آداب و رسوم استان هرمزگان

مراسم زار

مراسم خاصی که برای بیرون کردن مرض از جسم بیمار اجرا می شود.

مراسم قبله دعا

مراسم دعا برای باریدن باران در زمان خشکسالی برگزار می شود.

نوروز

مراسم سال شمسي در کشور ما هميشه توأم با رسمها و آداب خاصي مي باشد که تنوع آن بسيار چشمگير است. نواحي مختلف ايران، همسو با تأثيري که از فرهنگهاي مجاور گرفته اند، اين مراسم را که اغلب بجا مانده از دوران باستان مي باشد، برگزار مي کنند. در منطقه مورد بررسي به نظر مي رسد بعلت نزديکي به خليج فارس و برگرفتن عناصري از فرهنگ کشورهاي عربي مجاور، خصوصأ پس از اسلام، اين مراسم خصوصأ نوروز به مرور کمرنگ تر شده و کمتر از مناسبتهاي مذهبي در يک سال قمري به آن توجه مي شود.

چهارشنبه سوري

مراسم شب چهارشنبه سوري عملأ در اين منطقه برگزار نمي شود و مردم عليرغم آشنايي با آن و دانستن مناسبت و ارتباط آن با عيد نوروز، آن را کمتر مورد توجه قرار مي دهند. در روزهاي قبل از عيد مردم در نواحي مختلف مراسم و آدابي دارند که تحت عناوين مختلفي از قبيل روز دمور، روز نوروزي مرده ها يا روز سفره اموات به چشم مي خورد.

روز دمور ruze damur

در شهر رودان، چند روز قبل از آغاز سال جديد، خانواده ها همراه با کودکان و گاه اقوام نزديک خود به باغهاي مجاور شهر، خصوصاً نخلستانها رفته و ضمن صرف ناهار در آنجا به کمک طنابي که از برگ درخت خرما بافته مي شود و چيلک chilak نام دارد، تابي به دو درخت خرما مي بندند که به آن دمور مي گويند. کودکان با آن تا غروب بازي کرده و عصر هنگام همگي به خانه هايشان باز مي گردند. البته اين رسم امروزه کمتر انجام شده ولي در گذشته اکثريت غريب به اتفاق مردم آن را انجام مي دادند.

روز نوروزي مرده ها

در روستاي سياه مغان مردم يک هفته قبل از عيد سفره اي در خانه خود يا به شکل اشتراکي در منزل اقوام يا همسايگان مي اندازند که به آن نوروزي مرده ها گفته مي شود. اين سفره که به مناسبت يادبود اموات در آخرين روزهاي سال انداخته مي شود، شامل غذاهايي است که هر کس به منظور خيرات براي اموات خود ريخته و در آن قرار مي دهد. يکي از اصلي ترين موادي که جهت خيرات در اين سفره گذاشته مي شود، خرماي ماليده اي است که از تابستان در مشک بدين منظور ذخيره مي شود.

اين خرما همراه با باقلا پلو يا شير در اين روز صرف مي شود. در سفره نوروزي مرده ها شير کيسه اي (ماست چکيده) نيز مي گذارند. اين سفره پيش از اين بين ناشتائي و چاشت، بين صبحانه و ناهار، انداخته و مواد آن صرف مي شد. اما امروزه بعنوان ناهار خورده مي شود. اين مراسم در هر روزي غير از دوشنبه و چهارشنبه قابل اجرا مي باشد.

روز سفره اموات

در روستاي زيارت پير چوگان روزي تحت همين عنوان به چشم مي خورد. در اين روز که ده روز قبل از مراسم آن انجام مي شود، هرکس به فرا خور وضعيت مادي و اقتصادي اش براي خيرات اموات خود غذا يا ميوه و شيريني تهيه کرده و تمام روز در خانه خويش مراسم فاتحه و قرآن خواني برگزار مي کند. اين مراسم سرانجام با خوردن شام در منزل صاحب خانه پايان مي پذيرد.

خانه تکاني

مردم شهر رودان و روستاهاي تابع آن، چند روز قبل از آغاز سال نو شروع به خانه تکاني مي کنند. البته در بعضي نقاط مانند روستاي زيارت مردم خانه تکاني خود را اول پاييز انجام داده و ديگر براي نوروز اين کار را نمي کنند. خانه تکاني نوروزي همچون ساير نقاط کشور شامل شستن اشيای قابل شسشوي منزل و نيز گردگيري کلي خانه مي باشد.

جشن های مذهبی

جشن های مردمان استان هرمزگان به سه دسته جشن های ملی، خصوصی، محلی و مذهبی تقسیم می شوند. جشن های مذهبی به همان جشن های رایج در سراسر کشور در میلاد ائمه معصوم(ع) و مناسبت های مختلف مذهبی اطلاق می شوند. جشن های مذهبی تحت عنوان مولودی در استان هرمزگان جشن گرفته می شوند که این آیین ها در مسجد ها و مهدیه ها انجام می شوند. روزهای مولودی‎خوانی كه در جزيره قشم برگزار می‎شود، به ترتیب تولد حضرت پيامبراکرم (ص)

معراج پيامبر(ص) در شب ٢٧ رجب، عید فطر در اول شوال و عید قربان در دهم ذیحجه هستند. مردم استان هرمزگان پای بند اصول دين اسلام بوده و به همين مناسبت، آداب و رسوم ايشان نيز بيش تر در حول و حوش مراسم مذهبی و برگزاری جشن‎ها و اعياد دينی قرار می گیرند. رفتن قبله دعا نوعی مراسم باران خواهی اهالی استان هرمزگان است که از مراسم قديمی مردم این استان بوده و تاکنون نیز حفظ شده و برای اهالی جنبه تقدس پيدا كرده است.

در سال‎هايی كه در استان و به خصوص در جزایری چون قشم؛ به‎موقع باران نمی‎بارد و آب بركه‎ها و چاه‎ها تمام می شود و در دشت‎ها و صحراها، خشكی جای سرسبزی و خرمی را فرا می‎گيرد و درخت‎ها زرد می شوند و كشاورزان قادر به كشت و كار نيستند و حيوانات علوفه و آب نمی‎يابند و انسان‎ها تشنه می‎مانند، امام جماعت و پيشوای مذهبی قشم كه در عين حال مردی با تقوی و پرهيزگار است، به تكاپو افتاده و مقدمات رفتن مردم را به «مصلی» و اجرای مراسم «قبله دعا» فراهم می‎سازد. اين مراسم برای طلب باران است.

زنبيل گردانيدن

رسم زنبيل گردانيدن نیز از آیین های مرسوم در استان هرمزگان است. در هرمزگان گاهی اتفاق می‎افتدكه بچه‎ای در سن 18 ماهگی يا دو سالگی به اصطلاح محلی پا‎نگرفته و راه نمی افتد. پدر و مادر طفل، برای راه افتادن بچه خود، يک روز بر و بچه‎های همسايه را خبر می كنند و فرزند خودشان را در يک زنبيل كه با پوشال درخت خرما، درست شده ؛ می گذارند و آن را به دست بچه‎های همسايه می سپارند تا زنبيل محتوی بچه را به درب حداقل شش خانه ببرند.

بچه ها با ترتيب خاصی دو طرف زنبيل را گرفته و در حالی كه زنبيل را مثل يک تخت روان حركت می‎دهند با صدای بلند اين عبارت را می خوانند: كندو پا نداره، خيرش بكن به كندو، تا كندو پا بگيره، كندو پا نداره ، خيرش بكن ... بعد با همان تشريفات زنبيل را به درب خانه‎های ديگر می‎برند و عبارات بالا را دسته جمعی می‎خوانند و اين كار در حدود دو ساعت طول می‎كشد، در خاتمه مراسم دوباره زنبيل محتوی بچه را به خانه پدر و مادر طفل برگردانيده و بچه را تحويل می دهند. اهالی عقيده دارند كه بعد از انجام چنين مراسمی، طفل پا می‎گيرد و راه می‎افتد.

رسم قربانی برای ريزش باران

بر اساس يک رسم قديمی، همه ساله در استان هرمزگان به خصوص؛ جزيره قشم برای ريزش به‎موقع باران و يا ريزش زودتر و بيشتر باران، تعداد قابل توجهی گوسفند قربانی می‎كنند و گوشت آن‎ها را به صورت خورش درآورده و به همراه برنج بين مستمندان توزيع می‎نمايند. مراسم در بيرون شهر صورت می گيرد و پیش از هر كاری اهالی به خواندن نماز می‎ايستند و سپس گوسفندها را ذبح می‎كنند، هم زمان با فراهم كردن مراسم قربانی، آب انبارهای خود را كه در محل به نام بركه معروف است؛ تخليه و تميز كرده و منتظر ريزش باران می مانند.

تحقیق درباره زیان های تنبیه

شکستن شخصیت

تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.

بى‌اعتمادى به مربیان

تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.

این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به ‌هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.

یجاد زمینه براى خشونت‌ها

پیدایش ترس و اضطراب

تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.

تسلیم و بردگى

البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.

تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.

از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.

جرم و تبهکارى

بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مى‌‌آیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.

بد آموزى‌ها

تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.

کودکانى هستند که دعوائى بحساب مى‌آیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.

آسوده کردن ناصواب وجدان

کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.