یکی از تکنیک های  متداول  در  ایجاد  خلاقیت  و  فعال  ساختن  اندیشه  ها  به  صورت گروهی  تکنیک  تحرک  مغزی  است .در  این  تکنیک  مساله ای  به یک  گروه  کوچک  ارائه   شده  و  از  آنان  خواسته  می  شود فی البداهه  و  به  سرعت  به  آن  واکنش  نشان  داده  و  برای  آن  پاسخی  بیابند.پاسخها  بر روی   تابلویی نوشته  می شوند  به  طوری  که  همه  اعضاء جلسه  می  توانند  آنها  را  ببینند.این  امر  باعث  می  شود  تا  ذهن  اعضاء  به  فعالیت  بیشتر ی پرداخته  و جرقه  ای   از  یک  ذهن  باعث  روشنی  ذهن  دیگری  شود.

چهار اصل در جلسات  تحرک  مغزی حاکم  است:

1- میزان ایده ها و نظرات ابراز  شده واجد اهمیت است،چه هر چه نظرات و پیشنهادات  بیشتری  ایجاد  شوند امکان  وجود ایده های  خلاق  و بدیع در میان آنها افزایش  پیدا می کند.بنابراین باید شرکت کنندگان  در جلسه ترغیب  شوند  تا هرچه  بیشتر به اظهار نظر و ابراز  ایده های جدید بپردازند.

2- اعضاء  می توانند  به  تکمیل ،تعدیل  و ترکیب  ایده  های  دیگران  نیز  بپردازند و  ایده  های  خود  را  بر  اساس  نظرات  آنان  بنا  کنند.این  مساله  باید  به اعضء  جلسه گوشزد  شود  که  می  توانند  علاوه  بر  اظهار  نظر  فردی   از  نظرات  ابراز  شده  الهام  گرفته  و نظرات  تلفیقی  و  ترکیبی  بسازند  و  اعلام کنند.البته  هیچ  یک  از  افراد  حق  ندارند  نسبت  به  نظرات  دیگران  ارزیابی  انجام  دهند.

3- اجازه  هیچگونه  انتقاد  و  نقادی  نسبت  به  نظرات  ابراز  شده  در  جلسه داده  نمی  شود.همه  حق  دارند آزادانه نظر  خود  را  ابراز  نمایند  ولی  حق ندارند  نسبت  به  نظر  دیگری  انتقاد  کرده و اظهار  نظر  مثبت  یا  منفی  کنند.انتقاد  موجب  می گردد  تا  افراد  از  بیان  ایده  هایی  که  فکر  می کنند مورد انتقاد  واقع  خواهد  شد  خودداری  کنند.

4- ارزیابی  و داوری   نسبت  به  نظرات  ابراز  شده  به  بعد موکول  می  گردد  و  از  اعضاء جلسه  خواسته  می  شود  تا  هیچگونه  قضاوت  و ارزیابی  نسبت به  نظرات  بیان  شده   به  عمل  نیاورند.ارزیابی  های  شتابزده  ممکن  است  اظهار نظری  را  قبل از آنکه  موجب  شکفتگی  نظر  دیگری   شود  در  نطفه خفه  نماید  و  فضای   خلاق  جلسه را  دچار  رکود کند.

5- موضوعات  مطرح  شده  در  جلسات  تحرک  مغزی باید  دقیقا  تعریف  شده  و  مشخص  باشند.مسائل  کلی  و  مبهم موجب  سردرگمی  اعضاء  و  عدم کارایی  جلسه  می گردند. زمانی  که  تعریف  مشخصی  از  مساله  وجود  نداشته  باشد ،جلسه بی  هدف   به  این  سو  و  آن  سو  تغییر جهت  می دهد.در  حالی  که  با  تعیین  هدف  و  تعریف  مساله  چارچوبی  ایجاد  می  شود  که  در  محدوده  آن  افکار  هدایت  می  شوند.

دلایل  فراوانی  در مورد  پربار  بودن  جلسات  تحرک  مغزی  بیان  گردیده  است که  به  برخی از  آنها  اشاره  می  شود.اولین  دلیل  اثربخشی  تحرک  مغزی افزایش قدرت  خلاقیت  در  گروه  است  تجربیات  انجام  شده  نشان  داده  است  که  افراد  در حالت  گروهی   بیش  از  حالت  انفرادی   قدرت  تصور  خلاق بروز  می  دهند.

رقابت  نیز  عامل  دیگری  است  که  در جلسات  تحرک  مغزی   موجب  افزایش   اثربخشی  میگردد.همچنین  عدم  وجود  انتقاد  و  ارزیابی  های  سریع  باعث می  شود  تا  اعضاء جلسه  با  فراغت  خاطر  به  اظهار  نظر  بپردازند  و  محیطی  مساعد  برای  خلاقیت  ایجاد  گردد.نکته  دیگری  که  در  موثر  بودن  تحرک مغزی  قابل  ذکر  است  فی البداهه بودن  نظرات  است .

افراد  در  مقابل مساله  ای  قرار  می  گیرند که  باید  به  سرعت  نسبت  به  آن  واکنش  نشان  دهند  و این  حالت  موجب  خلاق  تر  شدن  ذهن  م ی گردد درست مانند  لحظاتی   که  فرد  در مقابل  یک  واقعه  غیر  منظره  عکس  العملی  بدیع  نشان  داده  است  که  بعد  ها  وقتی  به  آن  می  اندیشد  از  پاسخ خود  دچار  شگفتی  می گردد.

در  مورد  ویژگیهای  اعضاء  شرکت کننده  در  جلسات  تحرک  مغزی   اصولا   باید  افراد  دارای  زمینه  های  تحخصصی نسبت  به  مساله  مورد  بحث  باشند اما  از  جهت  تجربه  می  توان  اعضاء  تازه وارد  و مجرب  را  در  یک  گروه قرار  داد  و  از  تعامل  نظرات  آنان  به  ایده  های   جدید  دست  پیدا  کرد.البته  در جلسات  تحرک  مغزی   باید  هوشیار  بود تا یک  یا  چند  نفر  بر  سایرین  سلطه  پیدا  نکنند و  افکار  و نظرات  آنان  را  تحت الشعاع  نظر  خود  قرار  ندهند.از اینرو  توصیه  آن  است  که  اعضاء  جلسه  با  یکدیگر  تقریبا  همسانی  داشته  و  یک  فرد  عالیمقام  سازمانی  به  همراه  زیردستانش  در  یک  جلسه شرکت  نجوید.همانطور  که  اشاره  شد  جلسات  تحرک  مغزی  باید  در  گروههای  کوچک  انجام پذیرد و  تعداد  12  نفر حد  مطلوب  برای  اعضء  یک  جلسه تحرک  مغزی می  باشد.

منبع : کتاب  "مدیریت  عمومی"-دکتر  سید  مهدی  الوانی ، نشر  نی ، چاپ  هفتم  1373، شمارگان:5500 جل

این نظریه اشاره بر ان دارد که یادگیرنده دانش را برای خودش و توسط خودش می سازد هر فراگیر گاه به طور جمعی و گاه به صورت انفرادی معانی را می سازد. او یاد می گیرد که ایجاد معانی همان یادگیری است و نمیتوان این یادگیری را به روش دیگر به دست اورد. توجه به این نظریه دو دیدگاه را حاصل است:

۱ـ ما مجبورییم بر روی فراگیر در افکار وی پیرامون یادگیری متمرکز شویم نه روی موضوع و مبحث تدریس

۲ـ هیچ دانشی سوای از تجارب فراگیر وجود ندارد(دانش به وسیله یادگیرنده یا اشتراک معانی توسط فراگیران ساخته شده است.)

می توان گفت نکته دوم مهمتر و مقدم تر است. زیرا به رغم اینکه آن ظهوری آشکار تر دارد اما موقعیتی است که به وسیله خود افراد به منظور تعمق دانش به کار می رود. اگر ما نظریه ساختار گرا را پذیرا باشیم. به این معنا که ما این روش را از دیگر روشها انتخاب کنیم .بنابراین مجبور خواهیم بود از دیدگاههای افلاطونی و همه دیدگاههای واقع بینانه دیگر دانش شناسی دست بکشیم.

الگوی تدریس ساختار گرایی

۱- انسانها می توانند هر چیزی را بیاموزند به شرط آنکه بتوانند آنها را در ذهن خود معنا دار سازند.

۲- ساخت گرایان می گویند ذهن اساس و ابزار تعبیر و تفسیر رخدادها .اشیا و چشم اندازهای جهانی است.

۳- یادگیرندگان به کمک معلم اندیشه های خود را پیراسته می کنند و مهارتهایشان را بهبود می بخشند.

۴- انسانها بر اساس ساخته ای ذهنی خود که باورها .اعتقادات و دانش آنها را در بر می گیرد به تفسیر هستی می پردازند.

۵- ساخت گرایان بر این باورند که واقعیت به مفاهیمی گفته می شوند که شخص آنها را از جهان ساخته است.

در تدریس باید تاکید بر تعامل بین یادگیرنده و آینده او باشد نه بر ایجاد کنش و واکنش بین یادگیرنده و گذشته بزرگسالان. خرد و استدلال بزرگسالی آینده شناسی خوبی برای رشد و تعالی یادگیری بنا نمی نهد.

یادگیرندگان اطلاعات را در زمینه تجارب خود تفسیر می کنند .تفسیر انان هر چه باشد مسیری فرد گرایانه است .لازم به یادآوری است که مواد آموزشی که معلم به صورت عینی برای یادگیری طراحی می کند دانش آموزان انها را در قالب تجارب و دانسته های خود تفسیر خواهند کرد و متناسب با نیاز زمینه ها و علاقه شخصی به ساختن معنای ویژه خواهند پرداخت .

ساخت گرایان توصیه می کنند که به جای تلاش برای مجسم کردن ساختی از یک واقعیت بیرونی برای یادگیرندگان باید به انها کمک کرد تا خود به تجسم معناداری از دنیای بیرونی دست یابند.

مراحل اجرای الگوی تدریس ساخت گرایی

الگوی تدریس ساخت گرایی دارای چهار مرحله اساسی است. مراحل مورد نظر عبارتند از : کاوش .تشریح . گسترش . ارزشیابی.

۱- کاوش: منظور از کاوش در نظام ساخت گرایی جستجوی راههایی برای دانش سازی است . یادگیرنده با استفاده از همه حواس خور برای ساخت دانش تلاش می کند .بخشی از دانش سازی در طی فرایند کاوش صورت می گیرد. کاوشگری از طریق همیاری بیشترین سودمندی را در بر دارد. بنابراین توصیه می شود همیاری را در فعالیتهای کاوشگری تشویق کنید و دانش آموزان را برای طرح سوال و پاسخگویی به سوالهای طرح شده راغب سازید.

۲- تشریح: در این مرحله معلمان با دانش آموزان به تعامل می پردازند تا دیدگاههایی را که عرضه می شود دریابند . معلمان باید برای برقراری تعاملی اثر گذار به طرح سوالهای مربوط و متناسب با مرحله نخست بپردازند. وظیفه دیگر معلمان این است که یادگیرندگان را یاری کنند تا باور ها و اندیشه هایی را که از طریق کاوش شکل داده اند با دیگران در میان بگذارند .به دیگر سخن فراگیران باید دیگران را در یافته های خود سهیم کنند.

۳- گسترش: معلمان در این مرحله به دانش آموزان کمک می کنند تا به گسترش فعالیتهای ذهنی و حرکتی یا مهارتهای خود بپردازند .یادگیرندگان به کمک معلم اندیشه های خود را پیراسته می کنند و مهارتهایشان را بهبود می بخشند. معلم در این مرحله به ارئه دانش می پردازد تا اندیشه های فراگیران پربار شود و مهارتهای آنان فزونی یابد.

۴- ارزشیابی: معلم باید یافته های دانشی و مهارتهای اکتسابی و کیفی سازی دانش آموزان را بیازماید تا از تغییرات به وجود آمده در تفکرات و میزان تسلط بر مهارتها آگاهی یابد و بازخوردی هم به فراگیران عرضه کند .بهتر است در سنجش آموخته ها و تولیدات دانش یادگیرندگان از سوالات تفکر بر انگیز استفاده شود . افزون بر این دانش آموزان باید به مرحله ارزشیابی نیز هدایت گردند.

نتیجه گیری

به طور خلاصه ساختار گرایی الگویی است که به قصد توصیف یادگیری ایجاد شده است .این الگو بیان می دارد که :

۱- دانش آموزان در هنگامی که فرایند یادگیری فعال باشد یاد می گیرند.

۲- فرایند یادگیری فرایند درک و فهم است .یادگیری از طریق انتقال صورت نمی گیرد بلکه از طریق تفسیر یافته ها انجام میشود.

۳- تفسیر یافته ها همیشه تحت تاثیر دانش پیشین قرار دارد.

۴- تفسیر یافته ها از طریق روش های آموزشی که دانش اموزان را به مباحثه در مورد نظریات یکدیگر وادار می کند پشتیبانی می شود.

بر حسب دیدگاه های متفاوتی که در مورد ساختار گرایی وجود دارد بعضی از مربیان فقط به استفاده از این الگو به مثابه یکی از مبانی و اصول بهبود روش های تدریس بسنده می کنند و بعضی دیگر همچون گلاسترفلد برای آن حیطه ای بسیار گسترده قایلند .او می گوید : در ساختار گرایی نکات و مسایلی اساسی و بنیادین درباره معرفت شناسی و هستی شناسی وجود دارد .با ان که می توان از این الگو در عمل استفاده کرد فکر نمی کنم که بدون در نظر گرفتن چار چوب فلسفی پشتیبان آن بتوان از تمام توان آن بهره گرفت

از دیوید موری

اول – فرزند خود را هر روز به مدرسه بفرستید. واضح است که حضور در مدرسه اهمیت دارد. بررسی ای که اخیراً، انجام شده ، نشان می دهد میزان حضور در کلاس درس روش خوبی برای پیش بینی نمرات آزمون است.

کسانی که میزان حضور آنها 93 درصد بود ، در آزمونهای استاندارد ، رتبه اول را به دست آوردند. کسانی که تنها 85 درصد در کلاسها حضور یافتند نمرات آنها افت پیدا کرد. وی می گوید کارهایی که به طور مرتب انجام شود، بهتر از همه در خاطر می ماند. بر نظم و ترتیب تکالیف مدرسه نظارت کنید و مدت زمان تماشای تلویزیون را کم کنید. بین ساعاتی که در جلوی تلویزیون گذرانده می شود و سال های هدر رفته ارتباط مستقیمی وجود دارد.

دوم – مدرسه، نام آموزگار و مدیر مدرسه فرزند خود را یاد بگیرید. قبل از بروز مشکل با آنها تماس بگیرید، بگذارید بدانند چه انتظاراتی دارید. آیا تکالیف مدرسه کافی است؟ محیط مدرسه بی خطر است؟ چه مطالب و کتاب هایی در کلاس درس آموزش داده می شود؟ آیا دانش آموزان در کلاس درس فرهنگ لغت و دائرة المعارف دارند؟ به آموزگار پیشنهاد همکاری بدهید. به مربیان فرزند خود احترام بگذارید. بهترین شرایط این است که معلم و والدین ، یکدیگر را تقویت کنند.

سوم – برای فرزندتان لباس مناسب تهیه کنید. این مسئله به اندازه ی صبحانه و محیط مناسب اهمیت دارد. لازم نیست این لباس اونیفورم باشد، نگذارید فرزندتان عادت کند با لباس غیر آبرومندانه به مدرسه برود. مدرسه رفتن شغل فرزند شما است. از فرزندتان بخواهید لباس مناسب آن را بپوشد. لازم نیست خیلی وسواس به خرج دهید.

انتظارات خود را از فرزندتان بیان کنید. انضباط، ماندگارترین هدیه مدرسه است. کتابها و افراد دانشمند را محترم بشمارید. افراد تحصیل کرده را مورد تمسخر قرار ندهید.

چهارم – برای فرزندتان روزنامه و کتاب بخوانید. و شیوه مراجعه و یافتن کتاب را به فرزندتان یاد دهید و اگر نمی دانید از کتابدار بپرسید. به طور حتم فرزندتان تلویزیون تماشا می کند ؛ برنامه ها را کنترل کنید و با هم به تماشای تلویزیون بپردازید. در مورد رفتارها و هنرپیشه ها اظهار نظر کنید. از تلویزیون به عنوان فرصتی برای نشان دادن ارزشها و معیارهای خانوادگی بهره بگیرید. قدم به دنیای کودکان بگذارید. خود را کاملاً به آنها نزدیک کنید و پذیرای آنها باشید. آن وقت می بینید مثل گل آفتابگردان که به سمت خورشید می چرخد او هم به شما رو می آورد.

پنجم- به هیچ وجه تقلب را تحمل نکنید. دو خطر رویاروی کودکان است: شکست و شکست سخت تر، از طریق عدم صداقت. تقلب یعنی فرار بیهوده از شکست ، فرزندتان را در معرض دو خطر قرار می دهد. شکست ناکامی است اما مایه بدنامی نیست. ولی تقلب بدترین پیامدها را به دنبال دارد علاوه بر آن که آموزندگی ندارد و همه چیز ما را در معرض خطر قرار می دهد.

شکست واقعیتی است که شخص مغلوب به بهای از دست دادن قدرت ایستادگی روحی خود، از آن می گریزد. شکست را می توان جبران کرد اما برای شخصیت و شرف از دست رفته تنها می توان حسرت خورد. اگر آموزگار یا مدیر مدرسه فرزندتان چشم خود را به روی تقلب می بندد باید نگران شوید. آنان آینده فرزند شما را تباه می کنند.

ششم- وقتی فرزندتان به خانه می رسد در منزل حضور داشته باشید. تحقیقات در این زمینه بسیار روشن است. ساعات 3 تا 6 بعد از ظهر حساسترین ساعات در زندگی کودک است. در این زمان کودک بدون سرپرست است و دردسرها فراوان . اما این ساعات، در عین حال بهترین زمان نیز هست زیرا هنوز درس های روز تازه است و از این فرصت می توان برای تقویت آموخته ها استفاده کرد. به گزارش هایی که فرزندتان در مورد حوادث روز خود می دهد گوش بدهید. با آنها مشورت کنید، تنبیه و تشویقشان کنید. اما آنها را در خانه ، تنها رها نکنید.

هفتم – هر از چند گاه مدرسه بازی کنید. از فرزند بزرگتر بخواهید به خواهر یا برادر کوچکتر خود درس بدهد. این عمل تأثیر چشمگیری بر روی هر دو دارد. کودک بزرگتر در کاری که به او محول شده مهارت و غرور به دست می آورد و کودک کوچکتر از طریق تحسین درس می گیرد. بعد از آن از هر دو بخواهید کار یا درسی را به شما یاد بدهند. این کار برای آنها لذت بخش است و برای شما غرور انگیز.

آموختن نحوه یادگیری ، نخستین وظیفه است. با خواندن این مطلب برای فرزندانتان کار را شروع کنید و نظر آنها را در این باره جویا شوید. منبع