برنج-تیپ های برنج- خصوصیات خاک برنج های غرقابی و شناور- کود های بیولوژیکی- نکات قابل توجه در عملیات

برنج

مقدمه :

برنج یکی از غلات قدیمی و غذای عمده بیش از نیمی از مردم جهان است . در طول سالیان متمادی اکثر دانشمندان توجه کمی به این محصول مبذول نموده اند . چون برنج غذای مهم در کشورهای توسعه یافته نبوده است . ایشی زوکا گزارش کرد که تا سال 1971 فقط 7 کتاب در مورد تولید برنج در انگلستان انتشار یافته است . البته در طی یک دوره 20 ساله پیشرفت در تحقیقات برنج منجر به افزایش تولید آن گشته است. تاسیس انستیتو تحقیقات بین المللی برنج (IRRI)درسال 1960 و پیشرفت های سریع در اصلاح و تولید برنج ، آن را به یک محصول قابل توجه تبدیل کرده است که برنامه اصلاحی آن در جهت تولید ارقام پاکوتاه ، ساقه ضخیم ، کود پذیر و روز خنثی بودن انجام گرفته است.

از موفقیت های مرکز IRRI تاسیس یک کلکسیون بزرگ زرم پلاسم و امکان اجرای برنامه های اصلاح نباتات طولانی مدت بود که تا سال 1982 نزدیک به 5500 رقم برنج که از سرتاسر دنیا جمع آوری شده بود را شامل می شود.

توصیف کلی برنج :

برنج مربوط به خانواده گراس ها می باشد . و دارای ریشه افشان است که شامل یک ریشه سمینال و ریشه نابجا که از گره های بالای گره پایه بوجود می آیند می باشد. ساقه برنج تو خالی و دارای 10 تا 20 میانگره هستند که از هر گره یک برگ یا غلاف باز به وجود می آید. در محل اتصال پهنک برگ یک لیگول طویل وجود دارد. پهنک های برگ باریک ، دراز و دارای ناخنک بلند و کرکدار می باشند.

برگ برنج به دلیل وجود لیگول و ناخنک خاص خودش از سایر گرامینه ها قابل تشخیص است دانه ها بر روی یک پانیکول آزاد که در امتداد بالاترین گره ساقه تولید می شوند و عموما غلاف دارند. در هر پانیکول تعداد 75 تا 150 سنبلچه وجود دارد که هر سنبلچه حاوی یک گلچه بارور می باشد.گلچه ها شامل 6 پرچم ، 1 مادگی ، 2 کلاله پر مانند ، و 2 لودیکول می باشند. طول خوشه ها cm 25-10 است. دانه برنج در غلافی قرار گرفته که همان لما و پالئا ست. میوه غلاف دار شلتوک نامیده می شود .

سازگاری :

برنج عموما یک محصول نیمه آبزی که به خوبی با شرایط غیر هوازی خاک سازگار شده ، توصیف می شود. ارقامی از برنج با شرایط هوازی و خشک خاک سازگاری یافته اند . این ارقام به عنوان برنج آپلند یا برنج کوهی شناخته می شوند. در مقابل ارقام برنج های مناطق پست یا غرقابی می باشند.

توانایی تولید برنج تحت شرایط نیمه آبزی صفت مهمی است و این امکان را می دهد که در سواحل رودخانه های بزرگ که ممکن است برای تولید غذا مورد استفاده قرار نگیرند رشد کند.

آب و هوا :

برنج یک گیاه C3 بوده و در درجه حرارت های بالا از درجه فتوسنتزی بالایی برخوردار است . بیشترین عملکرد برنج در مناطق معتدل بدست آمده است. برنج در تمام قاره ها به جز قطب جنوب کشت شده و تولید آن از 53 درجه شمالی تا 40 درجه جنوبی گسترش داشته است.

خاک :

تحمل برنج به تغییرات وسیع PH خاک ، به توانایی آن به رشد در خاک های غرقابی ارتباط داده شده است. در شرایط غرقابی PH خاکهای اسیدی افزایش و PH خاک های قلیایی کاهش می یابد. برخی ارقام برنج به نمک موجود در خاک متحمل هستند . چون گیاهان C3 مثل برنج کارایی مصرف آب بالایی ندارند.

برنج غرقابی :

ارقام برنج غرقابی به عمق کم ، متوسط و یا عمق زیاد آب سازگاری یافته اند . عمق آب می تواند بوسیله آبیاری تامین شود و ممکن است سیستم های تک کشتی یا دو کشتی را شامل شود و یا ممکن است برای کنترل عمق آب یا برای ایجاد عمق بیشتر آب از آب بند که وابسته به باران می باشد استفاده کنند.

ارقام برنج غرقابی که به عمق کم آب سازگاری یافته اند ممکن است بوسیله عمق بیشتر آب خصوصا در طی زمان ظهور خوشه صدمه ببینند. بالاترین عملکرد در برنج های غرقابی در عمق های کنترل شده آب ، در حدود cm 15 یا کمتر بدست می آید..

در شرایط غرقابی ، اکسیژن برای جوانه زنی بذر ، استقرار ریشه ، رشد و نمو ریشه های موئین ، و متابولیسم طبیعی ریشه مورد نیاز است . بدون وجود اکسیژن در شرایط مرطوب و غرقابی ، اکثر غلات زرد و پژمرده شده و در نهایت می میرند.

برنج غرقابی به اکسیژن موجود در خاک برای بقای خود متکی نیست. چون قادر است درشرایط غوطه ور در آب رشد کند که این به خاطر 3 مکانیزم سازگاری در این گیاه است.

1 – یک سیستم بسیار توسعه یافته تنفس غیر هوازی مخصوصا در مراحل اولیه رشد که به گیاه اجازه می دهد شرایط بدون اکسیژن را تحمل کند.

2 – توانایی انتقال اکسیژن از برگ ها به ریشه ها توسط ساختمان های لوله مانندی که بوسیله سلولهای آئرانشیم در برگ ، ساقه و ریشه شناخته شده اند. سلولهای آئرانشیم این امکان را می دهند که هوا از برگ ها به سمت ریشه حرکت کند.

3- رشد و نمو خوب ، انشعابات فراوان ، زمین گرایی منفی ریشه ها روی سطح خاک در زمان ظهور خوشه.

وقتی که ساقه طویل می شود موقتا شکسته میشود و اکسیژن از داخل به سمت پایین جریان می یابد.

برنج شناور :

در مناطقی از بنگلادش ، تایلند ، هند، یتنام و .... که همه ساله شرایط غرقابی را دارند ارقام برنج شناور را تولید می کنند. ارقام برنج شناور ممکن است در شرایط غرقابی cm 30-4 طویل شوند.

با قطع آب ، ساقه و برگ های شناور روی هم می افتند. یک خصوصیت مطلوب برنج شناور ، توانایی در راست شدن برگ ها و ساقه های بالیی بعد از اینکه به صورت افقی روی سطح آب غرقابی قرار گرفته بودند ، می باشد. شرایط غرقابی به همراه باد های قوی و جریان سنگین آب مکن است گیاهان را از ریشه در آورد .

گیاهانی که از ریشه در آمده اند قادرند مواد غذایی را توسط ریشه های جانبی که از گره های بالاتر تولید می شوند بدست آورند . گیاهان می توانند پس از نشست کردن آب غرقابی مجددا در خاک استقرار یافته و رشد نمایند و تولید پنجه کنند. برنج شناور معمولا در شروع فصل بارندگی کشت می شود تا قبل از اتمام بارندگی در خاک استقرار یابد . بذر ها معمولا روی خاک خشک یا مرطوب پاشیده می شود. به برنج شناور به ندرت کود داده می شود . چون عکس العمل محصول به کود ضعیف است.

برنج آپلند ( کوهی ):

برنج آپلند را می توان با تولید برنج هایی که نیاز به ایجاد آب بند برای نگهداری آب ندارند متمایز کرد.

معمولا مزارع برنج آپلند قبل از فصل باران کشت می شوند . بذر برنج بر روی بستر تهیه شده پخش می شود

بستر کشت می تواند به صورت کپه ای یا شنی به روشی باشد که آب را نگه نداشته و یا آن را بی اثر کند. عملکرد برنج آپلند به دلیل نا منظم بودن بارندگی ، کنترل ضعیف علف های هرز ، در شرایط غرقابی استفاده کم از کود های مور نیاز و شیوع بیماری ها کم می باشد. در مناطقی که فقط برای برنج آپلند مناسب است کشت دیگر غلات ( ذرت ، سورگوم و ارزن) که تحمل بیشتری به خشکی دارند ممکن است با صرفه باشد.

مقاله ای با عنوان زراعت غلات شامل موضوعاتی چون (جنبه های فیزیولوژیکی غلات- فتوسنتز و عملکرد غلات- گیاهان C3 و C4- اختلافات گیاهان C3 و C4- نمو گیاه و فتو سنتز- روابط مخزن – منبع- برنج- تیپ های برنج- خصوصیات خاک برنج های غرقابی و شناور- کود های بیولوژیکی- نکات قابل توجه در عملیات برنج- مقایسه سیستم های کشت برنج)

تنظیم PH در آکواریم های آب شیرین:

تنظیم PH در آکواریم های آب شیرین

 ترجمه ای است از یک مقاله که توسط Mark Lehr  نوشته شده است :

 یکی از مشکلات عمومی و اصلی آکواریم داران نگهداری و حفظ PH در یک میزان ثابت است. خیلی از افراد متوجه اهمیت نقش PH و فاکتورهایی که بر روی آن تأثیر می گذارند، نیستند.

زمانیکه PH را در نظر می گیریم، بیشتر از اینکه هدف خود را، حفظ کردن یک PH ثابت فرض کنیم، باید سعی کنیم هدف ما متعادل نگاه داشتن آن باشد. اگر چه  ممکن است PH=7 بهترین و مطلوبترین PH برای ماهیان باشد ولی  در هر مقداری بین 6/6 و 8/7  ماهی ها می توانند به زندگی عادی خود ادامه بدهند. ما به عنوان آکواریم دار باید از اتفاقاتی که موجب تغییرات ناگهانی PH می شود، جلوگیری نماییم.

خاصیت تغییر پذیری PH آب می تواند بوسیله ظرفیت بافرینگ شناخته شود. شما می توانید ظرفیت سیستم بافرینگ خود را با اندازه گیری میزان سختی آب بدست آورید. میزان سختی بین 4-6 یا کمی بالاتر معمولا برای نگه داشتن سیستم بافری و به تبع آن نگهداری یک PH ثابت کافی می باشد. وقتی که سختی آب آکواریم شما زیر 4 باشد، به این معنی است که سیستم بافرینگ کافی نیست و احتمال سقوط PH وجود دارد. وقتی که میزان PH بالاست سختی آب را بین 6 تا 12 فرض می کنیم. اکثر آکواریم داران میزان کربنات را برای تنظیم درجه سختی انتخاب می کنند که میزان کربنات کلسیم در آب می باشد. این تست همچنین برای نگهداری و تنظیم یک سیستم بافری مناسب، مؤثر است که برای آن اندازه گیری یکی از مقادیر سختی کل و یا سختی کربنات لازم است، ولی اینکه هر دو را مستقلاً اندازه گیری کنیم نیاز نیست. خوشبختانه آکواریم شما معمولاً دارای منبعی طبیعی از کانی های نامحلولی است که یک سیستم بافری تشکیل می دهند و PH را در حد مطلوب حفظ می کنند. تمام این کانی های نامحلول روی هم سختی تام آب آکواریم شما را می سازند. شما نیاز دارید که تست سختی تام را انجام دهید. دانستن این که PH آب آکواریم شما در حد مناسب است نمی تواند گویای موفقیت کامل باشد. تنها با انجام تست سختی تام است که می توانید پیش بینی کنید PH بعد از آنکه تنظیم شد در همان حد باقی خواهد ماند یا خیر. این مسئله ناشی از چرخه های بیولوژیکی طبیعی است که در آکواریم شما روی می دهند. مانند تنفس ماهی ها و ضایعات و کثیفی های معلق و ته  نشین شده که نتیجه آن خنثی شدن یون بیکربنات ساخته شده بوسیله سیستم بافرینگ است. آکواریم داران بوسیله تعویض های مکرر و منظم آب آکواریم  و نگهداری های روتین، مثلاً تعویض فیلتر و تمیز کردن تصفیه زیر شنی، این نقصان را جبران می کنند و بدینوسیله به سختی آب می افزایند.

در اینجا بطور خلاصه توضیح می دهیم که چرا هر یک از این نگهداری های روتین آکواریم، برای پایدار نگهداشتن PH لازم هستند. باید بدانید هر کجا که در آکواریم شما ذرات زائد انباشته می شوند، تولید تجمعی از فرآورده های فسفاتی می کنند. تجمع مواد زائد بر روی بستر ماسه ای و لایه فیلتر شما میزان فسفات را در آکواریم افزایش می دهد. یونهای فسفات آزاد می توانند با مواد بافری کلسیمی پیوند تشکیل داده و موجبات ته نشین شدن کلسیم را در آکواریم فراهم کنند. به این شکل توانایی تنظیم و تعادل PH کاهش می یابد. به همین دلیل است که تمیز نگهداشتن لایه فیلتر، بستر، فضای زیر ماسه ها و تعویض های مکرر قسمتی از آب، بسیار با اهمیت می باشد. بعلاوه آب شیر محتوی یونهای بافری می باشد و شما می توانید با تعویض مکرر بخشی از آب به جایگزینی این یونهای بافری از دست رفته کمک کنید. این مسئله در مورد تمام آکواریم ها اهمیت دارد چرا که تنفس ماهی ها و ذرات زائد انباشته شده به تنهایی می توانند سبب کاهش توانایی سیستم بافری در تنظیم PH شوند.

حال سؤالی که مطرح می شود این است که اگر ماهیی که قصد نگهداری از آن را داریم نیاز به یک PH مخصوصی داشت چه کاری باید انجام دهیم. اگر PH آبی که ماهی شما آن را ترجیح می دهد نزدیک به PH طبیعی آب موجود در آکورایم شما است، توصیه می شود که تغییری در آن اعمال نکنید. در غیر اینصورت، یعنی اگر PH طبیعی آب آکواریم شما از PH مورد نیاز ماهیی که قصد نگهداری از آن را دارید زیاد فاصله دارد، کارهایی هست که باید انجام دهید.

اجازه بدهید با روش افزایش سطح PH شروع کنیم. امروزه تعداد زیادی افزایش دهنده PH در فروشگاه ها وجود دارد. محصولات مایع را وقتی به تنهایی استفاده کردم، در حد 50/50 با موفقیت همراه بود. همچنین نیاز به محصولی دارید که بتوانید با آن توان سیستم بافری آکواریم خود را بالا ببرید. برای نگهداری PH در یک مقیاس بالا، به شما استفاده از یک بستر بافری مثل مرجان های خرد شده را پیشنهاد می کنم. شما می توانید این مرجانهای خرد شده را به آکواریم کنونی خود اضافه نمایید. من خودم مرجانهای خرد شده را داخل یک کیسه توری قرار داده و آنرا زیر بستر آکواریم جای داده ام. برای اینکه PH آکواریم خود را در حدود 6/7 حفظ کنید، به ازای هر 40 لیتر آب نیاز به 1 کیلوگرم مرجان خرد شده دارید. برخی از آکواریم داران، این کیسه محتوی مرجان های خرد شده را مانند یک لایه در سیستم فیلترینگ خود قرار می دهند. این متد به شما اجازه استفاده از مرجان های خرد شده درشت تر را نمی دهد. اما اگر شما در حد کمی نیازمند تعدیل و سازگاری در سیستم بافری خود هستید این روش می تواند مؤثر باشد. اگر  ترجیح می دهید که از مرجانهای خرد شده استفاده نکنید، پودرهای  زیاد دیگری در بازار وجود دارد که عمل افزایش سختی آب یا خاصیت قلیایت آنرا انجام می دهند. شما به راحتی توانید این پودرها را طبق دستورالعمل آن به آکواریم خود بیافزایید. البته این متدها گرایش به ایجاد تغییرات شدید در سختی آب دارند که اگر در تنظیم سختی و PH ورزیده و با تجربه نباشید، ممکن است خطرناک باشند. بی خطرترین متد همان استفاده از مرجان های خرد شده می باشد.پس از اینکه توانایی بافرینگ  آکواریم خود را تقویت نمودید، می توانید PH آب  را در درجه دلخواه تنظیم کرده و به آکواریم بیافزایید. محصولات زیادی در فروشگاه ها موجود است که اینکار را انجام می دهند. اغلب اوقات آبی که برای آکواریم استفاده می کنید به طور طبیعی دارای PH بالایی است و شما فقط نیازدارید که با اضافه کردن مرجانهای خرد شده به تقویت سیستم بافری خود کمک نمایید تا بتوانید PH را در همین سطح بالا حفظ و نگهداری کنید.

اما پایین آوردن PH کاری سخت تر است. اگر فکر می کنید که می توانید براحتی با اضافه کردن مواد کاهش دهنده PH سطح آنرا پایین بیاورید کاملاً در اشتباه هستید، چرا که سیستم بافری شما بسادگی و بسرعت میزان آنرا به همان مقدار طبیعی خود افزایش خواهد داد. در واقع شما باید یونهای بافری را از آب آکواریم خود جدا کنید، به این شکل می توانید PH آب را نیز پایین بیاورید. بهترین راه برای انجام این کار اینست که یک دستگاه پالاینده آب ( دستگاهی که آب را سبک می کند ) تهیه کنید. این دستگاه آب شیر را بوسیله یونهای رزین که در خود دارد فیلتر می کند. آبی که حاصل می شود عاری از نمک و کانی های دیگر است و در واقع آبی است سبک و با سختی صفر.

 ( در مورد این دستگاه قبلاً و در مطالب گذشته وبلاگ صحبت شده است که دراینجا نحوه کار آن و چگونگی ساخت نوع دست ساز آن را مروری میکنیم:

درکارگاه های پرورش ماهی معمولاً از این دستگاه برای کاهش سختی آب و در واقع بدست آوردن آبی با سختی صفر ( آب سبک ) استفاده می کنند. این وسیله که داخل آن ماده شیمیایی بنام رزین یا صمغ شیمیایی است املاح اضافی آب را بخود گرفته و آب سبک و صفر درست می کند.  قیمت این دستگاه گران است ولی چون مکانیسم ساده ای دارد می توان نمونه دست ساز آن را ساخت.

استفاده از این دستگاه بهترین روش برای پالایش آب و در نهایت بدست آوردن آبی است که مخصوص استفاده در آکواریم می باشد. همانطور که گفته شد بدون داشتن یک آب پالایش شده نیز می توانید PH آب را با مواد مخصوص اینکار کاهش دهید، ولی این تنظیم فقط یک یا نهایتاً دو روز پایدار خواهد ماند و بزودی دوباره به میزان اولیه خود بازخواهد گشت. ضمن اینکه این پایین آمدن و بالا رفتن مجدد PH، خطرناک تر و بدتر ازPH نامناسبی است که شما از ابتدا داشتید.

این را هم باید اضافه کنم که برخی از آکواریم داران برای بدست آوردن آبی با سختی کم، از زغال سنگ استفاده می کنند. با قرار دادن زغال سنگ در فیلتر تصفیه کننده آب و یا قرار دادن یک لایه از آن در زیر بستر آکوراریم می توانید سختی آب خود را کاهش دهید. این تکنیک نیز می تواند بخوبی مؤثر باشد ولی دارای پیچیدگی بیشتری است و کمتر قابل پیش بینی می باشد و احتمالاً بهتر است که آکواریم داران کم تجربه از آن دوری نمایند.

من  به شخصه این طور فکر می کنم که بسیار آسانتر است اگر از ماهی هایی استفاده کنید که مناسب PH طبیعی آب آکواریم شما هستند. بخصوص اگر آب آکواریم شما دارای PH بالایی باشد، صدها نوع ماهی وجود دارند که می توانند براحتی در PH 6/6 تا 8/7 زندگی و رشد کنند.

مطمئن باشید که کنترل PH برای مبتدیان، تجربه ای بسیار ناامید کننده است. من حدس می زنم 50% از مشکلاتی که در آکواریمهای جدید روی می دهند نتیجه همین کوشش آکواریم داران مبتدی برای تغییر میزان PH است.البته برخی از آکورایم داران واقعاً نیاز به تنظیم PH دارند و این یک نیاز مبرم برای آنان است ولی برای اکثر آنها همان PH طبیعی آبی که استفاده می کنید می تواند مناسب باشد.

چند نکته در خصوص طراحی آموزشی ، نوشتن طرح درس و تدریس راحت در کلاس

سعی کنید برای اینکه تدریس خوبی داشته باشید، ابتدا محتوای کتاب درسی را با دقت مطالعه و بررسی کنید.... نکات کلیدی آموزشی و مطالب طلایی درسی و یا مهارتهای قابل تمرین را از روی متن استخراج کرده و روی کاغذی بنویسید. (گاهی برخی از دروس دارای بار عاطفی و روانی هستند پس برای نکات انگیزشی هم مطالب مهم را بنویسید).

به این ترتیب شما 3 حیطه یادگیری دانش(شناختی) ، مهارت ( روانی –حرکتی) و نگرش ( عاطفی) را کشف کرده اید نیمی از طراحی آموزشی را انجام داده اید

با خود کمی فکر کنید : چگونه و با چه روشی این مطالب را می توان یاد داد که کمترین زمان و بیشترین تاثیر را  داشته باشد بطوری که کلاس شاد و فعال هم داشت. برنامه ریزی کنید؛ به چه مقدار زمان ، چگونه فضایی ( کلاس و چیدمان صندلی) و چه  امکاناتی آموزشی نیاز دارید ؟ روی تکه کاغذی بنویسید.

نکات طلایی و مهم درسی ( اهداف جزیی) را با دقت بررسی کنید ؛ آیا با مطالب جلسه قبل و یا حتی مطالب آموخته شده در سنوات قبل ارتباط مستقیم دارد؟ یعنی ادامه مطالب قبلی است در اینجا باید برای آمادگی ذهنی چند سوال یا پرسش کلاسی از مطالب قبلاً دانسته ، پرسید که به آن ارزشیابی ورودی می گویند.

اگر مطالب بکر و نو است ، فراگیرهیچ آمادگی ذهنی قبلی ندارند باید با مثال های ملموس ، کاربرد مطالب فوق در زندگی روز مره ، ایجاد چالش ویا ایجاد انگیزه بوسیله داستان و یا ... ذهن فراگیر را آماده پذیرش مطالب درسی نمایید.

برای نکات کلیدی چند سوال طراحی کنید که اگر فراگیران جواب دادند ، متوجه شویم درس را یاد گرفته اند به این نمونه سوالات می گویند ارزشیابی پایانی( تکمیلی) که حتماً با اهداف جزیی باید هماهنگ باشند. در این مرحله شما اهداف رفتاری تدریس خود را طراحی کرده و آموزش را به یاددهی تبدیل کرده اید.

اگر تعدادی از این سوالات را کوچکتر و ساده تر کنیم و هنگام درس دادن از گروه ها و یا فراگیران بپرسیم می شود ارزشیابی تکوینی. این ارزشیابی می تواند بصورت نمره و یا کلمات توصیفی و حتی کارت جایزه تقدیر گردد. اگر همگی سوالات را جواب دادند می توانیم گام بعدی تدریس را به اجرا در آورید و اگر نتوانستند جواب دهند چند کار می توان انجام داد : 1- با روشی دیگر یک گام به عقب برگردید و رفع نقص کنید و تدریس مجدد انجام دهید 2- گروه بندی کنید یک گروه به گروه دیگر مطالب را با روش تفحص گروهی ، تدریس اعضای تیم ، تدریس همسالان و یا ... تکرار و تمرین کنند. 3- درس را متوقف کرده برای ریشه یابی مطالب را از خیلی قبل تر دوره کنید و یا تدریس را به زمان و مکانی دیگر موکل کنید . 4- ....

گام های تدریس را با حوصله بردارید حتما گروه ها را کنترل کنید هر چند وقت دقایقی را در گروه ها بنشینید و با ایشان مشورت و مباحثه کنید . به چهره فراگیران نگاه کنید و با آنها در مورد مطالب درسی صحبت کنید و زمان محاسبه و تفکر به آنها بدهید . سعی کنیم مطالب درسی را کم کم و بصورت جرعه جرعه ارائه دهید و بین هر مبحث یک ارزشیابی تکوینی داشته باشید. بصورت گروهی بپرسید و به فراگیران فرصت بحث و مشورت بدهید .

در پایان برای کنترل اینکه آیا اهداف و حیطه ها به تحقق رسیده اند یک تکلیف خلاقانه که سطح دشواری آن از اهداف درس بالاتر است ، ارائه دهید. این تکالیف می توانند بصورت حل مسئله و یا تحقیق و یا راه حل ابتکاری باشد، گاهی دیدن این تکالیف و ارائه پاسخ آنها توسط فراگیران در کلاس میتواند گام اول تدریس و یا ایجاد انگیزه جلسه آینده باشد.

 توجه :

شما فرهنگیان گرامی می توانید تحقیقات اقدام پژوهی ، گزارش تخصصی ، درس پژوهی ، تجربیات ارتقای شغلی ، طرح جابر  و مقالات پرسش مهر مورد نیاز خود را از لینک های زیر تهیه نمائید :( سایت علمی و پژوهشی آسمان ) بر روی هر لینک کلیک نمائید :

• 
  بیش از سیصد طرح جابر برای شرکت در مسابقات طرح جابر
• 
  

• مقالات مخصوص برای دانش آموزان و معلمان  در مورد  پاسخ به پرسش مهر رئیس جمهوری در مورد مهارت آموزی

درس هشتم تاریخ حکومت مستقل اسلامی در ایران

به نظر شما چرا حکومت های ترک برای اداره ی امور کشور از وزیران ایرانی استفاده می کردند ؟

چون سلسله های ترک درمسائل جنگی و نظامی تخصص داشتند و شیوه ی درست کشور داری را نمی دانستند .

بعد از قیام علیه بنی عباس حکومت های مستقل محلی در ایران به وجود آمدند آنها را نام ببرید . ( سه مورد )

طاهریان ، صفاریّان ، سامانیان ، آل بویه

شاهان سامانی از مهاجران ترک زبان ابتدا در چه کارهایی استفاده می کردند ؟ نتیجه کار آنها چه شد ؟

شاهان ایرانی از مهاجران ترک به عنوان غلام در کارهای ساختمانی و جنگی استفاده می کردند . پس ازمدتی بعضی از این غلام ها مسلمان شدند و به دلیل لیاقت و توانایی خود به فرماندهی سپاه و حکومت شهرها رسیدند و بعد از مدتی به دلیل هرج و مرج و بی نظمی داخلی درکشور ، حکومت را کامل به دست گرفتند و 500 سال بر ایران حکومت کردند .

نظامیه چیست ؟

مدارسی بود که در زمان حکومت سلجوقیان در ایران توسط وزیر ایرانی ، خواجه نظام الملک برای آموزش علوم و فنون ساخته شد .

 درس نهم تاریخ حمله ی مغول به ایران

 مغول ها در زمان حمله به ایران چه کردند ؟ (نتایج حمله ی مغول ها به ایران )

مغول ها شهرهای ایران را ویران کردند بسیاری از مردم را کشتند . آنها که از فرهنگ و تمدن بی بهره بودند ، کتابخانه ها ، مدرسه ها و مسجد ها را به آتش کشیدند .

تیمور که بود و چه کرد ؟

حدود 160 سال پس از حمله ی مغولان به ایران ، قوم دیگری به فرماندهی تیمور که مردی خشن و بی رحم بود به ایران حمله کرد . در پی این حمله حکومت های محلی از بین رفت و بیشتر شهرها و روستاها به ویرانه تبدیل شد .

وقتی کاروان بازرگانی چنگیز توسط مرزبانان ایران مورد حمله قرار گرفت تصمیم گرفت به ایران حمله کند . به نظر شما اگر این اتفاق نمی افتاد چنگیز به ایران حمله می کرد یا خیر ؟ با ذکر دلیل

بله چون چنگیزخان مردی جنگ طلب بود و  روحیه ی کشورگشایی در وجودش بود و می خواست با غرب تجارت کند ولی کشور ایران را مانعی برای نفوذش به کشورهای غربی می دانست .

 درس دهم تاریخ صفویه

 حکوت صفویه چگونه شکل گرفت ؟

دراواخر دوره ی تیموری بی نظمی سراسر ایران را فراگرفت . در این میان  افراد خاندان صفویه که در میان مردم محبوبیت داشتند حکومتی را تشکیل دادند و به تدریج بخش های مختلف ایران را تصرف کردند و سلسله ی صفویه را تاسیس کردند .

در زمان حکومت صفویان سه بار پایتخت ایران تغییر کرد . به ترتیب نام پایتخت ها را بنویسید .

تبریز ، قزوین و اصفهان

سه نمونه از بناها و آثار تاریخی و هنری اصفهان را نام ببرید .

کاخ عالی قاپو ، میدان نقش جهان ، مسجد شیخ لطف اله ، چهل ستون ، سی و سه پل ، پل خواجو

دوره صفویه از چه نظر در تاریخ ایران اهمیت دارد ؟ چند دلیل بیاورید .

حکومت صفویه توانستند تمام ایران را زیر پوشش خود قرار دهند و وحدتی میان مردم ایران به وجود آوردند . مذهب شیعه را مذهب رسمی ایران قرار دادند . روابط ایران و کشورهای اروپایی گسترش یافت . ایران در دوره صفوی در زمینه مسائل نظامی، مسایل دینی و هنر (معماری، خوشنویسی، و نقاشی) پیشرفت زیادی نمود .

درس یازدهم افشاریه و زندیه

 کریم خان زند چگونه فرمانروایی بود ؟

وی پیش از به قدرت رسیدن رئیس طایفه زند و از فرماندهان سپاه نادرشاه بود. کریم خان زمانی که حاکم ایران شد دوست نداشت که او را شاه بنامند و لقب وکیل الرعایا را برای خود انتخاب کرد یعنی نماینده مردم . او کارهای مهمی در کشور انجام داد و بناهای مهمی ساخت . او همواره از جنگ و خونریزی دوری می کرد .

افغان ها چند سال در ایران حکومت کردند و چگونه شکست خوردند ؟

افغان ها هفت سال حکومت کردند و سر انجام نادر شاه افشار آن ها به طور کامل از ایران بیرون کرد .

چرا سرداران سپاه نادرشاه با هم می جنگیدند ؟

پس از قتل نادرشاه میان سرداران سپاه او جنگ در گرفت و حاکمان محلی نیز شورش کردند و هرکدام دنبال تصاحب قدرت و پادشاهی بودند .

سرانجام نادرشاه افشار چه شد ؟       

نادر شاه در اواخر عمر خود بسیار تند خو و خشن شده بود و با اطرافیان خود بد رفتاری می کرد و بالاخره به دست سرداران سپاهش کشته شد .

علت جنگ کریم خان زند با عثمانی ها چه بود ؟

علت این جنگ آن بود که حاکمان عثمانی با مسافران و زائران ایرانی که به عراق می رفتند بدرفتاری می کردند .

در زمان کریم خان مردم برای چه منظوری به کشور عراق مسافرت می کردند ؟

برای زیارت مرقد مطهر امام علی(ع) ، امام حسین(ع) ، امام موسی کاظم(ع) ، امام جواد(ع) ، امام هادی(ع) ، امام حسن عسگری(ع) به عراق می رفتند و برای زیارت مرقد مطهر حضرت زینب (س) به سوریه می رفتند .

درس دوازهم قاجاریه

چرا بین ایران و روسیه جنگ 10 ساله صورت گرفت ؟

در زمان فتحلی شاه دولت روسیه گرجستان را تصرف کرد و اختلاف بین ایران و روسیه بیش تر شد و جنگ هایی میان دو کشور رخ داد که 10 سال طول کشید که در پایان ایران شکست خورد .

 پس از جنگ های ایران و روسیه قراردادهایی بسته شد که همه به ضرر ایران بود آن ها  را بنویسید .

رود ارس به عنوان مرز ایران و روسیه شناخته شد و سرزمین های شمال این رود که امروزه شامل کشور های آذربایجان ، ارمنستان و گرجستان است به روسیه واگذار شد

درس سیزدهم انقلاب مشروطیت 

پس از این که محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست مردم ایران چه واکنشی نشان دادند ؟

مردم نواحی مختلف ایران ( گیلان ، تبریز ، اصفهان و ایل بختیاری ) به طرفداری از مشروطه خواهان قیام کردند . در تبریز شیخ محمد خیابانی مردم را به طرفداری از مشروطه خواهان تشویق می کرد . همچنین مردم آذربایجان به رهبری ستارخان و باقرخان قیام کردند و همراه با مردم دیگر شهرها به تهران آمدند

حکومت مشروطه با حکومت استبدادی چه فرقی دارد ؟ توضیح دهید .

در حکومت استبدادی شاه هر کاری می خواست انجام می داد .او قدرت زیادی داشت و خود را مالک جان و مال مردم می دانست . در مقابل قدرت شاه هیچ قانونی هم وجود نداشت . در حکومت مشروطه که مظفرالدین شاه مجبور شد آن را بپذیرد ، مجلسی تشکیل شد با نمایندگانی از مردم که عضو آن بودند و تا اندازه ای از اختیارات شاه کم شد .

میرزا کوچک خان جنگلی که بود و چکار کرد ؟

میرزا کوچک خان رهبری مبارزان مردم گیلان علیه حکومت استبدادی شاه را بر عهده داشت . او علیه تجاوز سربازان بیگانه به کشور قیام کرد اما بر اثر خیانت بعضی از یارانش به محاصره سربازان شاه درآمد و شهید شد .

درس چهاردهم حکومت پهلوی 

دکترمصدق که بود و چگونه از مقامش برکنار شد ؟        

دکتر مصدق به همراه آیت اله کاشانی از رهبران نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران بودند که شاه مجبور شد مصدق را نخست وزیر خود کند اما پس از مدتی در 28 مرداد 1332 به کمک آمریکا و نظامیان خود مصدق را برکنار کرد .

ملی شدن نفت درکشورمان  ایران چه اهمیتی دارد ؟

با رهبری آیت اله کاشانی و دکتر مصدق و با مبارزه و فداکاری مردم صنعت نفت ملی شد و تمام منافع آن برای ملت و کشور عزیزمان ایران در نظر گرفته شد و دست بیگانگان از این ثروت خدادادی که متعلق به مردم ایران است کوتاه شد .

چرا دولت انگلیس تصمیم گرفت حکومت ایران را تغییر دهد و  رضاخان را برای حکومت ایران انتخاب کند ؟

در اواخر دوره ی قاجاریه نفوذ و دخالت انگلستان در امور ایران بیشتر شد اما پس از مدتی انگلیسی ها برای این که منافع خود را بیشتر تأمین کنند تصمیم گرفتند حکومت ایران را تغییر دهند . در نتیجه زمانی که حکومت قاجاریه ضعیف شده بود انگلستان ، رضا خان را به قدرت رساند .

درس پانزدهم انقلاب شکوهمند اسلامی 

 چه قدرت هایی امام خمینی را مجبور کردند از عراق به پاریس بروند ؟

با فشار شاه و دولت آمریکا و عراق ، امام خمینی مجبور شدند عراق را ترک کنند و به پاریس بروند .

ملت ایران از سال 1357 با پیروی از ولایت فقیه و با تظاهرات میلیونی خود خواستار چه چیزهایی شدند ؟ ( سه مورد)

مردم با تظاهرات خود خواستار نابودی حکومت شاهنشاهی ، ورود امام به ایران و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی شدند .

آثار و نتایج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه بود ؟

در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بسیاری از شهرها و روستاهای کشور ما ویران شد و کارخانه ها ، بیمارستان ها و مدرسه های زیادی بمباران شدند . در این جنگ بسیاری از جوانان ما شهید ، اسیر و یا مجروح ( جانباز ) شدند . اما رزمندگان ما شجاعانه دربرابر دشمنان اسلام دفاع کردند و نگذاشتند حتی یک وجب از خاک کشورمان به دست دشمن بیفتد .

امام خمینی در خرداد 1342  مردم را به اعتراض علیه کارهای چه قدرت ها و کسانی دعوت کردند ؟ ( سه مورد)

امام خمینی در خرداد 1342  مردم را به اعتراض علیه کارهای  شاه ،آمریکا و اسرائیل دعوت کرد .

منظور از دهه فجر چیست ؟ دانش آموزان در این روز چه کارهایی انجام می دهند ؟

امام خمینی در تاریخ 12 بهمن 1357 به ایران بازگشتند . ده روز بعد ، انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسد . این ده روز را دهه فجر نام گذاری کرده اند . دانش آموزان در این روز مدرسه و کلاس خود را تمیز می کنند و جشن می گیرند و شادی می کنند و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران را به یکدیگر تبریک می گویند .

مردم در مقابل شهدا ، جانبازان و خانواده های آنان چه وظایفی دارند ؟ چرا؟

یکی از مهمترین وظایف من و شما این است که راه شهدا را ادامه دهیم امروز مسئولین هر چه دارند از برکت خون شهدا دارند. باید به مردم خدمت کنند تا میهن ما از برکت شهدا در دنیا نمونه شود. ما باید به خانواده شهدا احترام بگذاریم .

ما باید با گردآوری خاطرات شهید در قالب کتاب و عکس و بروشور و تهیه فیلم و سریال و . . . یاد و خاطره آنها را برای نسل های آینده زنده نگه داریم .