌ نیاز به‌ دانش‌ کشاورزی‌ نوین‌ دارند اما نمی‌توانند این‌ دانش‌ را از کتب‌ کشاورزی‌ به‌ دست‌ بیاورند بلکه‌ باید متخصصانی‌ باشند که‌ یافته‌های‌ جدید علمی‌ را متناسب‌ با سطح‌ دانش‌ و توان‌ علمی‌ این‌ دسته‌ از مخاطبان‌ در اختیار آنها قرار دهند این‌ متخصصان‌ همان‌ مهندسین‌ ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ هستند.البته‌ بخش‌ آموزش‌ این‌ گرایش‌ شامل‌ آموزش‌های‌ رسمی‌ نیز می‌شود؛ یعنی‌ دانشجویان‌ مهندسی‌ ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ در این‌ بخش‌ با نحوه‌ برنامه‌ریزی‌ آموزشی‌، تدریس‌ و مدیریت‌ هنرستان‌ها و دبیرستان‌های‌ کشاورزی‌ آشنا می‌شوند.

توانایی‌های‌ لازم :
مهندسی ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ یکی‌ از رشته‌های‌ بین‌ رشته‌ای‌ است‌ چون‌ دروس‌ آن‌ حیطه‌ گسترده‌ای‌ از علوم‌ مختلف‌ شامل‌ ارتباطات‌، روانشناسی‌ تربیتی‌، تکنولوژی‌ آموزشی‌، علوم‌ تربیتی‌، مدیریت‌، کامپیوتر، آمار و کشاورزی‌ را دربرمی‌گیرد.به‌ همین‌ دلیل‌ دانشجوی‌ این‌ گرایش باید هم‌ در دروس‌ مهم‌ مهندسی کشاورزی‌ مانند زیست‌شناسی‌، شیمی‌ و ریاضی‌ قوی‌ باشد و هم‌ توانمندی‌های‌ لازم‌ برای‌ تدریس‌ را داشته‌ باشد؛ یعنی‌ باید صبر و حوصله‌ بسیار داشته‌ و با کوچک‌ترین‌ عدم‌ پذیرش‌ از سوی‌ کشاورزان‌، دلسرد نشود. در ضمن‌ باید نواندیش‌ و خلاق‌ باشد تا بتواند به‌ بهترین‌ نحو به‌ ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ بپردازد و از روش‌های‌ متعدد و متفاوت‌ تکنولوژی‌ آموزشی‌ مثل‌ تهیه‌ پوستر، فیلم‌ و عکس‌ در این‌ راه‌ استفاده‌ نماید. همچنین‌ باید شخصیتی‌ برون‌گرا داشته‌ باشد تا بتواند با طبقات‌ مختلف‌ جامعه‌ به‌ خصوص‌ قشر روستایی‌ ارتباط‌ برقرار کند و با جلب‌ اعتماد آن‌ها، دانش‌ تئوری‌ و عملی‌ را به‌ کشاورزان‌ منتقل‌ سازد و در نهایت‌ لازم‌ است‌ که‌ از محیط‌ روستایی‌ و فعالیت‌های‌ کشاورزی‌ لذت‌ ببرد و علاقه‌مند به‌ همکاری‌ و کمک‌ به‌ دیگران‌ باشد.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
مهندسین‌ ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ می‌توانند به‌ عنوان‌ رئیس‌ سازمان‌ کشاورزی‌ استان‌، مجری‌ طرح‌های‌ تحقیقاتی‌ - ترویجی‌، کارشناس‌ ترویج‌ و آموزش‌ در وزارت‌ تعاون‌، صندوق‌ بیمه‌ و سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌ مشغول‌ به‌ فعالیت‌ شوند و باعث‌ ارتقای‌ سطح‌ زندگی‌ روستاییان‌ گردند. یا به‌ عنوان‌ کارشناس‌، گروهی‌ از مروجین‌ را برای‌ انتقال‌ یافته‌های‌ نوین‌ به‌ روستاییان‌ آماده‌ کرده‌، بر کار آنها نظارت‌ کنند.همچنین‌ می‌توانند به‌ عنوان‌ مدیر، آموزشگر، برنامه‌ریز آموزشی‌ یا تکنولوژیست‌ آموزشی‌ در هنرستان‌ها و دبیرستان‌های‌ کشاورزی‌ فعالیت‌ نمایند یا در سمینارها و کنگره‌های‌ علمی‌ مسؤول‌ وسایل‌ دیداری‌ و شنیداری‌ شوند و به‌ عنوان‌ سردبیر روزنامه‌ها و نشریات‌ کشاورزی‌ در جامعه‌ خدمت‌ کنند.لازم‌ به‌ ذکر است‌ که‌ در بخش‌ کشاورزی‌، نیاز به‌ آموزش‌ هم‌ برای‌ زنان‌ و هم‌ برای‌ مردان‌ روستایی‌ وجود دارد، بنابراین‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش چه‌ زن‌ و چه‌ مرد می‌توانند فرصت‌ شغلی‌ مناسبی‌ داشته‌ و نقش‌ بسیار ارزنده‌ای‌ در بهبود وضعیت‌ روستاییان‌ داشته‌ باشند.


دروس‌ تخصصی‌ گرایش ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ :
مقدمات‌ روانشناسی‌ تربیتی‌، جامعه‌ شناسی‌ روستایی‌ ، مقدمات‌ مردم‌شناسی‌ عشایری‌ ، اصول‌ آموزش‌ و پرورش‌ ، اصول‌ آموزش‌ بزرگسالان‌، اصول‌ آموزش‌ کشاورزی‌، اصول‌ ترویج‌ کشاورزی‌، اصول‌ مدیریت‌ آموزش‌ و ترویج‌ ، اصول‌ برنامه‌ریزی‌ ترویجی‌، طرح‌ و تهیه‌ برنامه‌ آموزشی‌، نوآوری‌ و نوپذیری‌، آموزش‌ سمعی‌ و بصری‌ ، اصول‌ مقاله‌ نویسی‌ فنی‌ و ترویجی‌، ترویج‌ و آموزش‌ کشاورزی‌ عملی‌ .

گرایش باغبانی‌:
باغبانی‌ آمیخته‌ای‌ از علم‌، هنر، تجربه‌ و مهارت‌ در پرورش‌ گیاهان‌ باغبانی‌ است‌. گیاهانی‌ که‌ شامل‌ درختان‌ میوه‌، گل‌ها و گیاهان‌ زینتی‌، سبزیجات‌ و گیاهان‌ دارویی‌ می‌شود و دانشجوی‌ مهندسی‌ باغبانی‌ در طی‌ چهار سال‌ با ویژگی‌های‌ ژنتیکی‌ این‌ چهار دسته‌ از گیاهان‌، پاسخ‌هایی‌ که‌ گیاهان به‌ شرایط‌ محیطی‌ می‌دهند و پاسخ‌هایی‌ که‌ به‌ تیمارهای‌ ما مثل‌ آبیاری‌، کود، هرس‌ و ... می‌دهند، آشنا می‌شود و به‌ خاطر همین‌ بررسی‌های‌ دقیق‌ فیزیولوژیکی‌ گیاهان‌ است‌ که‌ باغبانی‌ یک‌ رشته‌ علمی‌ است‌، علمی‌ که‌ باعث‌ بهتر شدن‌ کمیت‌ و کیفیت‌ محصولات‌ باغبانی‌ شده‌ است‌. برای‌ مثال‌ به‌ یاری‌ علم‌ باغبانی‌، گیاهان‌ زینتی‌ دوام‌ بیشتری‌ پیدا کرده‌ و گل‌های‌ بزرگتری‌ می‌دهند. یا در قدیم‌ بعضی‌ از خیارهایی‌ که‌ می‌خریدیم‌ تلخ‌ بود اما امروزه‌ به‌ یاری‌ اصلاح‌ نژاد و رسیدگی‌های‌ لازم‌ خیار تلخ‌ وجود ندارد.



توانایی‌های‌ لازم :
باغبانی‌ یک‌ کار عملی‌ است‌، باید آن‌ را حس‌ کرد، باید با آب‌ و خاک‌ ارتباط‌ برقرار کرد و باید بررسی‌ کرد که‌ در زمینه‌ باغبانی‌ چه‌ کارهایی‌ در دنیا انجام‌ شده‌ است‌ و از آنها ایده‌ گرفت‌. به‌ همین‌ دلیل‌ دانشجوی‌ مهندسی کشاورزی ـ باغبانی‌ لازم است که سرِ زمین‌ برود و به کار با خاک و گل و گیاه علاقه‌مند باشد.همچنین‌ دانشجوی‌ این‌ گرایش باید به‌ علوم‌ زیستی‌ به‌ ویژه‌ گیاه‌شناسی‌ علاقه‌مند بوده‌ و به‌ آن‌ تسلط‌ داشته‌ باشد برای‌ اینکه‌ تنوع‌ گیاهی‌ در این‌ گرایش فوق‌العاده‌ زیاد است‌.گفتنی است که باغبانی‌ به‌ خاطر ماهیت‌ گیاهان‌ بخصوص‌ گیاهان‌ زینتی‌ با مسائل‌ ذوقی‌ سر و کار دارد. بنابراین‌ افرادی‌ که‌ زمینه‌های‌ هنری‌ در آنها قوی‌ است‌ و به‌ گل‌ و گیاه‌ نیز علاقه‌ دارند، در این‌ گرایش موفق‌تر خواهند شد.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
باغبانی‌ از نظر اقتصادی‌ رشته‌ پردرآمدی‌ برای‌ تولیدکنندگان‌ است‌، چون‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ گرایش در صورت‌ داشتن‌ سرمایه‌ لازم‌ می‌توانند به‌ تولید گل‌ها، گیاهان‌ زینتی‌ و دارویی‌، سبزیجات‌ یا میوه‌های‌ گلخانه‌ای‌ بپردازند.از سوی‌ دیگر چون‌ دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌ در سطح‌ وسیعی‌ دانشجوی‌ مهندسی‌ باغبانی‌ نمی‌گیرد، هنوز بازار کار این‌ گرایش اشباع‌ نشده‌ است‌.فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ باغبانی‌ می‌توانند در سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌ یا جهاد کشاورزی‌ نیز کارهای‌ تحقیقاتی‌ و آزمایشگاهی‌ انجام‌ دهند یا به‌ عنوان‌ کارشناس‌ در مزارع‌ و باغ‌های‌ خصوصی‌ فعالیت‌ نمایند.



دروس‌ تخصصی‌ گرایش باغبانی‌:
اصول‌ باغبانی‌، اصول‌ اصلاح‌ نباتات‌، علف‌های‌ هرز و کنترل‌ آنها، حاصلخیزی‌ خاک‌ و کودها، ازدیاد نباتات‌ ، سبزیکاری‌ عمومی‌، سبزیکاری‌ خصوصی‌، میوه‌های‌ مناطق‌ معتدل‌ ، فیزیولوژی‌ بعد از برداشت‌، گلکاری‌ ، میوه‌های‌ ریز، اصلاح‌ و بذر گیری‌ گل‌ و گیاه‌ ، میوه‌های‌ گرمسیری‌ و نیمه‌ گرمسیری‌، فیزیولوژی‌ گیاهی‌ ، کارآموزی‌ .

گرایش خاک‌شناسی‌:
مهندسی‌ کشاورزی‌ ـ خاک‌شناسی‌ به‌ شناسایی‌ خاک‌، بهره‌بری‌ از خاک‌ در جهت‌ تولید مواد غذایی‌ و حفاظت‌ از محیط‌ زیست‌، مدیریت‌ خاک‌ و آب‌، آلودگی‌ خاک‌، اصلاح‌ خاک‌های‌ شور و قلیایی‌، مصرف‌ بهینه‌ کودهای‌ شیمیایی‌ و آلی‌ و کاربری‌ خاک‌ برای‌ مصارف‌ گوناگون‌ از قبیل‌ جنگل‌، مرتع‌، زراعت‌ آبی‌، زراعت‌ دیم‌ و شهرسازی‌ می‌پردازد. به‌ عبارت‌ دیگر دانشجویان‌ این‌ گرایش با مراحل‌ پیدایش‌ و تکامل‌ خاک‌، رده‌بندی‌ و نام‌گذاری‌ انواع‌ خاک‌، روش‌های‌ مختلف‌ کنترل‌ فرسایش‌ و حفظ‌، نگهداری‌ و تقویت‌ خاک‌های‌ زراعی‌ آشنا می‌شوند و رابطه‌ بین‌ خاک‌ با آب‌ و گیاه‌ و عوامل‌ مختلف‌ اقلیمی‌ را مطالعه‌ می‌کنند و با بررسی‌ خصوصیات‌ فیزیکی‌ و شیمیایی‌ خاک‌ و واکنش‌ آن‌ در برابر اضافه‌ یا کم‌ شدن‌ مواد مختلف‌ به‌ بهروری‌ هرچه‌ بیشتر محصولات‌ زراعی‌ کمک‌ می‌کنند.
توانایی‌های‌ لازم‌ :
دروس‌ پایه‌ در مهندسی‌ کشاورزی‌ ـ خاک‌شناسی،‌ شیمی‌ و زمین‌شناسی‌ است‌ و دانشجویان‌ این‌ گرایش باید به‌ این‌ دروس‌ و همچنین‌ محیط‌ زیست‌ و منابع‌ طبیعی‌ علاقه‌مند باشند و آمادگی‌ کار در آزمایشگاه‌ها، صحرا و مزارع‌ را داشته‌ باشند.
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران :
فرض‌ کنید که‌ یک‌ باغدار می‌خواهد باغی‌ 30 یا 50 هکتاری‌ را کود بدهد. تعیین‌ میزان‌ کود و نوع‌ کود برعهده‌ مهندس‌ کشاورزی‌ ـ خاک‌شناسی‌ است‌. همچنین‌ مهندس‌ این‌ گرایش می‌تواند کاربری‌ زمین‌های‌ مختلف‌ را تعیین‌ کند؛ یعنی‌ مشخص‌ کند که‌ یک‌ زمین‌ برای‌ زراعت‌، باغبانی‌ یا مسکن‌ مناسب‌ است‌. در ضمن‌ نوع‌ محصول‌ مناسب‌ برای‌ زمین‌ زراعی‌ را نیز پیشنهاد بدهد. در حال‌ حاضر نیز مهندس‌ کشاورزی‌ ـ خاک‌شناسی‌ می‌تواند در وزارت‌ جهاد کشاورزی‌، محیط‌ زیست‌، شهرداری‌ها یا در بخش‌ خصوصی‌ فعالیت‌ کند.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش خاک‌شناسی‌:
فیزیک‌ خاک‌، شیمی‌ خاک‌، خاک‌های‌ شور و قلیایی‌، پیدایش‌ و رده‌بندی‌ خاک‌ها، حاصلخیزی‌ خاک‌ و کودها، بیولوژی‌ خاک‌، فرسایش‌ و حفاظت‌ خاک‌، رابطه‌ آب‌ و خاک‌ و گیاه‌، ارزیابی‌ خاک‌ها و اراضی‌، نقشه‌برداری‌ خاک‌ها، مبانی‌ زهکشی‌، تغذیه‌ گیاه‌، کارآموزی‌.

گرایش زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات‌:
زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات‌ در کنار گرایش‌های باغبانی‌ و علوم‌ دامی‌ یکی‌ از سه‌ گرایش تولیدکننده‌ مهندسی‌ کشاورزی‌ است‌. در این‌ میان‌ گرایش زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات‌ به‌ رشد و نمو، میزان‌ عملکرد و روش‌های‌ بهینه‌سازی‌ تولید گیاهان‌ زراعتی‌ نظیر گندم‌، جو، ذرت‌، چغندر قند، سویا و آفتابگردان‌ می‌پردازد. گیاهانی‌ که‌ غذای‌ انسان‌ و دام‌ به‌ آنها وابسته‌ است‌ و در واقع‌ مهم‌ترین‌ گیاهان‌ زراعتی‌ به‌ شمار می‌آیند. همچنین‌ در این‌ گرایش طریقه‌ اصلاح‌ گیاهان‌ که‌ پایه‌ ژنتیکی‌ دارد، مطالعه‌ می‌شود تا با اصلاح‌ ژنتیکی‌، گیاهانی‌ با کیفیت‌ و بازدهی‌ بیشتری‌ داشته‌ باشیم‌. برای‌ مثال‌ با تلاقی‌ گندم‌های‌ مختلف‌، گندمی‌ را تولید کنیم‌ که‌ بالاترین‌ بازدهی‌ و بهترین‌ کیفیت‌ را داشته‌ باشد.

توانایی‌های‌ لازم‌ :
استادان‌ و متخصصان‌ این‌ گرایش معتقدند که‌ زندگی‌ شخصی‌ دانشجویان‌ زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات‌ باید به‌ نوعی‌ وابسته‌ به‌ کشاورزی‌ باشد. چون‌ تجربه‌ نشان‌ داده‌ شده‌ است‌، دانشجویانی‌ که‌ زندگی‌ شهری‌ دارند در دروس‌ عملی‌ کشاورزی‌ با مشکلات‌ زیادی‌ مواجه‌ می‌شوند. همچنین‌ افرادی‌ که‌ به‌ کار در مزرعه‌ و آزمایشگاه‌ علاقه‌مند باشند در این‌ گرایش موفق‌تر هستند.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :
اگر فارغ‌التحصیل‌ این‌ گرایش سرمایه‌ داشته‌ باشد به‌ خوبی‌ می‌تواند یک‌ زمین‌ زراعی‌ را به‌ صورت‌ مکانیزه‌ اداره‌ کند و در صورت‌ نداشتن‌ سرمایه‌ نیز می‌تواند جذب‌ مؤسسات‌ تولید واحدهای‌ کشاورزی‌ گردد. به‌ ویژه‌ این‌ که‌ با اجرای‌ آئین‌نامه‌های‌ نظام‌ مهندسی‌ کشاورزی‌ که‌ توسط‌ مجلس‌ تصویب‌ شده‌ است‌، هر زمین‌ زراعی‌ اعم‌ از دولتی‌ و خصوصی‌ باید تحت‌ نظارت‌ یک‌ مهندس‌ زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات‌ اداره‌ گردد. گفتنی‌ است‌ در حال‌ حاضر دولت‌ به‌ هریک‌ از فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ کشاورزی‌ در صورت‌ داشتن‌ توانمندی‌های‌ لازم‌ 20 میلیون‌ تومان‌ وام‌ برای‌ انجام‌ فعالیت‌های‌ کشاورزی‌ می‌دهد.

دروس تخصصی گرایش زراعت‌ و اصلاح‌ نباتات :
مرتع‌داری‌، دیم‌کاری‌، علف‌های‌ هرز و کنترل‌ آنها، رابطه‌ آب‌ و خاک‌ و گیاه‌، اصول‌ اصلاح‌ نباتات‌، اصلاح‌ نباتات‌ خصوصی‌، زراعت‌ نباتات‌ صنعتی‌، زراعت‌ نباتات‌ علوفه‌ای‌، فیزیولوژی‌ گیاهان‌ زراعتی‌، کارآموزی‌.منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش.

شغل خلبانی
تعریف عملیاتی شغل 
به مدیریت و کنترل یک هواپیما و یا بالگرد و به هر حال یک وسیله ی پروازی در یک سورتی پرواز که از لحظه ی ورود به فرودگاه یا مکانی که پرواز انجام می شود و خلبانی و هدایت شیئ پرنده که امکان دارد هواپیمای مسافربری در فرودگاه مسافربری و یا خلبانی و هدایت یک جنگنده در یک پایگاه نظامی و شکاری باشد و انجام ماموریت کامل خود یعنی تاکسی کردن و برخواست از زمین و گذشت از مسیر پروازی تعیین شده و فرود یا لندینق و رساندن مسافران به مقصد و یا انجام کامل ماموریت نظامی در فرودگاه شکاری را شمال می شود.
یک جمله ی معروف می گوید:
))شما با اختیار خود از زمین بلند می شوید و به اجبار بایدبنشینید)) خلبان از لحظه ی برخاست که امری اختیاری و نشستن که امری اجباری است ماموریت هدایت هواپیما را به عهده می گیرد اما کار وی به همین محدود نمی شود.

تاریخچه شغل 
این شغل از زمانهای دور بوده است. اما در حال حاضر دانشکده های خلبانی دایر شده اند و علاقه مندان به این شغل می توانند به صورت تخصصی تر در این دانشکده ها به تحصیل مشغول شوند. 

شرایط احراز
 دارا بودن گواهینامه پایان تحصیلات متوسطه و برخورداری از سلامتی جسمی و اخذ گواهینامه خلبانی مخصوص و احراز ساعت پرواز.

خصوصیات جسمانی شغل مدت و راههای آموزش و هزینه های احتمالی
این شغل دایما فکر شما را درگیر می سازد و شما برای این که بتوانید در شغل خود موفق باشید نیازمند حداکثر رفاه و حداقل درگیری و اغتشاش فکری در ساعات غیر کاری است.
در غیر این صورت شما در انجام وظایف خود با مشکل رو به رو می شوید.
علاوه بر این خلبان شکاری مسئول دفاع از یک ملت است.. مسئولیت سنگین به آرامش روانی نیازمند است.

شرایط محیط کار:
خلبان در محیطی کاملا امروزی و پیشرفته کار می کند و با افراد متشخّص سر و کار دارد و ادب و شخصیت مناسب از الزامات یک خلبان است.محیط کار خلبان کوچک است و معمولا بیشتر کار او در داخل کاکپیت هواپیما انجام می شود که دقت بسیار زیادی مورد نیاز است.جمله ای می گوید : <دونیای خلبانان کوچک است.



میزان متوسط حقوق و مزایای شرایط ارتقاء شغل
همانطور که در بند های پیش گفته شد خلبان باید کاملا بی دغدغه زندگی کند و علاوه بر این ارزش کاری که وی انجام می دهد بسیار زیاد است و همچنین هزینه ی زندگی وی به دلیل هزینه ی زیاد حفظ سلامتی کامل او بیش از دیگران است.
حداقل حقوق خلبانان در دنیا ۵۰۰۰ دلار حدود چهارو نیم میلیون تومان می باشد و اریاتور افغانستان این مبلغ را به خلبانان کم تجربه اش می دهد.متاسفانه در کشور ما این مبلغ ۳۰۰۰ دلار است کا با افزایش صد در صدی در سال ۸۲ به این رقم رسیده است.در ارتش وضعیت مالی خلبانان خوب نیست و خلبانان شکاری نیروی هوایی ارتش با اضافه کار و حقوق استاد خلبانی و درجه ی سرهنگ تمامی با ۲۰ سال سابقه تنها یک میلیون و هشتصد هزار در ماه حقوق می گیرد.۱۵۰۰۰ میلیون دلار پایه ی حقوق خلبانان امارات ایرلاینز برای هر سال است پس ما از دنیا خیلی عقب هستیم.در امریکا یک خلبان نیروی هوایی اگر سه ماه در شرایط جنگی خلبانی کند می تواند تا پایان عمر بدون داشتن هیچ شغلی در بهترین محله های نیویورک گرانترین شهر امریکا زندگی کند.و متاسفانه خلبانان نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران از مشکلات مالی رنج می برند.

نمونه ای از وظایف و مسئولیت های شغل :
یک خلبان موظف است یک تا دو ساعت قبل از پرواز در فرودگاه حضور یابد و فرم تحویل گرفتن هواپیمای شکاری (هدف حمله به همراه نقشه ی پرواز ) یا اگر مسافربری بود تعداد مسافران را به همراه نقشه ی پرواز دریافت کند.
طی این مراحل خلبان باید سوخت مورد نیاز طبق نقشه ی پرواز را در هواپیما تامین شده ببیند.این اولین مرحله از وظایف یک خلبان است.
در مرحله ی بعد پس از حضور همه ی مسافران و مهمان داران درب ها را بسته ومسافران با بستن کمربند ها آماده ی پرواز می شوند.
در هواپیماهای مسافریری خلبان تقریبا بسیاری از کارها را به صورت خودکار در می اورد و ان ها را در حالت خلبان خودکار قرارمی دهد.
یک خلبان مسافربری باید مسیر خود را در یک ارتفاع معین و با سرعتی معین طی کند که این کار را نیز خلبان خودکار انجام می دهد.پس از رسیدن به محل فرود و فرود امدن خلبان به صورت کالا محتاتانه چون فرود یا لندیتق سخت ترین قسمتپرواز است در زمین بنشیند و پس از نشستن و خروج تمامی مسافران از هواپیما ماموریت به پایان می رسد.
این مراحل برای خلبانان شکاری بسیار آسان تر و کوتاه تر است و گاهی در شرایط اسکرمبل خلبان شکاری باید ظرف یک دقیقه از شنیدن آژیر در هواپیما آماده ی برخاستن از زمین در باند فرودگاه باشد
در هواپیمای شکاری وظایف بدین گونه تقسیم می شود که خلبان یکم مسئول هدایت هواپیما و شلیک موشک ها و خلبان دوم اغلب افسر تسلیحات یا افسر رادار خوانده می شود.
افسر تسلیحات و یا رادار موظف به کنترل رادار و نوع سلاح مورد نیاز برای هدف و ره گیری اهداف در صفحه ی رادار را بر عهده دارد و در برخی هواپیماهای شکاری همه ی این وظایف به دلیل ساده تر بودن به یک خلبان محول می شود.
پس از بلند شدن کار یک خلبان شکاری تازه شروع می شود و خلبان شکاری موظف است وظیفه ی جنگی خود را که بسیار خطرناک است را انجام دهد.

 
روابط انسانی حاکم بر محیط کار 
در این شغل انسان باید دارای روحیه قوی باشد تا بتواند با بقیه افراد زود کنار بیاید و روابط خوبی با آنها برقرار کند. روابط دوستانه در این شغل خیلی به موفقیت در این شغل کمک می کند. 

آینده نگری در ارتباط با شغل با توجه به شرایط اجتماعی 
زندگی یک خلبان یک زندگی خاص است که هر کسی حاضر به زندگی در چنین شرایطی نیست و اگر بدون علاقه ی بسیار وارد این شغل شوید حاضر خواهید بود تمام حقوق خود را بدهید تا از شر زندگی برنامه ریزی شده و نظامی وار خلاص شوید.
توصیه می شود حتما در مورد این شغل با خلبانان صحبت کنید.

ارتباط شغل با مشاغل دیگر 
این شغل با مشاغل ارتشی در ارتباط است.

اهمیت شغل در ارتباط به خدمت به جامعه و نقش آن در خودکفایی کشور
این شغل برای کشور خیلی مهم است و برای حفظ نظم و حفاظت کشور اهمیت زیادی دارد. 


محل کسب اطلاعات بیشتر
خلبانان مهربان نیروی هوایی ارتش که امروز مورد بی توجهی قرار دارند در ستاد فرماندهی نیروی هوایی در خیابان پیروزی تهران و در پایگاه های شکاری سراسر ایران حضور دارندو می توانید سوالات خود را از انها بپرسید.
شما در جریان یک پرواز مسئول جان صدها نفر که هزاران چشم به راه دارند هستید.داشتن توانایی مدیریت بحران و حفظ قوه ی تعقل و تفکر و خونسردی حتی تا دم مرگ توانایی هایی است که یک خلبان به آن نیاز دارد و اغلب افراد از آن بی بهره اند و با به میان آمدن موضوع مرگ کنترل اعمال خود را از دست می دهند گرفتن بهترین تصمیم در کوتاه ترین زمان با حفظ خونسردی همان مدیریت عالی بحران است.پس از اعلام مسیر و جهت جغرافیایی مقصد به مسافران و برج مراقبت پس از خالی شدن و گرفتن اجازه ی تیک آف یا برخاستن از زمین اقدام به بلند شدن می کند.پس از این خلبان با مهندس پرواز و یا مهندس فنی هواپیما در محل توقف هواپیما حاضر می شوند و خلبان پس از حصول اطمینان از سلامت پرواز فرم نهایی را به معنای آمادگی شرایط برای پرواز امضا می کند.طی تمام این مراحل شما وظایف متغیر و بعضا ثابتی را بر عهده خواهید داشت.

خانه و خانواده

روایات

رسول گرامی اسلام(ص) می‏فرمایند:
هیچ میراثی از ادب و تربیت صحیح برای فرزند بهتر نیست.
هیچ کانونی در اسلام برپا نشده است که نزد خداوند از کانون خانواده محبوب‏تر و عزیزتر باشد.
بهترین مردان امّت من کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن و متکبّر نباشند و نسبت به آنان ترحّم و نوازش کنند و به آنان آزار نرسانند.
امام صادق(ع) می‏فرمایند:
هرکس دوستدار ما خاندان عصمت و طهارت باشد به همسرش بیشتر اظهار دوستی می‏کند.
رزق، همراه زنان و خانواده است.

محبت، اساس خانواده
هستی پایگاه مهرورزی و عشق و خانواده مرکز آموزش و تجربه عشق و صفا و صمیمیت و ایثار و عطوفت است. بنابراین، الفبای حقوق خانواده در اسلام برپایه محبت پی‏ریزی شده و چیزی فراتر از عدل و راهکارهای عقل است. مگر دل مالامال از صفا و عشق بی‏پیرایه مادر را می‏توان در بازار حرص و آزِ معادلات بشری خرید و فروش کرد؟! در اینجا اگر قوانین عادلانه الهی هم به او بگوید در مقابل سیراب کردن فرزندت از شیره جانت می‏توانی از پدر فرزندت مزد ستانی مادر نمی‏پسندد. عرق جبینی که پدر در مشقت کسب معاش می‏ریزد و در طوفانی از حوادث زندگی خود را غوطه‏ور می‏سازد، بدان امید که در ورودش به کانون خانواده دست‏های خسته‏اش آغوش شادمانه فرزندش گردد و لبخند کودکان او خستگی و رنج را از وجودش بزداید، در ترازوی کدامین معامله و مبادله قابلیت قیمت‏گذاری ظاهری دارد؟

خانه و خانواده، تبلور سکون و اطمینان
بشر از نخستین روزهای حضور خود بر عرصه خاک دریافته است که خانه و خانواده بهترین مأمن انسان و شایسته‏ترین کانون برای تبلور سکون و اطمینان است. بلکه می‏توان گفت که هبوط آدم ابوالبشر با همسری «حوا» به عالم خاک و ورود این دو یار مهربان از عالم افلاک، خود گویاترین دلیل برای اثبات این مقصود است. اگرچه این فرود برای نخستین زوج انسانی ناگوار و چشیدن طعم تلخ وسوسه‏های شیطانی برایشان تألم‏بار بود، لیکن آنان از پروردگارشان رخصت طلبیدند، تا عروجی زیبا را در سایه همدلی و کفویت برای فرزندان آدم به ارمغان آورند؛ تا بشر در سایه اندیشه و ایمان و در پناه زوجیتی شایسته، با اطمینانْ ناکامی‏ها و فراز و نشیب‏های زندگی را درنوردد و از وادی‏های شکست و مرارت، مصمم و استوار بگذرد.

اهمیت خانواده
اهمیت خانواده و محوریت آن در شکل‏گیری زندگی اجتماعی بشر، همواره به گونه‏ای بوده است که هیچ یک از مکاتب سیاسی، اجتماعی، فلسفی و بنیادهای فکری از پرداختن بدان دریغ نورزیده‏اند. از این رو، در هیچ عصری انسان از اندیشیدن در اصول و قواعد و نحوه استحکام بخشیدن به ارکان خانواده بی‏نیاز نبوده است؛ بلکه از نخستین روزهای حضورش بر عرصه خاک و با بروز اولین نمودهای خرد و اندیشه، و نیز با ظهور اولین بارقه‏های توجه به بقای نسل و پاسخگویی به نیازهای عاطفی و فطری و طبیعی، بر این انگیزه همت ورزیده که در تشکیل اولین هسته نظام اجتماعی خویش چاره‏ای کند و از اصول و قوانین حساب شده‏ای در حفظ و حراست آن بهره جوید. بنابراین همواره بخش عمده‏ای از اشتغالات فکری او به سامان بخشیدن این بخش اختصاص یافته است.

خانه و خانواده، پایگاهی برای رشد و صعود
با وقوع انقلاب‏های عظیم الهی توسط پیام‏آوران قسط و عدل که زمینه‏سازان تحولات اساسی در نظام‏های اجتماعی بوده‏اند، و عمدتا مبنای دعوتشان، تحقق عدالت اجتماعی و زدودن هرگونه سلطه و زورمداری از ساحت زندگی فردی و اجتماعی بشر بود، روابط درونی خانواده شکلی قانونمند و مقدس و منطبق با نظام تکوین و فطرت بشری به خود گرفت. از آن پس، خانواده هویتی اصیل و نقش محوری در عروج انسان به سوی کمالات پیدا کرد، و پایگاهی برای رشد و صعود او به قله‏های کمال شد. در این کانون، اساس زندگی را، حق محوری تشکیل می‏داد، و هرگونه خودنگری و خودخواهی رنگ می‏باخت. تمایلات فردی جای خود را به انعطاف و پذیرش و تمکین در برابر قانون کامل الهی می‏داد؛ انوار هدایت همه ابعاد زندگی را منوّر می‏ساخت و رنگ‏ها در مقابل بارقه عشق به خدا به بیرنگی می‏گرایید، و در پرتو درخشش قانون حق، حیات طیبه رخ می‏نمود.

حرم امن
خانواده حرم امنی است که مَحارم در سایه امنیت و سکون در آن گردهم می‏آیند، تا سینه‏های سرشار از عشق و محبت را در سایه پیوند اعضای آن، نثار یکدیگر کنند و بذر شادی و شادابی را در این بوستان بپاشند. در چنین کانونی قلب‏ها مصفا، عشق‏ها بی‏پیرایه، جام جان‏ها لبریز از مودت و رحمت، و انسان‏ها مظهر تجلی کمالات و آینه انعکاس صفات جمال و جلال حق می‏شوند.
در محیط پاک خانه و خانواده، پرده‏ها و حجاب‏های کدورت و ظلمت زدوده می‏شود و همه در کنار هم مسرور بر سر سفره کرامت پروردگار متنعم می‏گردند. در کانون گرم خانه و خانواده، انسان‏ها درس وفاداری و عشق به خدمت و ملاطفت می‏آموزند و شراب محبت، ذرات وجود اعضا را به مستیِ ایثار و مهر می‏کشاند.

اساس پیوند سالم
بی‏تردید، بقای خانواده با احکام آمرانه صرف، تضمین نمی‏شود. اگر به جای سنت‏های نیک و ایجاد روابط مرضیه فقط از ابزار حقوق استفاده کنیم، بنای خانواده را از درون تهی نموده‏ایم، و زن و مردی را که انس و الفت متقابل را پایه زندگی خویش قرار داده‏اند، همچون مدعی و خصم در مقابل یکدیگر قرار داده‏ایم. در این صورت، منافع فردی، جای مصالح خانواده و منافع اجتماعی را خواهد گرفت و عواطف، احساسات، عشق و علقه‏های پیوند جایی برای ابراز نخواهند یافت. در چنین وضعیتی دیگر کام تشنه فرزندان از چشمه‏سار زلال محبت والدین سیراب نخواهد شد. از این رو، آشنایی نسبت به حقوق و تکالیف متقابل اگرچه به خودی خود پسندیده است، اما خانواده به چیزی بیشتر از این نیازمند است، و آن رهایی از غلاف خودبینی و خودنگری در کانون خانواده است.

توجه به فرهنگ قرآنی در خانواده
اگر زن و مردی پس از پیوند ازدواج، به عللی همسر خویش را مطابق با معیارهای خویش نیافتند، ولی برای رعایت مصالح خانواده و ارج نهادن به اصل این پیوند، در حفظ این بنا و مصالح آن کوشیدند، خداوند کریم دریچه‏ای از خیرات و برکات را به سوی آنان می‏گشاید. در قرآن می‏خوانیم: «اگر از آنان خوشتان نیامد، پس چه‏بسا چیزی را خوش نمی‏دارید و خدا در آن مصلحت فراوان قرار می‏دهد». پذیرش این فرهنگ قرآنی در ایجاد همراهی و همدلی زوجین و هموار ساختن مسیر زندگی تأثیر مستقیم دارد و آنان را یاری می‏کند تا در بروز اختلافات و رخدادها عجولانه تصمیم نگیرند، و فرار را برقرار و گسستگی را بر پیوستگی ترجیح ندهند و در برقراری صلح و آشتی بکوشند و مقاوم و استوار مشکلات را از پیش روی بردارند.

اولین دانشگاه
اسلام اولین دانشگاه برای کسب فضایل و تبلور ارزش‏ها و رشد و شکوفایی استعدادها و توانمندی‏ها را خانه و خانواده می‏داند. بنابراین خانه حریم امنی است که در آن خمیر مایه تقوا و صفات انسانی شکل می‏گیرد و انسان به سعادت راه می‏برد. این بنا بر اصولی چون مودت، رحمت، عفو، معاشرتِ نیکو، احترام متقابل و اکرام استوار و این همان دستور برخاسته از حکمت است که بالاتر از هر دانشی است؛ همان چیزی است که انبیا بر آموزش آن قیامت کردند و «یعلمهم الکتاب و الحکمة» را برای انسان به ارمغان آوردند. باشد که ما نیز با پیروی از دین مبین اسلام خانه را خانه آرامش بدانیم و راهی برای تکامل و صعود خویشتن برگزینیم.

طراوت بهارانه
خانواده بوستان است و والدین، باغبانان و کودکان شکوفه‏ها و میوه‏های این بوستانند. وقتی توجه و مراقبت والدین، فضای ترقی و شکوفایی استعداد فرزند را در محیط خانه فراهم سازد، می‏توان به طراوت این باغ امید بست و با شادابی و تداوم گل‏های این باغ، محیط خانه را معطر ساخت؛ چرا که طراوت بهارانه ما، از شمیم رایحه گل‏هایی است که از باغ پنجره‏های کودکانه به سوی خانه دل‏های ما روانه شده است. اما اگر بی‏توجهی، بچه‏ها را دچار کمبود سازد؛ اگر کمبود محبت، آنان را عقده‏ای بار آورد؛ اگر کودکان در حسرت شنیدن حرف‏های محبت‏آمیز و توجه به شخصیت آنان از سوی بزرگترها، دوران کودکی را سپری سازند؛ آنگه چه؟ راستی، راز فرار برخی از بچه‏ها از خانه چیست؟ بیاییم نگذاریم این بوستان با طراوت در برابر بی‏توجهی ما به باغ خزان‏زده تبدیل شود.


منبع :

http://www.hawzah.net

جغرافیای طبیعی آفریقا 
قاره آفریقا یکی از پنج قاره جهان و از حیث بزرگی دومین قاره پس از آسیا می باشد . مساحت آن 30335000 کیلومتر مربع است که به این مقدار 20% خشکی های جهان را داراست . آفرقا به واسطه تنگه سوئز و صحرای سینا به آسیا اتصال داشته و هم اکنون توسط کانال سوئز از آن جدا شده است . 
در شمال آفریقا دریای مدیترانه، در غرب آن، اقیانوس اطلس و در شرق آن نیز اقیانوس هند و دریای سرخ و خلیج عدن قرار دارد. 
قسمتهای شمالی و مرکزی این قاره پوشیده از صحرایی بی آب و علف است و بزرگترین صحرای جهان به نام صحرای بزرگ آفریقا با 8400000 کیلومتر مربع مساحت، در آن قرار دارد. 

اما دو منطقه شمال آن در مجاورت دریای مدیترانه و جنوب این قاره معتدل و حاصلخیزی می باشند. خط استوا این قاره را به دو بخش تقریبا مساوی تقسیم می کند به همبن دلیل بیشتر مساحت آفریقا در منطقه مدارین ( مدار راس السرطان و مدار راس الجدی ) قرار گرفته که گرمای زیاد آنرا توجیه می کند. 
آب و هوای مناطق مجاور با آبهای اقیانوس، گرم و مرطوب ( شرجی ) است، باران های سیل آسا فرو می ریزد و لذا این نواحی پوشیده از جنگلهای استوایی می باشند. 

بزرگترین رود جهان که نیل نام دارد از رشته کوههایی در مرکز این قاره سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود 6671 کیلومتر به دریای مدیترانه می ریزد. 
یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان، یعنی تمدیان مصریان باستان نیز در کنار همین رود شکل گرفت . قدمت این تمدن به چهار الی پنج هزار سال پیش می رسد . اهرام ثلاثه و معابد دیگر از جمله آثار این دوره می باشد . در قستهای مرکزی آفریقا رشته کوههایی قرار گرفته و بلندترین قله این قاره کایمانجارو نام دارد. این قله با 5895 متر ارتفاع بیست و یکمین قله جهان محسوب می گردد. 

همچنین سومین دریاچه جهان از حیث بزرگی با 68800 کیلومتر مربع مساحت، به نام دریاچه ویکتوریا در شمال کشور تانزانیا جای گرفته است. 
قاره آفریقا از حیث منابع زیرزمینی یکی از غنی ترین قاره های جهان است. تقریبا تمام الماس جهان و بیش از یک سوم طلاهای کشف شده متعلق به این قاره می باشد. لازم به ذکر است که بعضی از سرشارترین منابع مس جهان در غرب دریاچه های داخلی قرار دارد. 

این قاره از حیث تنوع جانوری نیز در مکان بالایی ایستاده است . جانورانی مانند زرافه، اوکایی، اسب آبی، گوریل، شیر، پلنگ، کرگدن دو شاخ،. گورخر آفریقایی، آهو، بوفالوی آفریقایی، فیل آفریقایی، مرغ گینه، کفتار آفریقایی، انواع مارها، شترمرغ صحرایی، انواع تمساحها و انواع حشرات. 

تمدن و تاریخ آفریقا: 
همانطور که گفته شد قاره آفریقا محل پذیرش یکی از قدیمیترین تمدنهای جهان در دره نیل می باشد و تمدن مصری با چهار هزار سال سابقه در ردیف کهنترین تمدن ها یعنی تمدن بین النهرین جای دارد. 

داخل این قاره تا قرن 15 میلادی ناشناخته و نفوذ به آن به دلیل موانع بی شمار طبیعی غیرممکن می نمود و البته هنوز هم شناسایی کامل آن میسر نگشته است. در ایام باستانی کوششهایی برای نفوذ به عمق این قاره انجام شد. هرودوت در قرن پنم قبل از میلاد و هیئت اعزامی نرون ( امپراطور روم ) در قرن اول بعد از میلاد، هردو برآمدند تا یکی از معماهای قدیم یعنی کشف منبع نیل را حل کنند، ولی ناکام ماندند. 

در سال 146 قبل از میلاد، دولت کارتاژ که در شمال آفریقا، حکومت بسیار نیرومندی تشکیل داده بود از رومی ها شکست خورد و به این ترتیب شمال آفریقا برای مدت زیادی تحت استعمار رومیان درآمد. 
در قرن هفتم میلادی مطابق با قرن اول هجری پای مسلمانان به آفریقا باز شد و در مدت چند قرن پس از آن سراسر شمال آفریقا تحت سلطه آنان قرار گرفت. مسلمانان حتی از طریق شمال آفریقا و تنگه جبل الطارق به اندلی ( اسپانیا ) حمله کردند و سالها در آن به حکومت پرداختند. 
آخرین حکومتهای مسلمانان مربوط به دوران عثمانی در قرون 17 و 18 و 19 می باشد. 

اما در قرن 15 اروپائیان شروع به جستجوی سواحل آفریقا کردند. در همین ایام توانستند قاره آفریقا را از قسمت جنوبی آن دور بزنند ( دماغه افیدیک----) در قرون 16 و 17 میلادی به تدریج پای سوداگران پرتغالی، هلندی، فرانسوی، بریتانیایی به این قاره باز شد و سرانجام جستجوی « سپیک » در سال 1876 و دیگران سرچشمه رود نیل را مکشوف ساخت. 
کشف ثروت سرشار در داخل این قاره، باعث استعمار پر دامنه آن از سوی اروپائیان شد، به طوریکه در سال 1912 این قاره بین دول اروپائی تقسیم شد و تنها مصر و حبشه و لیبی تا حدودی استقلال داشتند. 

پس از جنگ جهانی اول، مستعمرات آلمان بین فرانسه و انگلستان تقسیم گردید. در دومین سال جنگ جهانی دوم، یعنی در سال 1941 آلمان به کمک متحد خود یعنی ایتالیا به شمال آفرقا شتافت و توانست تا نزدیکی های کانال سوئز نیز پیشروی کند. در این منطقه جنگ های بسیار مهمی بین متحدین و متفقین به وقوع پیوست و نقطه عطف جنگ جهانی دوم نیز در این منطقه رقم خورد. 

اما با تلاشهای گسترده بریتانیا که در مصر مستقر بود و با کمک های آمریکا، متحدین در این ناحیه شکست خوردند و سرانجام بقایای سپاه آلمان در سال 1943 از این قاره خارج گشتند. 
پس از جنگ جهانی دوم، به تدریج تمامی کشورهای این قاره زیر نظر سازمان ملل متحد به استقلال رسیدند.