تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

اقدام پژوهی در آموزش و پرورش

 مقدمه

نزديك به يك دهه است كه توجه به كاربست اقدام پژوهشي در محيط هاي مدارسه اي و دورن كلاسي مورد توجه بسيار قرار گرفته است. در ايران نيز چنين توجهي به اقدام پژوهشي پا گرفته است.

به طوري كه از چند سال پيش، پيشبرد كلاسي تحقيق در عمل در چارچوب طرح كعلم پژوهنده به مورد اجرا در مي آيد. به هر روي، پويايي هم معلمي به ميزان سوال ها و كاوش هاي او بر مي گردد كه وي در ار،يند ياددهي – يادگيري در نطر آورده است. اقدام پژوهشي مي تواند عامل بسيار محرك و سازنده اي در پويايي معلمان باشدو معلمان مي توانند تجارب خود از اقدام پژوهشي را به دانش آموزان نيز سرايت دهند. معلمان مي توانند در هر پايه اي كه تدريس مي كنند و در چارچوب موضوعات مختلف دانش آموزان به اقدام پژوهشي تشويق كنند.

اگر دانش آموزان پژوهنده اي داشته باشيم بي شك بايد آن را ثمرة كوشش هاي محققانه معلمان دانست.

به هر روي، در اين فصل دو نوشتار به طور مكمل ارائه مي گردد، يكي از آن ها اقدام پژوهشي و نحوه اجراي آن در كلاس درس و يادگيري راهنمايي برنامه ريزي پژوهش در عمل است.

اقدام پژوهشي و نحوة اجراي آن در كلاس

«تحقيق عملي»، «پژوهش در عمل»، «عمل پژوهشي» و « اقدام پژوهشي» اصطلاحاتي هستند كه در زبان فارسي به جاي واژة انگليسي "Action Research" به كار مي روند. اقدام پژوهشي در زمرة روش هاي تحقيق توصيفي است و هدف آن توصيف شرايط با پديده هاي مربوز به نظام آموزشي است.

تعريف هاي متفاوتي از اقدام پژوهشي، توسط متخصصان امر رائه شده است كه به اختصار به بعضي از آن ها اشاره مي‌شود:

اقدام پژوهشي فرآيندي است كه به وسيلة آن متخصصان (معلمان)، مسائل و مشكلات موجود در محيط كارشان را به صورت عملي و به منظور اصلاح و ارزيابي تصميمات و اعمالشان، بررسي مي كند (استفن كوري، 1953).

اقدام پژوهشي در آموزش و پرورش عبارت است از مطالعات منظم توسط معلمان يا دست اندكاران يك كلاس يا مدرسه، براي بهبود وضعيت آموزش و پرورش دانش آموزان (كارل گيليكمن).

در اقدام پژوهش تلاش مي‌شود، مسائل و مشكلات، اين جا، اكنون و در همين موقعيت محلي حل شوند. در اين دست از تحقيقات محقق بايد به استفاده علمي از يافته هايش درموقعيت و منطقه اي خاص نظر داشته باشد، نه استفاده از كاربردهاي عام آن ها (نادري و سيف نراقي، 1380).

اين نوع تفكر سعي دارد، فعاليت هاي تحقيق را با حرفة معلمي در هم بياميزد و عينيت گرايي ، عادت به تفكر علمي و توانايي همكاري و همفكري با ديگران را در معلمان افزايش دهد (همان). در ، هدف پي بردن به روابط بين پديده ها و يا به اصطلاح متغييرها نيست، بلكه بررسي مسائلي است كه فرد در محيط كار و در حيطه شغلش با آنها، درگير است و مي خواهد به صورت علمي و از راه پژوهش، پاسخ آن ها را بيابد. پس ايجاد تغيير و تعديل يا اصلاح در وضعيت موجود، هدف عمده در اين گونه پژوهش است.

به عبارت ديگر، هدف محقق در اين گونه تحقيقات، بهبود كارايي معلم در مدسه، كلاس درس و در موقعيت محلي است. يعني به وجود آوردن و ارائه مهارت ها يا ارائة روش هاي جديدي كه بتوانند ما را در مشكلاتي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم به كلاس درس و مدرسه مربوط مي‌شوند، كمك كنند. همان پاسخي است كه به انتقادهايي كه از كاربردي نبودن اكثر پژژوهش هاي موسوم، به عمل مي آيد (مهر محمدي، 1379).

با اين كه اقدام پژوهشي و «پژوهش كاربردي » وجوه اشتراك زيادي دارند، ولي تفاوت هاي قابل ملاحظه اي نيز ميان آنها وجود دارد. لازم است معلمان پژوهنده به اين تفاوت ها توجه داشته باشند. در پژوهش هاي كاربردي، تعداد واحدهاي مورد مشاهده، با تعداد نمونه ها نسبتاً زيادند و فرآيند پژوهش در مرحلة نمونه گيري كنترل مي‌شود. نتايج بدست آمده نيز تعميم پذير هستند. اما در اقدام پژوهشي، در حالي كه اصول و مباني تحقيق علمي رعايت مي‌شود، كنترل فرآيند پژوهش، شدت كنترل در پژوهش هاي كاربردي را ندارد. يعني پژوهش گر درصدد تعميم دادن يافته ها و نتايج تحقيق خود نيست. به عبارت ديگر، تعميم پذير بودن يا نبودن نتايج پژوهش، چندان مورد توجه نيست. بلكه هدف حل يا كاهش مسادل و مشكلات در يك موقعيت محلي خاص است. براي مثال، مدرس يك درس مي تواند، با استفاده از اقدام پژوهشي، مشكلات يادگيري آن درس را در كلاس خود تشخيص دهد و آن ها را برطرف سازد. به اين منظور، وي با طي يك فرآيند جست و جوي منظم، پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان را در مدت معيني به دقت زير نظر قرار مي دهد و با استفاده از شيوه هاي گوناگون گردآوري اطلاعات، كشاهدان لازم را براي رفع مشكلات يادگيري در آن درس فراهم مي سازد.

با استفاده از اقدام پژوهشي، مي توان موقعيت ها نامعين ملموس مربوط به اقدام ها و عمليات آموزشي را مشخص كرد و براي بهبود آن ها كوشيد (بازرگان، 1373). بنابراين هر يك از افرادي كه در نظام آموزشي، دست اندركار فعاليت هاي آموزشي هستند، به ويژه كساني كه با فرايند ياددهي – يادگيري سر و كار دارند، مي توانند براي شناسايي مشكلات آموزشي و پي بردن به راه هاي كاهش اين مشكلات، به صورت انفرادي يا گروهي اقدام به پژوهش كنند .

اقدام پژوهشي بازخورد  لازم را براي بهبود واحدها، فعاليت ها، فرايندها و ارزشيابي آموخته فراهم مي آورد. در اين گونه پژوهش، پژوهشگر يا معلم پژوهنده قادر است براساس نتايج به دست آمده، تغيير، تعديل يا اطلاحات لازم را بلافاصله انجام دهد.

در اقدام پژوهشي، معلم خود پژوهشگر است و نقش اصلي را بر عهده دارد و از اين طريق مي تواند مسائل ملموسي را كه با آن ها روبروست حل كند و يا بهبود بخشد. اين امر كمك مي كند، معلمان به صورت عيني، دقيق و منظم نقش فعال تري در فرايند ياددهي – يادگيري داشته باشند و نتايج تحقيق نيز كاربرد ملموس تري پيدا كند.

شرايط لازم براي اقدام پژوهشي

براي عملي شدن چنين پژوهشي، شرايطي به شرح زير لازم است:

1.    داشتن انگيزه براي انجام پژوهش؛

2.    آشنايي با اصول و مباني پژوهش؛

3.    داشتن اطلاعات كافي در مورد مساله مورد پژوهش؛

4.    اعتقاد واقعي مديريت واحد، به انجام چنين پژوهشي.

مراحل اقدام پژوهشي

در مورد مراحل اقدام پژوهشي، انديشمندان طبقه بندي هاي گوناگوني اراوه داده اند، اما با بررسي مجموع اين نظرات مي توان براي اقدام پژوهشي سه مرحله زير را در نظر گرفت:

1.    تشخيص

2.    تغيير، تعديل يا اصلاح

3.    ارزشيابي

البته برخي از صاحب نظران،‌اين نوع پژوهش را در شش مرحله و برخي ديگر در هشت يا نه مرحله طبقه بندي كرده اند (استرينگر، 1378، نقل از اعرابي وايزدي).

گام هايي كه در عمل بايد برداشت

الف) تعيين و تعريف عنوان پژوهش

در گام نخست، بايد موضوع تحقيق يا آنچه را كه قرار است پژوهش در مورد آن انجام شود تعيين و تعريف كرد. به قول جان ديويي: (كتاب چگونه ما فكر مي كنيم، به نقل از نادري و سيف نراقي،1375). يعني پژوهشگر در كار خويش با مانع يا مشكلي رو برو مي شود كه در حل آن ابهام يا ترديد دارد. اين كه گفته مي شود، تحقيق از برخورد با مساله آغاز مي شود، سخن دقيقي نيست؛ زيرا دلالت بر مشخص بودن مساله دارد. بايد توجه داشت كه صرف برخورد به موقعيت مساله اي، سبب نمي شود تحقيقي در آن زمينه صورت بگيرد. بسياري از دانشمندان و پژوهشگران به موقعيت مساله اي برخورد مي كنند، ولي علل گوناگون به تحقيق نمي پردازند.

پديده اي رخ مي دهد كه علاوه بر افراد عادي، بسياري از پژوهشگران نيز ناظر رخ دادن آن هستند، اما همه متوجه وجود مساله نمي شوند. برخورداري از حساسيت لازم در برخورد با مساله بسيار مهم است (شريعتمداري، 1379).

پس چنين حساسيتي از ملزومات اساسي براي انجام پژوهش و انتخاب موضوع است. در اين مرحله معلم پژوهنده بايد قادر باشد، به سوالات زير پاسخ دهد:

-    چه چيزي به تغيير، تعديل ، اصلاح و يا راه حل جديد نياز دارد؟

-    آيا موضوع انتخاب شده قابل بررسي و تحقيق است؟

پس از در نظر گرفتن موارد فوق، مساله و موضوع پژوهش انتخابي خود را به صورت واضح و روشن بيان كنيد، شما به عنوان معلم پژوهنده، سعي كنيد وضعيت كلاس يا مدرسة خود و مساله يا مشكلي را كه در آن احساس مي كنيد، بر اساس موارد زيد توصيف كنيد:

1.    مي خواهم چه چيزي، چه كسي يا چه كساني را مورد پژوهش قرار دهم؟

2.    چگونه و از چه طريقي اين كار را انجام خواهم داد؟

3.    كجا، كدام كلاس يا مدرسه را به عنوان محيط پژوهش خود انتخاب كنم؟

4.    از چه زماني شروع به تحقيق كنم؟

البته با توجه به ويژگي انعطاف پذيري اقدام پژوهشي، معلم پژوهنده مي تواند در صورت لزوم و طي كار، در موضوع پژوهش تغييراتي بدهد و يا كلاً موضوع و محور اساسي پژوهش را عوض كند .

اگر مي خواهيد به پژوهش بپردازيد، بايد در انتخاب موضوع نكات زير را در نظر بگيريد:

1.    موضوعي را كه انتخاب مي كنيد، ‌بايد مورد علاقة شما باشد.

2.    موضوع انتخابي قابل پژوهش باشد و با توجه به ويژگي ها اقدام پژوهي، بايد بتوانيد از عهدة انجام آن برآييد.

3.    موضوعي را انتخاب كنيد كه در زمينة آن توان عملي لازم را داشته باشيد و امكانات اجازة انجام چنين پژوهشي را به شما بدهد.

4.    به عنوان معلم پژوهنده، بايد اطلاعات جديد و به روز در اختيار داشته باشيد.

ب) بيان مساله

اقدام پژوهي، وضعيتي را مورد پژوهش و بررسي قرارمي دهد كه به اين جا، اكنون و اين موقعيت محلي خاص مربوط مي‌شود. بنابراين شما به عنوان پژوهنده، بايد پس از طرح موضوع، وضعيتي را كه در آن قرار داريد، به صورت دقيق و روشن توصيف كنيد و مساله مورد نظر را به طور واضح و روشن مشخص سازيد.

معمولاً در پژوهش عملي يا اقدام پژوهشي، مساله پژوهش به صورت يك جملة پرسشي مطرح مي‌شود. مثل اين پرسش كه:‌«چگونه مي توانم ... را بهبود بخشم؟» (قاسمي پويا، 1380).

ج) آگاهي پژوهنده از سابقه موضوع

شما به عنوان معلم پژوهنده،‌بايد از پيشينه يا سابقه موضوع مورد نظرتان آگاهي و اطلاع داشته باشيد و اين سوالات را مطرح سازيد كه آيا با انجام اين پژوهش،‌ راه حلي جديد براي مشكل موجود پيدا مي‌شود و يا تغيير و تعديلي در موضوع صورت مي گيرد؟

آگاهي معمل پژوهنده از موضوع مورد نظر، به وي كمك مي كند كه بداند، آيا قبلاً در اين زمينه يا زمينه هاي مشابه آن كاري انجام شده است يا نه و در صورت مثبت بودن جواب ، آيا مي‌شود از نتايج و يافته هاي موجود استفاده كرد؛ چون دوباره كاريِ چندان منطقي و قابل قبول نيست.

در اين مرحله، بايد به نكات زير توجه داشته باشيد:‌

1.    چه نيازي براي انجام پژوهش در زمينه موضوع انتخابي خود احساس مي كنيد؟

2.    مساله اين پژوهش تا چه اندازه اهميت دارد؟

3.    وجود اين مساله يا مشكل، ممكن است چه پيامدهايي داشته باشد؟

4.    انجام اين پژوهش، تا چه اندازه موجب تغيير، تعديل و يا اصلاح مشكل يا مساله خواهد شد؟

د) اهداف پژوهش

هدف پژوهش از مساله پژوهش مشتق مي‌شود. بنابراين به عنوان معلم پژوهنده، مشخص سازيد كه به دنبال چه چيزي هستيد؟

ه) روش هاي جمع آوري اطلاعات

روش هاي جمع آوري اطلاعات خود را شناسايي كنيد و انتخاب كنيد. ابزار گردآوري اطلاعات به شما كمك مي كنند، داده هاي لازم را جمع آوري و ثبت كنيد. رايج ترين راه هاي گردآوري اطلاعات در اقدام پژوهشي عبارتند از: مصاحبه،‌مشاهده، پرسشنامه و اسناد آمار.

معلمان پژوهنده، براي گردآوري اطلاعات، مي توانند از منابع زير استفاده كنند:

1.    همكاران و ديگر كاركنان مدرسه

2.    واليدن

3.    خود دانش آموزان

4.    افراد متخصص در زمينه مورد نظر

5.    كتاب ها، مجلات و روزنامه ها

6.    دايره المعارف ها

7.    كتاب ها اختصاصي مربوط به موضوع پژوهش

8.    پژوهش هاي انجام شده در زمينه مورد نظر

9.    بازديد از كلاس ها و مدارس

10. چكيدة تحقيقات و پايان نامه ها

11. سايت هاي اينترنتي در حوزة موضوع مورد نظر (قاسمي پويا، 1380).

و)تحقيق و تفسير داده ها

پس از جمع آوري اطلاعات، نوبت به تحليل و تفسير آنها مي رسد، يعني معلم پژوهنده بايد وضعيت موجود را بر اساس اطلاعات به دست آمده به طور روشن  و واضح بيان كند و با تحليل آن ها امكان ارائه راه حل هاي مناسب را فراهم سازد.

تفسير داده ها سبب مي‌شود كه فهم جامع و روشني از معاني و مفاهيم پيدا كنيم (قاسمي پويا، 1380).

به اين نكته بايد توجه داشت كه در اقدام پژوهشي، هم مي توان از داده هاي كمي استفاده كرد و هم از داده هاي كيفي. ولي اغلب از داده هاي كيفي استفاده مي‌شود.

ز) انتخاب راه جديد و به كارگيري آن

پس از تحليل داده ها، نوبت به انتخاب راه حل جديد مي رسد. پس از انتخاب راه حل جديد چگونگي اجراي آن را برنامه ريزي كنيد.

نظارت و ارزيابي

پس از اين كه راه جديد را برگزيديد و نحوه اجراي آن را مشخص كرديد،‌ تلاش كنيد از همان ابتدا پيشرفت كا را زير نظر بگيريد تا در صورت نياز، تغييرات لازم را در عمل به وجود آوريد. اگر راه حل جديد مشكل را حل نكرد، نبايد نا اميد شويد، بلكه به دنبال راه حل ديگر بگرديد.

پس از نظارت، درباره كارتان داوري و قضاوت كنيد. براي اين كه داوري شما از اعتبار لازم برخوردار باشند، بايد متكي بر شواهد و دلايل معتبر و كافي باشد.

اين داده ها و شواهد بايد معيارها و شاخص هايي باشند كه نغييرات و اصلاخات بوجود آمده در كار شما را نشان بدهند(قاسمي پويا، 1380).

در اقدام پژوهي، لازم نيست همه داده ها و شواهد، متكي بر اعداد و ارقام يا به عبارت ديگر، كمّي باشند. اظهار نظر همكاران، والدين، دانش آموزان و متخصصان امر مي تواند تأييدي بر اصلاح كار و تغييرات مطلوب در آن باشد.

تجديد نظر و ارائه گزارش نهايي

پس اط اين كه كارتان را ارزيابي كرديد، اگر نيازي بود،‌ اطلاحات ضروري را در آن اعمال كنيد و سپس از راه حل جديد استفاده كنيد. در اين مرحله بكوشيد به اين سوالات جواب دهيد:‌

1.    كارتان را به چه صورتي آغاز كرديد؟

2.    چگونه كارتان را ادامه داديد و چه مراحلي را طي كرديد؟

3.    سرانجام كارتان چه شد؟

4.    در جريان كارتان، چه رخدادهايي به وقوع پيوست؟

5.    در كار شما، ديگران چه نقشي داشتند؟

6.    از ديگران چه آموختيد؟

7.    موضوع پژوهش به چه چيزهاي جديدي دست يافتيد؟

در صورتي كه بخواهيد گزارشي را به مديريت مدرسه يا گروه پژوهش و يا هر فرد مورد نظر ديگري ارائه دهيد، مي توانيد آن را بر اساس مراحل انجام پژوهش تكميل كنيد و يا به صورت هاي ديگري كه فكر مي كنيد جالب، مفيد و اثرگذار است، دست به تهيه و تنظيم آن بزنيد.

خلاصه قسمتهای یک اقدام پژوهی

راهنمای تهیه ی گزارش اقدام پژوهی

1.        صفحه روی جلد عنوان سایر مشخصات مربوطه                             

2.       صفحه بسم الله الرحمن الرحیم

3.       فرم مخصوص ثبت مشخصات معلم پژوهنده

4.      صفحه ویژه نوشتن یک جمله علمی با تایپ درشت

5.      صفحه ویژه فهرست عناوین

6.       مقدمه آنچه در مقدمه باید درج شود:

  ·             اهمیت و ضرورت فعالیتهای تحقیقاتی وضرورت آن درآموزش وپرورش

  ·             اهمیت کارآموزش وپرورش واهمیت شغلی که دارید(اداری-مدیر-معلم-  مشاور)

  ·             سوابق شغلی به لحاظ ویژگیهای شخصی-کاری وبرخی علائق خود

  ·             سوابق تحقیقاتی خودتان وشرکت درآزمونهای علمی

 ·           بیان انگیزه شرکت درطرح اقدام پژوهی

·           بیان اهداف اجرای طرح فوق(موضوع کارتان)

·           بیان علل انتخاب موضوع کار خود

·           بیان موضوع طرح اقدام پژوهی خود(با کمی توصیف)

·           نقش خودرادرنوشتن طرح معین کنید مثلا بعنوان دبیرجغرافیا

 ·           بیان کنید که تصمیم گرفتید مساله خودرادر قالب اقدام پژوهی رفع نمایید.

شما می توانید اقدام پژوهی های سایت را استفاده نمائید

منابع :

سایت علمی و پژوهشی آسمان

http://www.asemankafinet.ir

• از سایر صفحات سایت دیدن کنید
  
• 
  

  لیست کلیه اقدام پژوهی ها

  تا آخر لیست را ببینید . هر آنچه اقدام  پژوهی می خواهید در این صفحه برای همه پست های مدرسه موجود است :

  (لیست زیر شامل بیشتر از 370 عدد اقدام پژوهی می باشد هر کدام از انها را می توانید قبل خرید بصورت پی دی اف و کامل مشاهده کنید و بعد فایل ورد وقابل ویرایش را با قیمت های مناسب خرید کنید  )

     نکته :  لیست براساس پست در مدرسه مرتب شده است .برای راحتی کار می توانید از فهرست زیر ، هر پست مدرسه که داریدروی لیست آن پست مدرسه ،کلیک نمائید تاسریعتربه اقدام پژوهی های مورد نظر برسید و یا اینکه تاپائین صفحه اقدام پژوهی ها را تک تک نگاه کنید :

  روی لیست هر پست که خواستید در زیر کلیک کنید :

   

  لیست اقدام پژوهی های مدیریت و معاونت مدرسه

     لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

    لیست اقدام پژوهی های مشترک مربوط به مشکلات آموزشی تربیتی رفتاری دانش آموزان

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران اول ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران دوم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران سوم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران چهارم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران پنجم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران ششم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های معاونان اجرایی مدارس

     لیست اقدام پژوهی های مشاور مدارس

    لیست اقدام پژوهی های معاون و مربی پرورشی

    لیست اقدام پژوهی های آموزگار چندپایه

     لیست اقدام پژوهی های دبیر و معلم و مربی ورزش

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هدیه ها و پیام های آسمانی و درس دینی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس مطالعات و علوم اجتماعی و دبیر علوم اجتماعی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس فیزیک و دبیر فیزیک

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ریاضی و هندسه و دبیر ریاضی و هدسه

    لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ادبیات فارسی و دبیر ادبیات فارسی و زبان فارسی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هنر - دبیر هنر - آموزگار هنر

     لیست اقدام پژوهی دبیر و درس تاریخ

     لیست اقدام پژوهی درس جغرافیا و دبیر جغرافیا

     لیست اقدام پژوهی دبیر و آموزگار علوم تجربی و درس علوم تجربی

     لیست اقدام پژوهی ها مخصوص دبیر کار و فناوری و حرفه و فن

     لیست اقدام پژوهی مخصوص دبیر زبان و درس زبان انگلیسی

     لیست اقدام پژوهی مربی بهداشت مدارس

     لیست اقدام پژوهی آموزگار و دبیر استثنائی

     لیست اقدام پژوهی دبیر شیمی

     لیست اقدام پژوهی های دبیر آمادگی دفاعی

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز کامپیوترو گرافیک
  

    لیست اقدام پژوهی معلم زیست و بهداشت

     لیست اقدام پژوهی دبیر زیست شناسی

    لیست اقدام پژوهی دبیر فلسفه

     لیست اقدام پژوهی مسئول مجتمع ورزشی

     لیست اقدام پژوهی سرپرست کارگاه

    لیست اقدام پژوهی خدمتگزار و مستخدم مدرسه

    لیست اقدام پژوهی آموزشیار نهضت

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز حسابداری

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز نقشه کشی

    لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

نقش مشارکت اولیا در امور مدرسه

نقش مشارکت اولیا در امور مدرسه

گربخواهیم با رویکرد سیستمی به یک نظام آموزشی بنگریم، خواهیم دید که عوامل متعدی در یک نظام آموزشی به عنوان اجزای تشکیل دهندهاین سیستم دخالت داشته و با هم در تعامل خواهند بود از این رو می بایستطراحان آموزشی و برنامه ریزان آموزشی طوری برنامه ریزی نمایند که این تعاملباهماهنگی تمامی اجزا سیستم برای رسیدن به اهداف مورد نظر صورت پذیرد تابرون داد سیستم همان چیزی باشد که نظام آموزشی برای آن طراحی شده است.

برای ایجاد یک مدرسه ی استاندارد تمامی اجزا آموزشیاز جمله عوامل انسانی از قبیل مدیر، عوامل اجرایی، آموزگاران و اولیا،می بایست براساس یک برنامه ریزی منظم و از پیش تعیین شده و بانظارت و سرپرستی مدیریت آموزشگاهعمل نموده تا ضمن فراهم نمودن سایر امکانات مورد نیاز سیستم آموزشی بصورتمتحد و هماهنگ عمل نمایند از این رو شناخت اجزا و نحوه هماهنگی و آشنایی با شرح وظایف تمامی عوامل سیستم آموزشی می بایست مشخص و برنامه ریزی شده باشد.

تکنولوژیست های آموزشی برای طراحی یک نظام آموزشی،ابتدا اقدام به شناسایی سیستم موجود (وضعیت موجود) نموده آنگاه بعد ازبررسی وضعیت موجود و با مقایسه آن با نظام آموزشی برتر مورد نظر اقدام بهطراحی، اجرا و ارزشیابی از سیستم خود می نمایند.

آنچه که مسلم است مشخص نمودن وضع موجود و طراحی نظامآموزشی جدید برای رسیدن به وضع مطلوب (نیاز) مستلزم مقایسه سیستم فعلیبا یک سیستم برتر و فراهم نمودن امکانات و شرایط مطلوب و برنامه ریزی دقیقبرای رسیدن به آن می باشد.

یکی از اجزا سیستم آموزشی و به عبارتی دیگر موثرترینعامل در پیشرفت نظام آموزشی نقش اولیای دانش آموزان می باشد زیراخانواده بیشترین نقش را در تعلیم و تربیت کودک ایفا می نماید. از این رو توجه مسئولین نظام آموزشی به مشارکت اولیا و حضور آنان در انجمن اولیا ومربیان بسیار حائز اهمیت بوده ومی بایست اولیا را در جهت چگونگی ایفا نقشخود و وظایف محوله آگاه سازند.

از طرفی مدرسه جولانگاه تغییر رفتار است چرا که تعلیمیعنی تغییر رفتار، و پایه و اساس تغییر نیز عشق و محبت است، پس شرایط و جوحاکم بر مدرسه  یکی از عوامل غیر قابل انکار وموثر بر نظام آموزشی خواهدبود.

در این مقاله سعی برآن شده است تا راه های  مشارکتاولیا  و چگونگی فعالیت آنان در امور مدرسه، و شناسایی موانع و عدم مشارکتآنان را بیان گردد.

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزان درقلمرو آموزش و تدريس

همكاري در ايجاد هماهنگی بين فعاليت های آموزشی و پرورشی مدرسه و خانواده

شركت در جلسات مشترك با معلمان براي بهبود فعاليت هاي مدرسه

مساعدت در شناسايی مشاغل و هدايت تحصيلی و شغلي دانش آموزان

مساعدت در شناسايی نيازهاي آموزشی و پرورشی دانش آموزان

همكاری در برگزاري مسابقات گوناگون آموزشی و پرورشی مدرسه

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزاندر قلمرو مربوط به امور دانش آموزان

همكاري در تهيه هدايا و جوايز به منظور تشويق و ترغيب دانش آموزان

همكاري در ارائه خدمات رفاهي به دانش آموزان كم بضاعت

همكاري در برگزاري گردش هاي علمي، آموزشي، تفريحي وتربيتي دانش آموزان

مشاركت در برگزاري مراسم مذهبي و تشويق دانش آموزان به انجام فرايض ديني

همكاري در ارائه خدمات بهداشتي براي تامين بهداشت جسمي و رواني دانش آموزان

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزاندر قلمرو امور مربوط به كاركنان مدرسه

همكاري در برگزاري هرچه باشكوه تر مراسم بزرگداشت مقام معلم

تقدير و تشكر از فرهنگيان و معلمان فعال و دلسوز بازنشسته

همكاري و مساعدت در انجام سفرهاي زيارتي و سياحتي فرهنگيان

مساعدت در تاسيس صندوق قرض الحسنه مدرسه

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزاندر قلمرو ارتباط مدرسه و اجتماع

حضور فعال در انجمن اوليا و مربيان و مشاركت در فعاليت هاي مدرسه

همكاري در انعكاس نظرات و انتظارات مردم از مدرسه

مساعدت در برقراري ارتباط موثر مدرسه با اماكن مذهبي و ديني جامعه

همكاري در استفاده مدرسه از مراكز فرهنگي، تربيتي و آموزشي موجود در جامعه

مساعدت در انتقال صحيح مطالب و موضوعات فرهنگي، ديني و ملي به دانش آموزان

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزاندر قلمرو امور مالي و اداري

ارائه كمك هاي مالي و مادي به مدرسه

مساعدت فكري به مديريت مدرسه در اداره بهتر واحد آموزشي

همكاري در زمينه حسابداري و ثبت دفاتر مالي مدارس

همكاري در جذب و جلب كمك هاي مالي و مادي خيرين به مدرسه

همكاري در تامين هزينه هاي مصرفي مدارس از قبيل قبض هاي آب و برق، تلفن و گاز

مشاركت اقتصادي اوليا براي مساعدت مسئولان مدارس درزمينه ي رفع نيازهاي دانش آموزان و فراهم نمودن زمينه هاي رشد و اعتلايتعليم و تربيت در آنها

ايجاد بستر مناسب براي جلب مشاركت هاي مردمي و استمرار كمك هاي خير خواهانه آنان

بهره گيري از موقوفات،موقوفاتيوجود دارد كه از درآمد سرشار آنها مي توان براي گسترش آموزش و پرورش و كمكبه دانش آموزان بي بضاعت و رفع ساير نيازهاي آموزش و پرورش استفاده كرد.

مهمترين راه هاي مشاركت اولياي دانش آموزاندر قلمرو تسهيلات و تجهيزات آموزشي و كمك آموزشي مدارس

همكاري در تامين امكانات بهداشتي و كمك هاي اوليه مدارس

مساعدت در تهيه وسايل آموزشي و كمك آموزشي مدارس

مشاركت در بهسازي و زيباسازي محيط و فضاهاي مدارس

همكاري در مرمت و تعمير وسايل و امكانات و تجهيزات مدارس

تهيه و تامين وسايل و امكانات و تجهيزات مورد نياز مدارس

موانع و علل عدم مشاركت اوليا در امور مدرسه

 موانع مشاركت اوليا در امور مدرسه، در قالب انجمن اوليا و مربيان را، مي توان از دو منظرمورد توجه قرار داد :

موانع مشاركت اوليا از سوي مدرسه

در هر مجموعه اي مدير به عنوان اثرگذار ترين عامل در موفقيت آن سیستم در دست يابي به اهداف سیستم قلمداد مي شود.ازاين رو نگاه مدير مدرسه به انجمن اوليا و مربيان و مشاركت اوليا در امور مدرسه (بعنوان یکی از اجزا تاثیر گذار بر سیستم آموزشی) نقش اساسي در نزديكييا دوري اوليا به مدرسه ايفا مي كند.نگاهمشاركت جويانه ي مديران موجب استفاده ي مطلوب از ظرفيت ها ي اوليا مي گرددو آ نها نيز با نگاه خدمت به فرزندان خويش بامدرسه ارتباط صميمي برقرارنمو ده، در رفع موانع و مشكلات آموزشي و پرورشي، از هر گونه اقدامي دريغنمي كنند.  برعكس، نگاه منفي مديران به مشاركت اوليا موجب فاصله گرفتن آ نها از مدرسه ميشود و عملأ حل مسائل و مشكلات آموزشي و پرورشي مدرسه به آساني صورت نميگيرد.

به طور خلاصه موانعي كه از سوي مدرسه بر سر راه مشاركت اوليا در امور ايجاد مي شود، به قرار زير است:

نگاه سنتي مدير به اداره ي مدرسه

آشنا نبودن مربيان به مزاياي مشاركت اوليا

احساس نا تواني در هدايت اوليا به سمت فعاليت هاي آموزشي و پرورشي

ترس از مداخله ي بي جاي اوليا در امور مدرسه

نگاه منفي مدير به حضور اوليا در مدرسه

ترس از كم شدن قدرت مدیر به عبارتي قدرت طلبي مدير

نگاه سنتي به انجمن اوليا و مربيان مدرسه

عدم انگيزه ي مدير در جلب مشاركت اوليا

موانع مشاركت از سوی اوليا

عدممشاركتاوليا در امور مدرسه به عوامل متعددي بستگي دارد كه از جمله ي مهم ترينآنها عوامل فرهنگي و اجتماعي و عدم آگاهي اوليا نسبت به حقوق خويش است.بسياري از اوليا معتقدند كه مسئولان مدرسه ارزشي براي عقايد و نظرات آموزشي وپرورشي آنها قائل نيستند.بسياري از اوليا نيز تعليم و تربيت را وظيفه ي دولت مي دانند و هر گونه مسئوليتي در اين زمينه را از خود سلب مي كنند.برخيبه تجربه دريافتند كه مسئولان مدرسه از طريق انجمن اوليا و مربيان مدرسهتنها نگاه اقتصادي به آنها دارند و در ديگر امور هيچ حقي برايشان قائلنيستند.عواملياز اين نوع و عدم آگاهي اوليا نسبت به حقوق خويش و فرزندخود موجب گرديدهاست كه ارتباط اوليا و مربيان از انسجام لازم برخوردار نباشد.در نتيجه ي اين امر، عدم موفقيت لازم درتعليم و نربيت كودكان، نوجوانان و جوانان بوده است.

به طور خلاصه، برخي موانع مشاركت از سوي اوليا عبارتند از:

عدم آگاهي از حقوق خويش در قبال مدرسه

ترس از درخواست كمك مالي به مدرسه

ترس از موضع گيري خشونت آميز مسئولين مدرسه در قبال ارائه ي عقايد و نظريات آموزشي و پرورشي

نداشتن فرصت مشاركت

عدم آگاهي نسبت به چگونگي مشاركت

باور داشتن به مسئوليت پذير بودن فرزند در دوره ي راهنمايي، به ويژه دبيرستان

احساس بي توجهي نسبت به عقايد و نظريات آنها توسط مسئولين مدرسه

عدمآگاهي از مزاياي مشارکت در امور مدرسه

بهجز موانعفوق كه در ارتباط اوليا با مدرسه مورد توجه قرار گرفتند، موانع ديگري نيزباعث عدم مشاركت اوليا در امور مدرسه مي گردد كه از جمله ي آنها فقدان مكانمناسب براي حضور اوليا در مدرسه و برقراري ارتباط با مربيان، فقدانقوانين ومقررات شفاف در زمينه ي حقوق اوليا، كم توجهي برخي مديران آموزش وپرورش در استان ها و مناطق به انجمن اوليا و مربيا ن، عدم استفاده ي مناسباز رسانه هاي ارتباط جمعي از جمله تلويزيون در جهت اطلاع رساني در اينزمينه كمبود منابع و امكانات انجمن اوليا و مربيان را مي توان ذكر كرد.

کاستی هاي جلب مشارکت مردمی:

كاستي هاي جلب مشاركت مردمي را در عوامل ذيل مي توان یافت:

 ضعف مدارس در برقراري ارتباط با اولياء و اطلاع رساني صحیح و به موقع

 ضعف در برنامه ريزي و عملكرد یا ناهماهنگي در نگرش ها و تصميم گيري هابا توجه به گوناگوني مدارس از نظر آموزشي، اجتماعي و فرهنگی

فعال نبودن دانش آموزان در امر مشاركت

 فعال نبودن معلمان در امر مشارکت

 نبود تبليغاتو آگاه سازي براي جلب مردم به مشارکت

همانطوری که در بحث قبلی نیز مطرح گردیدیکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر سیستم آموزشی نقش و چگونگی مشارکتاولیا دانش آموزان در امور مدرسه است از این رو برای رسیدن به یک نظام آموزشی مطلوب استفاده از نظرات و توانایی های بالقوه اولیا، به عنوان یکیاز مهمترین برنامه های اجرایی یک مدیر می تواند باشد.

مديران با شناخت ارزش و نقش خانواده در شكوفائي استعدادها، تربيت، آموزش و چگونگي ارتباط آنها با مدرسه زيربنايي ترين گام را در ايجاد رابطه حسنه با اوليا بر مي دارند.

روش ايجاد رابطه حسنه با اوليا

مديران باشناخت ويژگي ها وخصوصيات اجتماعي، سياسي، مذهبي، اخلاقي و فرهنگي جامعه و خانواده در جلب مشاركت اوليا، با شركت دادن آنان در وظايف، مسئوليت ها وعمليات، باید تلاش كند به طوري که در آنان احساس تعلق و مؤثر بودن  بوجودآورد و در اين مسير نيز بايد كليد اصلي ارتباط و حلقه اتصال خانه و مدرسهيعني دانش آموز را دريابد.مديران بايد بدانند كه اصل اساسي استحكام رابطه با اوليا بر پايه پيوند هاي رواني، عاطفي و فكري است. بياناحساسات مثبت و سازنده و دلسوزي نسبت به سر نوشت دانش آموزان و ايجاد نگرشمثبت در اوليا نسبت به مديريت و مدرسه راهي مؤثر در برقراري روابط انسانياست. همچنین مشاركت در صورتي تحقق مي يابد كه بهترين روابط، يعني حسن تفاهم، اعتماد، همدلي، همانديشي و صميميت ميان اولياء و مربيان برقرار باشد.

مشاركت هاي مردمي، تجلي عشق و درك مردم از تعليم و اهميت والاي آن در جهان معاصر و تمدن كنوني به شمار مي آيد. عشق وعلاقه به آموزش و پرورش كودكان، نوجوانان و جوانان زيباترين و بهترين زمينه هاي مشاركت مردم در امر تعليم و تربيت را فراهمآورده است.

راه هاي گسترش مشاركت اوليا و مربيان

الف: توجه به انتظارات اوليا

يكي از راهكارهاي گسترش مشاركت اوليا در فعاليت هاي متنوع مدرسه، توجه به انتظارات اولياست. در تحقيقات انجام شده تحت عنوانبررسي نگرش مديران مدارس، اولياي دانش آموزان و كارشناسان، انجمن اوليا و مربيان سراسر كشور درباره، طرح جامع مشاركت،انتظار متقابل اوليا و مربيان مورد توجه قرار گرفت.

مهم ترين انتظارات اوليا از مديران بر اساس نتايج بدست آمده عبارتند از:

حضور همه جانبه اوليا و مربيان در تصميم گيري هاي آموزشي، پرورشي و اداره مدرسه

اطلاع رساني دقيق و به موقع درباره ي وضعيت تحصيلي و تربيتي دانش آموزان، مسائل و مشكلات مدرسه

قدرداني از فعاليت ها و همكاري هاي مدرسه

ايجاد فضاي لازم براي رشد و شكوفايي استعداد هاي دانش آموزان

استفاده مناسب از تواناييهاي تخصصي و مهارتي اولیا

برگزاري جلسات مشترك اوليا و مربيان به طور مستمر

كيفيت بخشي به امر آموزش در مدارس

ب: برگزاری کلاس های آموزش خانواده

نقش كلاسهاي آموزش خانواده در جهت افزايش مشاركت هاي مردم در آموزش و پرورش بسيار اساسي است. وزارتآموزش و پرورش به عنوان بزرگترين نهاد تعليم و تربيت در كشور كه بيشترين فصل مشترك را با جامعه يعني خانواده دارد موثرترين رسالت خود را جلب مشاركتهاي پدران و مادران در امر فرهنگ سازي از طريق ارتباط بيشتر خانه و مدرسه وارتباط مستمر با خانواده هاو دانش افزايي آنان مي داند آموزش خانواده درجهت آشنا نمودن آنان با وظايف رفتاري خود براي انجام مشاركت هاي لازم درامرتعليم و تربيت فرزندانشان به حساب مي آيد.

اين كار بسيار مفيد باعث شفاف شدن رابطه معلم و دانش آموزان از يك سو و اوليا و مربيان از سوي ديگر مي شود. بسياري از اوليا راه و شيوه هاي راهنمايي كودكان خود را نمي دانند. آنها علاقه وافري در ياري دادن به فرزندان خود دارند.

 ديده شدهاست خانواده هايي كه مرتب در كلاس ها آموزش خانواده حضور مي يابند، افتتحصيلي دانش آموزانشان (مردود شدن و تكرار پايه، ترك زودرس تحصيل و ياتجديد شدن نمود مي يابد) بسيار كاهش يافته است و در مسايلجدي مربوط به فرزندانشان سهيم شده و با آگاهي و درايت براي حل مسايل آنان همكاري مي نمايند.

راه كارهاي افزايش مشاركت اوليا در مدرسه

براي مشاركت اوليا در امور مدرسه، تدوين راهبردي مبتني بر سازمان دهي و اتخاذ سياست ها و خط مشي هايي كه بتواندمشاركت حد اكثري اوليا را به دنبال داشته باشد، از اهميت و ضرورت خاص برخوردار است. البته سياست مشاركتي بايد باسياست هاي تغيير نگرش مديران و اوليا نسبت به برقراري ارتباط با هم، با افزايش انگيزه در آنها همراه باشد تا نتايج اثر بخشحاصل شود.در كنار اقدامات فوق برخي از راه هايي كه موجب افزايش مشاركت اوليا مي شود عبارتند از:

زمان كافي براي مشاركت اوليا وجود داشته.در اين جهت، دولت مي تواند با تصويب قانوني، حضور اوليا، به ويژهپدران را در زمان برگزاري انتخابات انجمن اوليا و مربيان مدرسه و نيز تشكيل جلسات عمومي انجمن در طي سال، به مدت۸ساعت قانون مند نموده و جزء زمان كار آنها به حساب آورد.

بازنگري در قوانين و مقررات موجود در زمينه ي ارتباط اوليا با مدارس و تدوين قوانين مرتبط با موضوع، در سطحيبالاتر از آموزش و پرورش، از جمله در هيأ ت محترم دولت يا مجلس محترم شوراي اسلامي و با توجه به نياز ها و الزامات فراروي جامعه صورت پذیرد.

هدايت قانون مندمديران آموزش و پرورش از جمله مديرا ن مدارس در جهت جلب مشاركت هاي اوليا و ارزيابي از عملكرد مدیران بعمل آید.

پخش برنامه هاي مناسب از طريق رسانه هاي ارتباط جمعي، به ويژه تلويزيون، براي تبيين مزاياي مشاركت اوليا در امور مدرسه صورت پذیرد.

افزايش منابع و امكانات انجمن اوليا و مربيان براي اجراي برنامه هاي مرتبط با جذب مشاركت هاي اوليا بعمل آید.

پيشنهادات

 استفاده از مهارت ها و توانايي هاي اوليا به شکل عملی

راه اندازي نشريه يا گاهنامه ي انجمن مدرسه براي ارتباط بيشتر با اولياي دانش آموزان

 بر پايي روز مشاركت در مدرسه

 آشنا نمودن والدين با وظايف رفتاري شان براي انجام مشاركت هاي لازم در امر تعليم و تربيت فرزندانشان از طريق آموزش خانواده

 نهادينه كردن اقدامات خيرين در برنامه ريزي هاي آموزشي و پرورشي

 سازماندهي خودياري اوليا در آموزش و پرورش

آگاه نمودن والدين از چگونگي مشاركت آنان در امر آموزش و پرورش به منظور فعال نمودن مشاركت آنان

اطمينان دادن به والدين دانش آموزان مبني بر اينكه ارايه مشاركت آنها مستمر و جدي است

استفاده از مهارت ها و تخصص والدين براي انجام خدمات مورد نياز مدرسه

ايجاد آمادگي براي مشاركت فكري اوليا در زمينه رفتار مناسب و هم سو با تربیت مدرسه

تدوين قانون انجمن هاي اوليا و مربيان براي جذب مشاركت هاي اوليا و تحقق آموزش و پرورش مطلوب

آموزش همگاني در زمينه هدف هاي قانون در تمامي سطوح جامعه و تعيين نقش احاد ملت در اجراي صحيح قانون

منابع :

سایت علمی و پژوهشی آسمان

http://www.asemankafinet.ir

• از سایر صفحات سایت دیدن کنید
  
• 
  

  لیست کلیه اقدام پژوهی ها

  تا آخر لیست را ببینید . هر آنچه اقدام  پژوهی می خواهید در این صفحه برای همه پست های مدرسه موجود است :

  (لیست زیر شامل بیشتر از 370 عدد اقدام پژوهی می باشد هر کدام از انها را می توانید قبل خرید بصورت پی دی اف و کامل مشاهده کنید و بعد فایل ورد وقابل ویرایش را با قیمت های مناسب خرید کنید  )

     نکته :  لیست براساس پست در مدرسه مرتب شده است .برای راحتی کار می توانید از فهرست زیر ، هر پست مدرسه که داریدروی لیست آن پست مدرسه ،کلیک نمائید تاسریعتربه اقدام پژوهی های مورد نظر برسید و یا اینکه تاپائین صفحه اقدام پژوهی ها را تک تک نگاه کنید :

  روی لیست هر پست که خواستید در زیر کلیک کنید :

   

  لیست اقدام پژوهی های مدیریت و معاونت مدرسه

     لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

    لیست اقدام پژوهی های مشترک مربوط به مشکلات آموزشی تربیتی رفتاری دانش آموزان

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران اول ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران دوم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران سوم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران چهارم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران پنجم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران ششم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های معاونان اجرایی مدارس

     لیست اقدام پژوهی های مشاور مدارس

    لیست اقدام پژوهی های معاون و مربی پرورشی

    لیست اقدام پژوهی های آموزگار چندپایه

     لیست اقدام پژوهی های دبیر و معلم و مربی ورزش

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هدیه ها و پیام های آسمانی و درس دینی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس مطالعات و علوم اجتماعی و دبیر علوم اجتماعی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس فیزیک و دبیر فیزیک

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ریاضی و هندسه و دبیر ریاضی و هدسه

    لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ادبیات فارسی و دبیر ادبیات فارسی و زبان فارسی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هنر - دبیر هنر - آموزگار هنر

     لیست اقدام پژوهی دبیر و درس تاریخ

     لیست اقدام پژوهی درس جغرافیا و دبیر جغرافیا

     لیست اقدام پژوهی دبیر و آموزگار علوم تجربی و درس علوم تجربی

     لیست اقدام پژوهی ها مخصوص دبیر کار و فناوری و حرفه و فن

     لیست اقدام پژوهی مخصوص دبیر زبان و درس زبان انگلیسی

     لیست اقدام پژوهی مربی بهداشت مدارس

     لیست اقدام پژوهی آموزگار و دبیر استثنائی

     لیست اقدام پژوهی دبیر شیمی

     لیست اقدام پژوهی های دبیر آمادگی دفاعی

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز کامپیوترو گرافیک
  

    لیست اقدام پژوهی معلم زیست و بهداشت

     لیست اقدام پژوهی دبیر زیست شناسی

    لیست اقدام پژوهی دبیر فلسفه

     لیست اقدام پژوهی مسئول مجتمع ورزشی

     لیست اقدام پژوهی سرپرست کارگاه

    لیست اقدام پژوهی خدمتگزار و مستخدم مدرسه

    لیست اقدام پژوهی آموزشیار نهضت

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز حسابداری

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز نقشه کشی

    لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

• 
  

  برای حمایت از سایت ما بر روی صفحات زیر کلیک نمائید تا ما نیز با رغبت زیاد برای شما تحقیق بگذاریم :

   

   

  لیست و فهرست کلیه اقدام پژوهی ها

   

   لیست گزارش تخصصی ها

   

  لیست پروژه های آماری دبیرستان

   

  به کانال ما در تلگرام بپوندید :

   

  

  توجه

  برای حمایت از سایت ما و ایجاد انگیزه برای سایت ما برای گذاشتن بیشتر تحقیقات و جواب سوالات کتاب ها بصورت رایگان برای شما  ، بر روی لینک های زیر هر چند بار خواستید (بعد خواندن مطلب یا قبل از آن ) کلیک کنید :

  لیست کلیه اقدام پژوهی ها

  لیست کلیه تحقیقات و تجربیات ارتقای شغلی دبیران

  لیست کلیه پایان نامه ها

  لیست کلیه مقالات و تحقیقات

  لیست کلیه پروژه های آماری

   لیست کلیه پروژه ها کارآموزی و مالی

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

اقدام پژوهی در آموزش و پرورش

 مقدمه

نزديك به يك دهه است كه توجه به كاربست اقدام پژوهشي در محيط هاي مدارسه اي و دورن كلاسي مورد توجه بسيار قرار گرفته است. در ايران نيز چنين توجهي به اقدام پژوهشي پا گرفته است.

به طوري كه از چند سال پيش، پيشبرد كلاسي تحقيق در عمل در چارچوب طرح كعلم پژوهنده به مورد اجرا در مي آيد. به هر روي، پويايي هم معلمي به ميزان سوال ها و كاوش هاي او بر مي گردد كه وي در ار،يند ياددهي – يادگيري در نطر آورده است. اقدام پژوهشي مي تواند عامل بسيار محرك و سازنده اي در پويايي معلمان باشدو معلمان مي توانند تجارب خود از اقدام پژوهشي را به دانش آموزان نيز سرايت دهند. معلمان مي توانند در هر پايه اي كه تدريس مي كنند و در چارچوب موضوعات مختلف دانش آموزان به اقدام پژوهشي تشويق كنند.

اگر دانش آموزان پژوهنده اي داشته باشيم بي شك بايد آن را ثمرة كوشش هاي محققانه معلمان دانست.

به هر روي، در اين فصل دو نوشتار به طور مكمل ارائه مي گردد، يكي از آن ها اقدام پژوهشي و نحوه اجراي آن در كلاس درس و يادگيري راهنمايي برنامه ريزي پژوهش در عمل است.

اقدام پژوهشي و نحوة اجراي آن در كلاس

«تحقيق عملي»، «پژوهش در عمل»، «عمل پژوهشي» و « اقدام پژوهشي» اصطلاحاتي هستند كه در زبان فارسي به جاي واژة انگليسي "Action Research" به كار مي روند. اقدام پژوهشي در زمرة روش هاي تحقيق توصيفي است و هدف آن توصيف شرايط با پديده هاي مربوز به نظام آموزشي است.

تعريف هاي متفاوتي از اقدام پژوهشي، توسط متخصصان امر رائه شده است كه به اختصار به بعضي از آن ها اشاره مي‌شود:

اقدام پژوهشي فرآيندي است كه به وسيلة آن متخصصان (معلمان)، مسائل و مشكلات موجود در محيط كارشان را به صورت عملي و به منظور اصلاح و ارزيابي تصميمات و اعمالشان، بررسي مي كند (استفن كوري، 1953).

اقدام پژوهشي در آموزش و پرورش عبارت است از مطالعات منظم توسط معلمان يا دست اندكاران يك كلاس يا مدرسه، براي بهبود وضعيت آموزش و پرورش دانش آموزان (كارل گيليكمن).

در اقدام پژوهش تلاش مي‌شود، مسائل و مشكلات، اين جا، اكنون و در همين موقعيت محلي حل شوند. در اين دست از تحقيقات محقق بايد به استفاده علمي از يافته هايش درموقعيت و منطقه اي خاص نظر داشته باشد، نه استفاده از كاربردهاي عام آن ها (نادري و سيف نراقي، 1380).

اين نوع تفكر سعي دارد، فعاليت هاي تحقيق را با حرفة معلمي در هم بياميزد و عينيت گرايي ، عادت به تفكر علمي و توانايي همكاري و همفكري با ديگران را در معلمان افزايش دهد (همان). در ، هدف پي بردن به روابط بين پديده ها و يا به اصطلاح متغييرها نيست، بلكه بررسي مسائلي است كه فرد در محيط كار و در حيطه شغلش با آنها، درگير است و مي خواهد به صورت علمي و از راه پژوهش، پاسخ آن ها را بيابد. پس ايجاد تغيير و تعديل يا اصلاح در وضعيت موجود، هدف عمده در اين گونه پژوهش است.

به عبارت ديگر، هدف محقق در اين گونه تحقيقات، بهبود كارايي معلم در مدسه، كلاس درس و در موقعيت محلي است. يعني به وجود آوردن و ارائه مهارت ها يا ارائة روش هاي جديدي كه بتوانند ما را در مشكلاتي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم به كلاس درس و مدرسه مربوط مي‌شوند، كمك كنند. همان پاسخي است كه به انتقادهايي كه از كاربردي نبودن اكثر پژژوهش هاي موسوم، به عمل مي آيد (مهر محمدي، 1379).

با اين كه اقدام پژوهشي و «پژوهش كاربردي » وجوه اشتراك زيادي دارند، ولي تفاوت هاي قابل ملاحظه اي نيز ميان آنها وجود دارد. لازم است معلمان پژوهنده به اين تفاوت ها توجه داشته باشند. در پژوهش هاي كاربردي، تعداد واحدهاي مورد مشاهده، با تعداد نمونه ها نسبتاً زيادند و فرآيند پژوهش در مرحلة نمونه گيري كنترل مي‌شود. نتايج بدست آمده نيز تعميم پذير هستند. اما در اقدام پژوهشي، در حالي كه اصول و مباني تحقيق علمي رعايت مي‌شود، كنترل فرآيند پژوهش، شدت كنترل در پژوهش هاي كاربردي را ندارد. يعني پژوهش گر درصدد تعميم دادن يافته ها و نتايج تحقيق خود نيست. به عبارت ديگر، تعميم پذير بودن يا نبودن نتايج پژوهش، چندان مورد توجه نيست. بلكه هدف حل يا كاهش مسادل و مشكلات در يك موقعيت محلي خاص است. براي مثال، مدرس يك درس مي تواند، با استفاده از اقدام پژوهشي، مشكلات يادگيري آن درس را در كلاس خود تشخيص دهد و آن ها را برطرف سازد. به اين منظور، وي با طي يك فرآيند جست و جوي منظم، پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان را در مدت معيني به دقت زير نظر قرار مي دهد و با استفاده از شيوه هاي گوناگون گردآوري اطلاعات، كشاهدان لازم را براي رفع مشكلات يادگيري در آن درس فراهم مي سازد.

با استفاده از اقدام پژوهشي، مي توان موقعيت ها نامعين ملموس مربوط به اقدام ها و عمليات آموزشي را مشخص كرد و براي بهبود آن ها كوشيد (بازرگان، 1373). بنابراين هر يك از افرادي كه در نظام آموزشي، دست اندركار فعاليت هاي آموزشي هستند، به ويژه كساني كه با فرايند ياددهي – يادگيري سر و كار دارند، مي توانند براي شناسايي مشكلات آموزشي و پي بردن به راه هاي كاهش اين مشكلات، به صورت انفرادي يا گروهي اقدام به پژوهش كنند .

اقدام پژوهشي بازخورد  لازم را براي بهبود واحدها، فعاليت ها، فرايندها و ارزشيابي آموخته فراهم مي آورد. در اين گونه پژوهش، پژوهشگر يا معلم پژوهنده قادر است براساس نتايج به دست آمده، تغيير، تعديل يا اطلاحات لازم را بلافاصله انجام دهد.

در اقدام پژوهشي، معلم خود پژوهشگر است و نقش اصلي را بر عهده دارد و از اين طريق مي تواند مسائل ملموسي را كه با آن ها روبروست حل كند و يا بهبود بخشد. اين امر كمك مي كند، معلمان به صورت عيني، دقيق و منظم نقش فعال تري در فرايند ياددهي – يادگيري داشته باشند و نتايج تحقيق نيز كاربرد ملموس تري پيدا كند.

شرايط لازم براي اقدام پژوهشي

براي عملي شدن چنين پژوهشي، شرايطي به شرح زير لازم است:

1.    داشتن انگيزه براي انجام پژوهش؛

2.    آشنايي با اصول و مباني پژوهش؛

3.    داشتن اطلاعات كافي در مورد مساله مورد پژوهش؛

4.    اعتقاد واقعي مديريت واحد، به انجام چنين پژوهشي.

مراحل اقدام پژوهشي

در مورد مراحل اقدام پژوهشي، انديشمندان طبقه بندي هاي گوناگوني اراوه داده اند، اما با بررسي مجموع اين نظرات مي توان براي اقدام پژوهشي سه مرحله زير را در نظر گرفت:

1.    تشخيص

2.    تغيير، تعديل يا اصلاح

3.    ارزشيابي

البته برخي از صاحب نظران،‌اين نوع پژوهش را در شش مرحله و برخي ديگر در هشت يا نه مرحله طبقه بندي كرده اند (استرينگر، 1378، نقل از اعرابي وايزدي).

گام هايي كه در عمل بايد برداشت

الف) تعيين و تعريف عنوان پژوهش

در گام نخست، بايد موضوع تحقيق يا آنچه را كه قرار است پژوهش در مورد آن انجام شود تعيين و تعريف كرد. به قول جان ديويي: (كتاب چگونه ما فكر مي كنيم، به نقل از نادري و سيف نراقي،1375). يعني پژوهشگر در كار خويش با مانع يا مشكلي رو برو مي شود كه در حل آن ابهام يا ترديد دارد. اين كه گفته مي شود، تحقيق از برخورد با مساله آغاز مي شود، سخن دقيقي نيست؛ زيرا دلالت بر مشخص بودن مساله دارد. بايد توجه داشت كه صرف برخورد به موقعيت مساله اي، سبب نمي شود تحقيقي در آن زمينه صورت بگيرد. بسياري از دانشمندان و پژوهشگران به موقعيت مساله اي برخورد مي كنند، ولي علل گوناگون به تحقيق نمي پردازند.

پديده اي رخ مي دهد كه علاوه بر افراد عادي، بسياري از پژوهشگران نيز ناظر رخ دادن آن هستند، اما همه متوجه وجود مساله نمي شوند. برخورداري از حساسيت لازم در برخورد با مساله بسيار مهم است (شريعتمداري، 1379).

پس چنين حساسيتي از ملزومات اساسي براي انجام پژوهش و انتخاب موضوع است. در اين مرحله معلم پژوهنده بايد قادر باشد، به سوالات زير پاسخ دهد:

-    چه چيزي به تغيير، تعديل ، اصلاح و يا راه حل جديد نياز دارد؟

-    آيا موضوع انتخاب شده قابل بررسي و تحقيق است؟

پس از در نظر گرفتن موارد فوق، مساله و موضوع پژوهش انتخابي خود را به صورت واضح و روشن بيان كنيد، شما به عنوان معلم پژوهنده، سعي كنيد وضعيت كلاس يا مدرسة خود و مساله يا مشكلي را كه در آن احساس مي كنيد، بر اساس موارد زيد توصيف كنيد:

1.    مي خواهم چه چيزي، چه كسي يا چه كساني را مورد پژوهش قرار دهم؟

2.    چگونه و از چه طريقي اين كار را انجام خواهم داد؟

3.    كجا، كدام كلاس يا مدرسه را به عنوان محيط پژوهش خود انتخاب كنم؟

4.    از چه زماني شروع به تحقيق كنم؟

البته با توجه به ويژگي انعطاف پذيري اقدام پژوهشي، معلم پژوهنده مي تواند در صورت لزوم و طي كار، در موضوع پژوهش تغييراتي بدهد و يا كلاً موضوع و محور اساسي پژوهش را عوض كند .

اگر مي خواهيد به پژوهش بپردازيد، بايد در انتخاب موضوع نكات زير را در نظر بگيريد:

1.    موضوعي را كه انتخاب مي كنيد، ‌بايد مورد علاقة شما باشد.

2.    موضوع انتخابي قابل پژوهش باشد و با توجه به ويژگي ها اقدام پژوهي، بايد بتوانيد از عهدة انجام آن برآييد.

3.    موضوعي را انتخاب كنيد كه در زمينة آن توان عملي لازم را داشته باشيد و امكانات اجازة انجام چنين پژوهشي را به شما بدهد.

4.    به عنوان معلم پژوهنده، بايد اطلاعات جديد و به روز در اختيار داشته باشيد.

ب) بيان مساله

اقدام پژوهي، وضعيتي را مورد پژوهش و بررسي قرارمي دهد كه به اين جا، اكنون و اين موقعيت محلي خاص مربوط مي‌شود. بنابراين شما به عنوان پژوهنده، بايد پس از طرح موضوع، وضعيتي را كه در آن قرار داريد، به صورت دقيق و روشن توصيف كنيد و مساله مورد نظر را به طور واضح و روشن مشخص سازيد.

معمولاً در پژوهش عملي يا اقدام پژوهشي، مساله پژوهش به صورت يك جملة پرسشي مطرح مي‌شود. مثل اين پرسش كه:‌«چگونه مي توانم ... را بهبود بخشم؟» (قاسمي پويا، 1380).

ج) آگاهي پژوهنده از سابقه موضوع

شما به عنوان معلم پژوهنده،‌بايد از پيشينه يا سابقه موضوع مورد نظرتان آگاهي و اطلاع داشته باشيد و اين سوالات را مطرح سازيد كه آيا با انجام اين پژوهش،‌ راه حلي جديد براي مشكل موجود پيدا مي‌شود و يا تغيير و تعديلي در موضوع صورت مي گيرد؟

آگاهي معمل پژوهنده از موضوع مورد نظر، به وي كمك مي كند كه بداند، آيا قبلاً در اين زمينه يا زمينه هاي مشابه آن كاري انجام شده است يا نه و در صورت مثبت بودن جواب ، آيا مي‌شود از نتايج و يافته هاي موجود استفاده كرد؛ چون دوباره كاريِ چندان منطقي و قابل قبول نيست.

در اين مرحله، بايد به نكات زير توجه داشته باشيد:‌

1.    چه نيازي براي انجام پژوهش در زمينه موضوع انتخابي خود احساس مي كنيد؟

2.    مساله اين پژوهش تا چه اندازه اهميت دارد؟

3.    وجود اين مساله يا مشكل، ممكن است چه پيامدهايي داشته باشد؟

4.    انجام اين پژوهش، تا چه اندازه موجب تغيير، تعديل و يا اصلاح مشكل يا مساله خواهد شد؟

د) اهداف پژوهش

هدف پژوهش از مساله پژوهش مشتق مي‌شود. بنابراين به عنوان معلم پژوهنده، مشخص سازيد كه به دنبال چه چيزي هستيد؟

ه) روش هاي جمع آوري اطلاعات

روش هاي جمع آوري اطلاعات خود را شناسايي كنيد و انتخاب كنيد. ابزار گردآوري اطلاعات به شما كمك مي كنند، داده هاي لازم را جمع آوري و ثبت كنيد. رايج ترين راه هاي گردآوري اطلاعات در اقدام پژوهشي عبارتند از: مصاحبه،‌مشاهده، پرسشنامه و اسناد آمار.

معلمان پژوهنده، براي گردآوري اطلاعات، مي توانند از منابع زير استفاده كنند:

1.    همكاران و ديگر كاركنان مدرسه

2.    واليدن

3.    خود دانش آموزان

4.    افراد متخصص در زمينه مورد نظر

5.    كتاب ها، مجلات و روزنامه ها

6.    دايره المعارف ها

7.    كتاب ها اختصاصي مربوط به موضوع پژوهش

8.    پژوهش هاي انجام شده در زمينه مورد نظر

9.    بازديد از كلاس ها و مدارس

10. چكيدة تحقيقات و پايان نامه ها

11. سايت هاي اينترنتي در حوزة موضوع مورد نظر (قاسمي پويا، 1380).

و)تحقيق و تفسير داده ها

پس از جمع آوري اطلاعات، نوبت به تحليل و تفسير آنها مي رسد، يعني معلم پژوهنده بايد وضعيت موجود را بر اساس اطلاعات به دست آمده به طور روشن  و واضح بيان كند و با تحليل آن ها امكان ارائه راه حل هاي مناسب را فراهم سازد.

تفسير داده ها سبب مي‌شود كه فهم جامع و روشني از معاني و مفاهيم پيدا كنيم (قاسمي پويا، 1380).

به اين نكته بايد توجه داشت كه در اقدام پژوهشي، هم مي توان از داده هاي كمي استفاده كرد و هم از داده هاي كيفي. ولي اغلب از داده هاي كيفي استفاده مي‌شود.

ز) انتخاب راه جديد و به كارگيري آن

پس از تحليل داده ها، نوبت به انتخاب راه حل جديد مي رسد. پس از انتخاب راه حل جديد چگونگي اجراي آن را برنامه ريزي كنيد.

نظارت و ارزيابي

پس از اين كه راه جديد را برگزيديد و نحوه اجراي آن را مشخص كرديد،‌ تلاش كنيد از همان ابتدا پيشرفت كا را زير نظر بگيريد تا در صورت نياز، تغييرات لازم را در عمل به وجود آوريد. اگر راه حل جديد مشكل را حل نكرد، نبايد نا اميد شويد، بلكه به دنبال راه حل ديگر بگرديد.

پس از نظارت، درباره كارتان داوري و قضاوت كنيد. براي اين كه داوري شما از اعتبار لازم برخوردار باشند، بايد متكي بر شواهد و دلايل معتبر و كافي باشد.

اين داده ها و شواهد بايد معيارها و شاخص هايي باشند كه نغييرات و اصلاخات بوجود آمده در كار شما را نشان بدهند(قاسمي پويا، 1380).

در اقدام پژوهي، لازم نيست همه داده ها و شواهد، متكي بر اعداد و ارقام يا به عبارت ديگر، كمّي باشند. اظهار نظر همكاران، والدين، دانش آموزان و متخصصان امر مي تواند تأييدي بر اصلاح كار و تغييرات مطلوب در آن باشد.

تجديد نظر و ارائه گزارش نهايي

پس اط اين كه كارتان را ارزيابي كرديد، اگر نيازي بود،‌ اطلاحات ضروري را در آن اعمال كنيد و سپس از راه حل جديد استفاده كنيد. در اين مرحله بكوشيد به اين سوالات جواب دهيد:‌

1.    كارتان را به چه صورتي آغاز كرديد؟

2.    چگونه كارتان را ادامه داديد و چه مراحلي را طي كرديد؟

3.    سرانجام كارتان چه شد؟

4.    در جريان كارتان، چه رخدادهايي به وقوع پيوست؟

5.    در كار شما، ديگران چه نقشي داشتند؟

6.    از ديگران چه آموختيد؟

7.    موضوع پژوهش به چه چيزهاي جديدي دست يافتيد؟

در صورتي كه بخواهيد گزارشي را به مديريت مدرسه يا گروه پژوهش و يا هر فرد مورد نظر ديگري ارائه دهيد، مي توانيد آن را بر اساس مراحل انجام پژوهش تكميل كنيد و يا به صورت هاي ديگري كه فكر مي كنيد جالب، مفيد و اثرگذار است، دست به تهيه و تنظيم آن بزنيد.

خلاصه قسمتهای یک اقدام پژوهی

راهنمای تهیه ی گزارش اقدام پژوهی

1.        صفحه روی جلد عنوان سایر مشخصات مربوطه                             

2.       صفحه بسم الله الرحمن الرحیم

3.       فرم مخصوص ثبت مشخصات معلم پژوهنده

4.      صفحه ویژه نوشتن یک جمله علمی با تایپ درشت

5.      صفحه ویژه فهرست عناوین

6.       مقدمه آنچه در مقدمه باید درج شود:

  ·             اهمیت و ضرورت فعالیتهای تحقیقاتی وضرورت آن درآموزش وپرورش

  ·             اهمیت کارآموزش وپرورش واهمیت شغلی که دارید(اداری-مدیر-معلم-  مشاور)

  ·             سوابق شغلی به لحاظ ویژگیهای شخصی-کاری وبرخی علائق خود

  ·             سوابق تحقیقاتی خودتان وشرکت درآزمونهای علمی

 ·           بیان انگیزه شرکت درطرح اقدام پژوهی

·           بیان اهداف اجرای طرح فوق(موضوع کارتان)

·           بیان علل انتخاب موضوع کار خود

·           بیان موضوع طرح اقدام پژوهی خود(با کمی توصیف)

·           نقش خودرادرنوشتن طرح معین کنید مثلا بعنوان دبیرجغرافیا

 ·           بیان کنید که تصمیم گرفتید مساله خودرادر قالب اقدام پژوهی رفع نمایید.

شما می توانید اقدام پژوهی های سایت را استفاده نمائید

منابع :

سایت علمی و پژوهشی آسمان

http://www.asemankafinet.ir

• از سایر صفحات سایت دیدن کنید
  
• 
  

  لیست کلیه اقدام پژوهی ها

  تا آخر لیست را ببینید . هر آنچه اقدام  پژوهی می خواهید در این صفحه برای همه پست های مدرسه موجود است :

  (لیست زیر شامل بیشتر از 370 عدد اقدام پژوهی می باشد هر کدام از انها را می توانید قبل خرید بصورت پی دی اف و کامل مشاهده کنید و بعد فایل ورد وقابل ویرایش را با قیمت های مناسب خرید کنید  )

     نکته :  لیست براساس پست در مدرسه مرتب شده است .برای راحتی کار می توانید از فهرست زیر ، هر پست مدرسه که داریدروی لیست آن پست مدرسه ،کلیک نمائید تاسریعتربه اقدام پژوهی های مورد نظر برسید و یا اینکه تاپائین صفحه اقدام پژوهی ها را تک تک نگاه کنید :

  روی لیست هر پست که خواستید در زیر کلیک کنید :

   

  لیست اقدام پژوهی های مدیریت و معاونت مدرسه

     لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

    لیست اقدام پژوهی های مشترک مربوط به مشکلات آموزشی تربیتی رفتاری دانش آموزان

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران اول ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران دوم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های آموزگاران سوم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران چهارم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران پنجم ابتدایی

      لیست اقدام پژوهی های آموزگاران ششم ابتدایی

     لیست اقدام پژوهی های معاونان اجرایی مدارس

     لیست اقدام پژوهی های مشاور مدارس

    لیست اقدام پژوهی های معاون و مربی پرورشی

    لیست اقدام پژوهی های آموزگار چندپایه

     لیست اقدام پژوهی های دبیر و معلم و مربی ورزش

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هدیه ها و پیام های آسمانی و درس دینی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس مطالعات و علوم اجتماعی و دبیر علوم اجتماعی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس فیزیک و دبیر فیزیک

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ریاضی و هندسه و دبیر ریاضی و هدسه

    لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس ادبیات فارسی و دبیر ادبیات فارسی و زبان فارسی

     لیست اقدام پژوهی های مخصوص درس هنر - دبیر هنر - آموزگار هنر

     لیست اقدام پژوهی دبیر و درس تاریخ

     لیست اقدام پژوهی درس جغرافیا و دبیر جغرافیا

     لیست اقدام پژوهی دبیر و آموزگار علوم تجربی و درس علوم تجربی

     لیست اقدام پژوهی ها مخصوص دبیر کار و فناوری و حرفه و فن

     لیست اقدام پژوهی مخصوص دبیر زبان و درس زبان انگلیسی

     لیست اقدام پژوهی مربی بهداشت مدارس

     لیست اقدام پژوهی آموزگار و دبیر استثنائی

     لیست اقدام پژوهی دبیر شیمی

     لیست اقدام پژوهی های دبیر آمادگی دفاعی

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز کامپیوترو گرافیک
  

    لیست اقدام پژوهی معلم زیست و بهداشت

     لیست اقدام پژوهی دبیر زیست شناسی

    لیست اقدام پژوهی دبیر فلسفه

     لیست اقدام پژوهی مسئول مجتمع ورزشی

     لیست اقدام پژوهی سرپرست کارگاه

    لیست اقدام پژوهی خدمتگزار و مستخدم مدرسه

    لیست اقدام پژوهی آموزشیار نهضت

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز حسابداری

     لیست اقدام پژوهی هنر آموز نقشه کشی

    لیست اقدام پژوهی های مشترک برای همه دبیران و آموزگاران و هنر آموزان

ادبیات بومی استان فارس

مقدمه

با تکوین و رشد شهرنشینی، فرهنگ مردم دچار دگرگونی و تغییرات ساختاری شده است. بی‌شک، ویژگی‌های قومی‌و فرهنگی تعریف شده مشخص در میان اقوام و عشایر قابل رؤیت است. به دنبال رشد شتابان شهرنشینی، بسیاری از سنن و آداب و رسومی‌که در گذشته‌های نه چندان دور در میان اقوام رواج داشت، امروزه به فراموشی سپرده شده است. زندگی ساده عشایری هنوز ویژگی‌های سنتی را حفظ کرده است. استان فارس یکی از استان‌هایی است که بالاترین جمعیت عشایری کشور را دارد. ایلات قشقایی، کهگیلویه، خمسه و… هنوز بخش قابل توجهی از جمعیت استان را تشکیل می‌دهند.

فضاهای ویژه عشایری

استان فارس حدود ده هزار خانوار غیرساکن دارد که بیشترین تعداد آنها را عشایر کوچنده منتسب به‌ایلات قشقایی، خمسه، کهگیلویه و ممسنی تشکیل می‌دهند. فضاهای کوچ و اطراق عشایر استان همراه با کنش‌های فرهنگی ویژه عشایری مشتمل بر نوع پوشش، مناسبات اجتماعی، نحوه کوچ، مسیرهای ایل‌رو و…. جاذبه‌های متنوع و جالب توجهی را پدید می‌آورند که در نوع خود برای ایرانگردان و جهانگردان جالب توجه است. عمده‌ترین زیست بوم‌های عشایری استان را ایل راه‌های عشایر منطقه تشکیل می‌دهند که عبارتند از: کازرون، لار، ممسنی، سمیرم، خنج و داراب.

ییلاقات ایل قشقایی که در دامنه شمالی کوه‌های زاگرس در امتداد شمال غربی به جنوب شرقی ادامه دارد، از شمالی‌ترین منطقه کامفیروز یعنی از نواحی طویله بند و گرمه شروع می‌شود و با عرض متفاوت از نود تا سی کیلومتر در دامنه شمالی کوه‌های دنا که حد فاصل بین کهگیلویه و بویراحمد، فارس و اصفهان است تا منطقه بروجن امتداد می‌یابد.

این منطقه از جنوب و جنوب غربی به ناحیه جاوید و رستم ممسنی، دشت روم یاسوج و سی‌سخت در کهگیلویه و بویراحمد، از غرب به فلارد و خانمیرزا و بروجن در چهار محال و بختیاری، از شمال به بروجن و شهرضا در استان اصفهان و دشت سعادت‌آباد آباده در استان فارس و از شرق به‌ییلاقات ایل خمسه‌ باصری یعنی به نواحی قنقری و ابرج محدود می‌شود. این نواحی پنج بخش بزرگ جمعیتی کاکان، بن رود، چهار دانگه، پادنا و سمیرم علیا را به طور کامل و قسمت‌هایی از حومه آباده و کامفیروز را در بر می‌گیرند.

ییلاقات ایل خمسه در شرق ییلاقات ایل قشقایی قرار دارند و به ترتیب از جنوب به شمال نواحی مرودشت، رامجرد، بیضا، ابرج، مشهد مرغاب قنقری و بوانات را در برمی‌گیرند. این ناحیه از شمال به استان یزد، از شرق به سیرجان در استان کرمان، از جنوب به شهرستان شیراز و از غرب به‌ییلاقات قشقایی محدود می‌شود.

علاوه بر مناطق ییلاقی فوق‌الذکر که خارج از مرز سیاسی استان فارس قرار گرفته‌اند. ییلاقات داخلی استان فارس نیز از زیست‌بوم‌های جالب‌ توجه عشایری منطقه محسوب می‌شوند که‌ییلاقات کوهمره از مهمترین آنهاست. کوهمره به ترتیب از شرق به غرب در امتداد کوه‌های زاگرس در جنوب شهرستان شیراز در فاصله سیاخ و دشمن زیاری به سه قسمت کوهمره سرخی، کوهمره جروق و کوهمره نودان تقسیم می‌شود.

عشایر این ناحیه که به نام‌ محل‌های یاد شده شناخته می‌شوند، فاصله زیادی بین ییلاق و قشلاق خود ندارند.در اوایل فروردین از دامنه کوه‌ها بالا رفته و تابستان را در دشت‌های مرتفع و دامنه‌‌های شمالی رشته کوه زاگرس سکونت می‌گزینند و در اوایل شهریور ماه از این کوه‌ها پایین آمده و با طی مسافتی که از چهل تا هشتاد کیلومتر تجاوز نمی‌کند به مناطق قشلاقی خود در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه مذکور می‌رسند.

مناطق قشلاقی عشایر فارس عموماً دشت‌های جنوب شرقی، جنوب غربی و گاهی نیز دشت‌های مرکزی استان را شامل می‌شوند و عموماً ارتفاع کم و هوای ملایم در زمستان و بسیار گرم در تابستان دارند قشلاق ایل قشقایی در دامنه جنوبی رشته‌کوه‌های زاگرس قرار دارد و گاهی نیز از این کوه‌ها فاصله زیادی گرفته و به سوی دشت‌های کم ارتفاع ساحلی و تا زمین‌های دشتستان و استان بوشهر و نوار ساحلی جنوب پیش می‌رود.

مناطق قشلاقی قشقائیان به طور مشخص در جنوب شرقی از ناحیه هرم و خنج شروع می‌شود و نواحی قیر و کارزین، افزراربعه، سیمکان، میمند، فیروز‌آباد خواجه‌ای، فراشبند، بوشگان، قسمتی از جره و سپس در ناحیه جنوب غربی استان فارس نواحی شاپور ماهور در استان کهگیلویه و بویراحمد اطراف دو گنبدان و در استان بوشهر لیراوی را دربرمی‌گیرند.

موسیقی بومی

موسیقی بومی ایل قشقایی با نام « عاشیقها»، «چنگیان» و «ساربانان» درآمیخته و در این میان موسیقی عاشیقی از جایگاه والایی برخوردار است، موسیقی عاشیقی کهن و گسترده است و با شعر فولک درآمیخته است عاشیق‌ها برای رویدادهای غمناک و شاد نوایی در سینه دارند. در هنر عاشیقی حماسه جایگاه ارزنده‌ای دارد و در شعر آن نیز عرفان مقامی‌شایسته. حضور این هنرمندان را نه تنها در فارس، بلکه در آذربایجان و بیرون از مرزهای این سرزمین نیز می‌توان پی گرفت.از خلال روایات قومی‌می‌توان دریافت که عاشیق های قشقایی در اصل از مناطقی همانند قفقاز، شیروان و شکی به فارس مهاجرت کرده‌اند و وجوه اشتراک قابل توجهی بین عاشیق های قشقایی و آذربایجانی به ویژه در زمینه بیان شجاعت و مردانگی افسانه‌وار «کوراوغلو» وجود دارد، ولی از نظر شیوه اجرا تفاوت‌هایی نیز با همدیگر دارند. آهنگ‌هایی همچون «کرمی»، «معصوم»، «محمود» و… را با کمی‌اختلاف عینا در اجرای عاشیقهای آذربایجانهم می‌توان ملاحظه کرد. سازی که عاشیق قشقایی می‌نوازد شبیه سه‌تار و دارای ۹ سیم است که عموما آن را با مضراب و یا پنجه می‌نوازند، ولی در دهه‌های اخیر کاربرد تار، کمانچه و دیگر آلات موسیقی نیز جایگاهی در میان موسیقی قشقایی یافته‌اند که عمدتا مورد استفاده هنرمندان جوان قرار می‌گیرد از آهنگ‌های قدیمی‌و امروزی عاشیق های قشقایی می‌توان از «سحرآوازی»، «جنگ‌نامه»، «محمدطاهر بیک»، «معصوم»، «صمصام»، «کوراوغلو»، «محمود و صنم»، «محمود و نگار»، «باش خسرو»، «هلیله خسرو»، «بیستون»، «حیدری، «گرایلی»، «باش گرایلی»، «باسماگرایلی»، «کرمی» و… نام برد که برخی از آنها همراه با داستانی که عمدتا مایه مهر و محبت و دلدادگی دارند، خوانده می‌شود.

هر کدام از آهنگ‌های مذکور با پیشینه قومی‌و تاریخی قوم قشقایی و دیگر اقوام ترک زبان ارتباط جدایی‌ناپذیر یافته‌اند عاشیق های قشقایی معمولا همراه عشایر کوچ می‌کنند. از معروف‌ترین عاشیق های معاصر ایل قشقایی می‌توان به « عاشیق صیاد» و « عاشیق اسماعیل» اشاره کرد گذشته از عاشیق ها، در میان ایل قشقایی هنرمندان دیگری نیز هستند که به «چنگیان» معروفند. این هنرمندان «کرنا» و «نقاره» می‌نوازند و پیشه اصلی آنها نوازندگی است. اغلب مردم ایل، این گروه را چندان حرمت نمی‌نهند و آنها را گروهی پست می‌شمارند و حتی از وصلت‌ با آنها خودداری می‌کنند چنگیان که نمی‌توانند تنها از راه هنرمندی به زندگیشان ادامه دهند، به کارهایی مانند اصلاح سر و صورت، کشیدن دندان، ختنه کردن کودکان و… می‌پردازند.

از هنرمندان منسوب به گروه چنگیان می‌توان از «گنجی» و «فرامرز» نام برد که بیشتر اوقات همراه ایل کوچ می‌کنند. فرامرز در اجرای کرنا شیوه و سبک خاص دارد ساربانان گروهی دیگر از خادمان موسیقی ایل قشقایی هستند که صرفا براساس ذوق و علاقه شخصی به کار موسیقی کشانده شده‌اند. آنان آهنگ‌های قومی‌ایل قشقایی را با «نی» می‌نوازند. نی در میان قشقایی‌ها سازی قدیمی‌ و شناخته شده است که هنوز از محبوبیت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آهنگ‌های مخصوص ساربانان «گدان دارغا» را می‌توان نام برد که در وصف شترهای در حال حرکت است ترانه‌های عاشیق‌ها و چنگیان به زبان ترکی قشقایی است، ولی ساربانان با زبانی غیر از ترکی قشقایی آواز می‌خوانند که در اصطلاح محلی به نام «کوروشی» مشهور است. جای شگفتی است که ساربانان با آنکه دارای فرهنگ ایل قشقایی هستند با زبانی شبیه زبان پهلوی سخن می‌گویند. در حال حاضر به دلیل تعداد اندک این قبیل افراد، زبان آنها نیز در حال از بین رفتن است، تا جایی که حتی فرزندان آنها نیز رغبتی به تکلم با این زبان ندارند.

ادبیات فولک ایلی

پیشینه مکتوب شعر و ادبیات در میان ایل قشقایی به بیش از ۲۵۰ سال پیش می‌رسد. اشعار شاعران گمنام سینه به سینه نقل می‌شود و به گنجینه فولکلوریک قشقایی‌ها غنا می‌بخشد. اشعار قشقایی ها مالامال از سوزوگداز زندگی، هجر و فراق است شعر عشایری از جدایی‌ها، از جور روزگار، از عشق و از عاطفه سخن می‌گوید. از ویژگی‌های عمده شهر قشقایی نقش بسیار پراهمیت طبیعت در لطافت بخشیدن به‌این گونه اشعار است. کمتر شعری از شاعران قشقایی می‌توان پیدا کرد که در آن یادی از کوه، جنگل، دشت، سبزه و آب نشده باشد از سوی دیگر شعر قشقایی تحت تاثیر کوچ صاحب مقام و مرتبه‌ای خالص است کوچ را به دلیل دل کندن از سرزمینی به سرزمین دیگر، جدا شدن از یارانی که درراه کوچ می‌میرند و یا آنانی که اسکان را می‌پذیرند سرزنش کرده اند.

شعر قشقایی را همه جا می‌خوانند در عروسی در عزا به هنگام شادی و غم. شعر عروسی‌ها همراه پایکوبی و شعر عزا همراه با حزن و اندوه خوانده می‌شود متاسفانه بیشتر سرایندگان شعر قشقایی ناشناخته اند اما به نام چند تن از شاعران معاصر ایل که با سروده‌های خویش در میان ایل زندگی کرده اند ازآن جمله به شاعر مشهور ایل قشقایی محزون و به عبارتی دیگر ماذون و همچنین یوسف علی بیک می‌توان اشاره کرد که نام و یادشان همیشه در نزد قشقایی‌ها زنده و جاوید خواهد ماند از شاعران تقریبا آشنای ایل قشقایی می‌باید به عیسی قاسم نیز اشاره شود وی همزمان با محزون زندگی می‌کرد و تنها یک قطعه شعر از او باقی مانده است که به مناظره او با محزون مربوط است بعد از وی باید به حسین صمصام اشاره کرد وی از نزدیکان خوانین قشقایی بود از اشعار این شاعر هم ادبیات بسیار اندکی باقی مانده است.

محزون(ماذون)

از شرح حال و روزگار محزون این شاعر بلندپایه‌ایل قشقایی چندان اطلاعات مستندی در دست نیست. آنچه درباره او بر سر زبان‌هاست حکایت از آن دارد که محزون درحدود ۲۵۰ سال پیش می‌زیسته و همزمان با سلطان محمودخان ایلخان قشقایی زندگی می‌کرده است. محزون شاید تنها شاعر ایل قشقایی است که نامش بی ذکر هیچ نمونه شعری در کتاب شرح احوال شاعران ایران آمده است وی در طول زندگی همواره با فقر و تنگدستی مواجه بوده که دراشعارش نیز منعکس شده است.

از ویژگی‌های دیگر زندگی محزون آوارگی و بی سامانی اوست، تا آنجا که هرگز ساکن در طایفه‌ای نشده است و هر روز جایی و هرزمان مکانی تازه می‌جسته است محزون مدتی را نیز برای کسب معلومات بیشتر در شهر شیراز گذرانده و دراین شهر موفق به دیدار بسیاری از شاعران و ادیبان شیرازی و کسب فیض از محضر آنان شده است. سال مرگ محزون و چگونگی مرگ آن مشخص نیست، قبر این شاعر دلسوخته قشقایی در جوار آرامگاه سعدی شیراز است.

جشن‌های ملی و مذهبی

در سراسر استان‌ فارس، مراسم و اعیاد ملی برگزار می‌شود. از میان این مراسم، جشن‌های ملی چهارشنبه سوری، عید نوروز، سیزده بدر، عید قربان، عید فطر، عید غدیر خم، نیمه شعبان، عید مبعث، روز تولد ائمه اطهار و… با شور و شوقی زایدالوصف برگزار می‌شود. عید نوروز و مراسم مربوط به آن نیز، با شور و شعف وصف‌ناپذیر برگزار می‌شود و شیوه برگزاری این مراسم در استان فارس نیز مانند سایر نقاط ایران است.

جشن هنر شیراز

جشن هنر شیراز؛ شهبانو فرح پهلوی با جان کیج و مرس کانینگهام در جشن هنر ۱۳۵۱

شهر شیراز در بین سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ محل برگزاری جشن هنر شیراز بود. این جشنواره در زمان خود بزرگترین رویداد فرهنگی در نوع خود در سطح جهان بود. این رویداد با هدف تشویق هنرهای سنتی ایران و بالا بردن استانداردهای فرهنگی ایران تشکیل شده‌بود. همچنین این رویداد محلی بود برای گرد آمدن بزرگترین هنرمندان سنتی و مدرن ایران و سراسر دنیا در رشته‌های مختلف هنری.

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله

محمدرضا شاه پهلوی در حال ادای احترام به آرامگاه کورش بزرگ در جریان برگزاری جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران به مناسبت دوهزار و پانصد سال تاریخ مدون شاهنشاهی ایران و در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی از تاریخ ۱۲ تا ۱۶ اکتبر ۱۹۷۱ (برابر با ۲۰ تا ۲۴ مهر ۱۳۵۰) در تخت جمشید برگزار شد. در این جشن‌ها، سران حکومتی و پادشاهان ۶۹ کشور جهان شرکت کردند و تمدن و تاریخ کهن ایران را ارج نهادند.

مراسم ویژه عشایری

در سطح استان فارس و به ویژه در میان ایل قشقایی و سایر ایلات کوچرو فارس مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شود. یکی از مهمترین و جالب‌ترین این نوع مراسم در ایل قشقایی «کوساگلین» نام دارد و معمولا در مواقعی که باران نبارد به اجرا گذاشته می‌شود.

قالی بافی

قالی بافی، همواره‌یکی از صنایع مهم دستی ایرانیان بوده است در میان عشایر استان فارس هنوز زیباترین هنر دستی، قالی بافی است که آمیزه‌ای است از کار و تلاش و هنر که با دست های سخت کوش زنان عشایر بافته می‌شود در میان این بافته‌هانوعی فرش به نام گبه بافته می‌شود گبه تجلی زیبایی، طراوت و شادی زندگی عشایری است که مانند پیراهن های رنگ به رنگ زنان قشقایی موجی از رنگها ی شاد طبیعت را درخود جای داده است زمینه اصلی این فرش، دشتهای سرسبزی است که عشایر در آنها زندگی می‌کنند. انگار تمامی‌زیبایی‌های طبیعت در زمان کوچ به دست دختران و زنان هنرمند قشقایی بر این فرشها ی کوچک نقش بسته است.

پارچه بافی

در گذشته در شهرهای شیراز و کازرون پارچه‌های ابریشمی‌نخی و پشمی‌بافته می‌شد و شهرت بسیار زیادی را دارا بود.

حصیر بافی

بوریا بافی و سبدبافی در استان فارس رواج دارد و بهترین نوع بوریا متعلق به شهر کازرون است. سبد بافی قشقایی‌ها از منظر شکل و نقش بسیار جالب است.

سفالگری

در استان فارس انواع ظروف سفالی ساده و لعابدار و انواع کاشی‌های هنری تولید می‌شود بهترین ظروف کاشی در استهبان تولید می‌شود.

نقره کاری و مسگری

ظروف مسی و نقره کاری از جمله صنایع مهم استان فارس می‌باشد مسگری و نقره کاری شیراز نیز شهره خاص و عام می‌باشد.

خاتم کاری

مهمترین صنعت دستی استان فارس، خاتم کاری شیراز است و بهترین نوع خاتم نیز در این شهر تولید می‌شود. منبت کاری نیز در استان فارس رواج زیادی دارد. همچنین منبت کاری و کنده کاری آباده شهرتی بسزا دارد. در استان فارس صنایع دیگری مانند تلکلی دوزی، گیوه دوزی، نمدمالی، خراطی، چرم سازی، سنگ تراشی و شیشه گری نیز رایج است.

رقص‌های محلی

رقص‌های محلی و بومی‌ قشقایی‌ها عمدتا به صورت گروهی اجرا می‌شود. در این میان «رقص چوب» به لحاظ شیوه اجرا و حرکات ریتمیک و ماهرانه اجراکنندگان آن، از جذابیت خاصی برخوردار است. به ویژه آنکه‌این نوع رقص با آهنگ «جنگ‌نامه» توأم است و در مراسم جشن و سرور قشقایی‌ها اجرا می‌شود رقص چوب توسط دو نفر اجرا می‌شود.

غذاها

از غذاها و خوارکی‌ها استان فارس می توان به آش کارده، آش سبزی صبحانه، کلم پلوی شیرازی، کوفته هلو، دو پیازه آلو، کوفته سبزی، فالوده، دم‌پخت عدس و کلم چنگال اشاره نمود. همچنین شکر پلو، آش انار، یخنی نخود، بادام سوخته، قرمه به، رب پلو، یخنی عدس کلم، شکر پنیر، حلیم بادمجان، حاجی بادام، حلوای کاسه، دوای آرد و روغن، آش ماست، پاچه پلو، قنبرپلو، آب پیازک، رنگینک و شامی نیز از غذاهای مخصوص شهر شیراز هستند.

شعرا و ادیبان استان فارس

سعدى شیرازى

ابو عبدالله مشرف الدین مصلح شیرازى از شاعران بزرگ قرن هفتم هجرى و در سال ۶۰۶ ه .ق متولد شد.

سعدى در نظامیه بغداد تحصیل کرد و پس از اتمام تحصیل به سیر و سیاحت پرداخت.

به طورى که از آثار سعدى برمى‏آید و معاصرین او نوشته‏اند، در لغت، صرف و نحو، کلام، منطق، حکمت الهى و حکمت عملى (علم الاجتماع و سیاست مدن) مهارت داشت.

کتاب بوستان نه فقط حاوى مطالب اخلاقى و حکمت عملى است، بلکه استادى شیخ را در علم الاجتماع نشان مى‏دهد.

سعدى ابتدا سبک رایج زمان را در نویسندگى در پیش گرفت و بعد به سبک خواجه عبدالله انصارى گرائید ولى طولى نکشید که سبک خاصى ارائه داد که بعد از هشتصد سال کسى قادر به تقلید آن نبوده است.

شیخ نه تنها به نصیحت مردم مى‏پرداخت، بلکه از اندرز دادن به سلاطین هم مضایقه نداشت. شاهکار سعدى در نثر، گلستان اوست که در حقیقت نوعى مقامه نویسى است.

چهل و سه سال پس از فوت شیخ، یکى از فضلا و عرفا به نام على بن احمد بن ابى بکر معروف به بیستون اقدام به تنظیم اشعار سعدى به ترتیب تهجى کرد. سعدى در سیر و سلوک نیز مقام والا داشت. او به تمام قلمرو اسلامى و کشورهاى همسایه مسافرت کرد.

در یکى از همین سفرها بود که در زمان جنگهاى صلیبى در خندق طرابلس اسیر فرنگ گشت و با همه دانش و فضیلت به کار گِل واداشته شد اما یکى از رؤساى حلب به سابقه دوستى او را شناخته و به ده دینارش خرید و دختر بدخوى خود را به کابین صد دینار به نکاح وى درآورده است.

سعدى در حدود سال ۶۵۴ ه .ق پس از ۳۴ سال دورى از وطن به شیراز بازگشت و در سلک خواص سعد بن ابوبکر بن سعد زنگى درآمد و تخلص خود را از نام سعد بن ابى بکر بن سعد زنگى، ولیعهد مظفر الدین ابوبکر گرفت.

سعدى بار دیگر در حدود سال ۶۶۳ ه .ق با رنجیدگى خاطر شیراز را ترک کرد و پس از زیارت مکه از راه بغداد عازم تبریز شد و به خدمت خواجه عطا ملک جوینى و برادرش خواجه شمس‏الدین صاحب دیوان رسید و همراه آن دو به ملاقات اباقاخان ایلخان مغول نائل آمد و او را اندرزهاى مشفقانه داد و سپس به شیراز بازگشت و چندى معتکف مقبره شیخ ابو عبدالله بن خفیف شد تا اینکه خواجه شمس الدین صاحب دیوان مبلغى وجه نقد براى ساختن رباطى پیش او فرستاد.

سعدى در چهار کیلومترى شمال شرقى شیراز در زیر قلعه فهندژ در کنار جویبارى مصفا آن رباط را بنا کرد و تا آخر عمر در آن به سر برد.

در سال ۶۵۵ ه .ق کتاب بوستان و در سال ۶۵۶ ه .ق کتاب گلستان را به نام وى تصنیف و تدوین کرد.

سرانجام سعدى در سه شنبه شب ۲۷ ذى الحجه سال ۶۹۱ ه .ق درگذشت و در همان رباط و کنار آن جویبار رخ در نقاب خاک کشید.

خواجوى کرمانى

محمود ملقب به کمال الدین و متخلص به خواجو فرزند على بن محمود در ذیحجه سال ۶۸۹ ه .ق در کرمان به دنیا آمد. پس از تحصیل مقدمات علوم و ادبیات در جوانى به شیخ مرشد ابو اسحاق کازرونى (متوفى ۴۲۶ ه .ق) ارادت پیدا کرد و در تصوف به سلک سلسله مرشدیه درآمد از این رو به مرشدى معروف شد.

او براى نخستین بار به شیراز سفر کرد و از آنجا به کازرون رفت و به خدمت خواجه امین الدین بلیانى، پیشواى سلسله مرشدیه رسید و دست ارادت به او داد. پس از کسب اجازه از آن پیر مراد از طریق اصفهان رهسپار سفر حج گردید.

خواجو سال‏ها به مسافرت پرداخت به سلطانیه و تبریز و بغداد سفر کرد و در سال ۷۳۷ ه .ق به کرمان بازگشت و بار دیگر عازم شیراز شد و تا آخر عمر در شیراز باقى ماند.

خواجو از شاعران پر کار زمان خود بود که در انواع و اقسام شعر طبع آزمایى کرده قصاید محکم و غراء در مدح سلاطین و وزیران و امیران زمان خود سروده است.

مجموع اشعارى که در تصنیفات مختلف از او باقى مانده است بنا بر مقدمه دیوان او متجاوز از ۳۴۰۰۰ بیت مى‏باشد.

خواجو در سرودن غزل یکى از شاعران بزرگ زمان خود بود. با اینکه مضامین غزلیات سعدى در غزلیات خواجو زیاد به چشم مى‏خورد و حتى چندین غزل سعدى را از لحاظ وزن و قافیه استقبال کرده است ولى طرز بیان خاصى دارد که بعدا مورد توجه حافظ قرار گرفته است.

او در سال ۷۵۳ ه .ق در خانقاه خود واقع در تنگ الله اکبر درگذشت و در همان جا مدفون شد

تن خواجوى کرمانى به شیراز به تنگ افتاده است الله اکبر

از آثار خواجو مى‏توان به موارد زیر اشاره کرد: صنایع الکمال شامل قصاید و غزلیات مشتمل بر ۱۰۷۳۶ بیت. بدایع الجمال مشتمل بر قصاید، ترکیبات، غزلیات و رباعیات شامل ۴۳۴۰ بیت. مثنوى روضه الانوار بر وزن مخزن الاسرار نظامى شامل ۲۲۲۴ بیت و … .

حافظ شیرازى

خواجه شمس الدین محمد حافظ لسان الغیب در حدود ۷۲۶ ه .ق در محله شیادان شیراز (درب شاهزاده امروزى)، به دنیا آمد. پدر حافظ، بهاء الدین از اصفهان به شیراز مهاجرت کرد و به تجارت پرداخت و ثروتى اندوخت. حافظ خردسال بود که پدر را از دست داد و ناگزیر خیلى زود وارد زندگى شد و با عرق جبین و کد یمین امرار معاش نماید. گفته‏اند در نانوایى محله به خمیرگیرى مشغول شد تا آن که به مکتب خانه رفت و به کسب دانش پرداخت و قرآن مجید را به چهارده قرائت حفظ کرد و به همین جهت او را «حافظ» گفته‏اند.

او با شاه شیخ ابو اسحق بسیار محشور بود و علاقه سرشارى بدو داشت. چنان که پس از مرگش، با وجودى که شیراز به دست حریف شاه شیخ، یعنى امیر مبارز الدین افتاده بود، باز از دوست دانش پرور خود یاد مى‏کرد و در غزلى تأثر خود را از دورى او نشان مى‏دهد. حافظ به زادگاه خود عشق سرشارى داشت و از آن دور نمى‏شد. سفرى به یزد رفت. بنا به دعوت محمود شاه بهمنى رکنى نیز قصد هند کرد… ولى به شیراز بازگشت.

سلطان احمد بن اویس جلایرى او را به بغداد دعوت کرد ولى او در جواب نوشت:

نمى‏دهند اجازت مرا به سیر و سفر نسیم خاک مصلى و آب رکن آباد

سرانجام این شاعر گرانمایه، در سال ۷۹۱ ه .ق در شیراز درگذشت و در گورستان مصلى به خاک سپرده شد.

از اشعار اوست:

در طریق عشقبازى امن و آسایش بلاست ریش باد آن دل که با درد تو خواهد مرهمى

اهل کام و ناز را در کوى رندى راه نیست رهروى باید جهان سوزى، نه خامى بى‏غمى

آدمى در عالم خاکى نمى‏آید بدست عالمى دیگر بباید ساخت وز نو آدمى

خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندى دهیم کز نسیمش بوى جوى مولیان آید همى

گریه حافظ چه سنجد پیش استغناى عشق کاندرین دریا نماید، هفت دریا شبنمى

بیدل شیرازى

حاجى میرزا رحیم شیرازى متخلص به «بیدل» طبیب، ادیب مشهور به حکیم باشى در زمان شاه قاجار، طبیب مخصوص خانم فخر الدوله دختر فتحعلى شاه گردید.

او هنگام غیبت میرزا عبدالوهاب معتمد الدوله منشى الممالک، نوشتن نامه‏ها و فرمانهاى دولتى را بر عهده داشت.

میرزا رحیم بیدل خوشنویسى توانا بود و در سال ۱۲۵۸ ه .ق در قم درگذشت و در همان شهر مدفون گردید.

از اشعار اوست:

چون سپهرم دشمن، از یاران چه آید جز فسوس چون طبیبم خصم از درمان چه خیزد غیر درد

درد خود را چون کند بیدل نهان از مردمان اشک سرخش آشکارا میرود بروى زرد

قا آنى

میرزا حبیب، متخلص به «قا آنى» فرزند میرزا محمد على گلشن در سال ۱۲۲۳ ه .ق در شیراز به دنیا آمد. در هفت سالگى به مکتب رفت و در یازده سالگى پدر خود را از دست داد.

او بعد از چندى به اصفهان رفت و در حوزه اصفهان به آموختن دانش پرداخت و در سال ۱۲۳۹ ه .ق به شیراز بازگشت و قصایدى در مدح شجاع السلطنه گفت و مورد عنایت شاهزاده قرار گرفت.

قا آنى سپس همدم شجاع السلطنه قرار گرفت و زمانى که حاکم کرمان شد همراه او به کرمان، مشهد و تهران رفت و با اشعارش مورد توجه فتحعلى شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه قرار گرفت و فتحعلى شاه او را به «مجتهد الشعراء» ملقب نمود.

حافظه قوى، نبوغ سرشار، زبان شیوا و غنى و تسلط او بر الفاظ و بدیهه گویى قاآنى را در ردیف یکى از بزرگترین شاعران دوره قاجاریه قرار داده است. تا آنجا که وى داراى سبک به نام خود «سبک قا آنى» در شعر فارسى مى‏باشد.

از او دیوانى با ۱۷۰۰۰ بیت در مدح پیغمبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله، ائمه علیه‏السلام، شاهان و شاهزادگان و پریشان نامه در مقام معارضه با گلستان سعدى بر جاى مانده است.

قا آنى در سال ۱۲۷۰ ه .ق در تهران دار فانى را وداع گفت و در شهر رى در مقبره ابوالفتوح رازى مدفون گردید. از اشعار اوست: قا آنى ار ز پاى فتادست عیب نیست نیکو قویست دست توانا خداى او

قا آنى از گنه چه هراسد که روز حشر بى پرسشش به خلد برند از ولاى تو

میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل

میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل از آزادى خواهان و شاعران بزرگ در سال ۱۲۵۳ ه .ش در شیراز به دنیا آمد. در کودکى پدر و مادر خود را از دست داد و تحت سرپرستى عمه و جده خود در آمد.

او در سال ۱۲۷۲ به تهران رفت و در مدرسه دارالفنون به کسب دانش پرداخت و پس از چندى به شیراز بازگشت. او همزمان با نهضت مشروطه خواهى به تأسیس روزنامه صوراسرافیل پرداخت و با همراهى دهخدا توانست اولین شماره آن را در سال ۱۲۸۵ منتشر کند.

میرزا جهانگیر خان پس از حمله محمد على شاه به مجلس شوراى ملى دستگیر و در باغ شاه زندانى شد و پس از شکنجه‏هاى فراوان در سال ۱۲۸۶ ه .ش به دار آویخته شد.

از اشعار اوست:

ما ز ازل باده خوار و باده پرستیم پیرو پیر مغان ز زور الستیم

سبحه و سجاده رهن باده نهادیم ز آنچه تعلق‏پذیر بود برستیم

تا شده پیوند تار مهر تو از جان رشته مهر جهانیان بگسستیم

مونس شیرازى

میرزا عبدالحسین شیرازى متخلص، به مونس ملقب به به ذوالریاستین در سال ۱۲۵۲ ه .ش در شیراز به دنیا آمد. و مقدمات علوم و فنون در خدمت پدر و استادان معروف فرا گرفت.

او از جوانى در سلک طریقه نعمت اللهى در آمد و پس از در گذشت پدرش خود به ریاست سلسله نعمت اللهى رسید و به مونس علیشاه ملقب گردید. او سالهاى آخر عمر خود را در تهران اقامت گزید و در آنجا خانقاه بنا نمود و سرانجام در سال ۱۳۳۲ ه .ش دیده از جهان گشود و در خانقاه کرمانشاه مدفون گردید.

وى داراى تألیفات متعدد و همچنین دیوان شعر است. از اشعار اوست:

در حلقه ما غمزدگان شور و شرى هست وین شور و شراز جذبه شوریده سرى هست

بخشید اثر ناله مستانه‏ام آخر البته که در ناله مستان اثرى هست

جان چیست به تیغ غمش اى مرگ شتابى کو را به سر کشته‏اش آخر گذرى هست

لطفعلى صورتگر

دکتر لطفعلى صورتگر فرزند آقاخان در سال ۱۲۷۹ ه .ش ه .ش در شیراز به دنیا آمد. وى پس از گذران تحصیلات ابتدایى در ۱۸ سالگى به هندوستان رفت و پس از اتمام دوره متوسطه به شیراز بازگشت و مجله سپیده دم را منتشر ساخت.

او در سال ۱۳۰۵ به تهران رفت و در سال بعد جزء محصلین اعزامى به انگلستان فرستاده شد.

او در سال ۱۳۱۲ به تهران بازگشت و به تدریس و اشتغال ورزید و در سال ۱۳۱۶ بار دیگر به انگلستان رفت و در رشته ادبیات انگلیسى به درجه دکترا نائل شد.

او از سالهاى نخست تأسیس دانشگاه تهران با حفظ سمت استادى ریاست دانشکده ادبیات شیراز را بر عهده داشت. او شاعرى قصیده سرا و قصائدش به سبک شاعران خراسان مى‏باشد. بلاغت و فصاحت از سوى دیگر سادگى روانى و ترکیب هاى تازه، اشعار او را از اشعار استادان کهن متمایز مى‏سازد. دیوان اشعار او به نام «برگهاى پراکنده» در سال ۱۳۳۵ به چاپ رسیده است.

او همچنین داراى آثار متعدد دیگر از جمله ترجمه مقالات بایکن، تاریخ ادبیات انگلیس در (۲ جلد) و دیگر آثار مى‏باشد.

دکتر صورتگر در سال ۱۳۴۸ ه .ش دار فانى را وداع و در جوار آرامگاه حافظ به خاک سپرده شد.

از اشعار اوست:

به گوش من آید ز پیرى نهیب چو بینم که مویم سپیدى گرفت

هزار اختر آرزو پیش من فرو خفت یا ناپدیدى گرفت

شدم دوش بر دوش بدگوهران وز آن دامن من پلیدى گرفت

مهدى حمیدى

دکتر مهدى حمیدى از شاعران و محققان برجسته کشور در سال ۱۲۹۳ ه .ش در شیراز به دنیا آمد. حمیدى پس از گذراندن دوران ابتدایى و متوسطه به تهران رفت و در سال ۱۳۱۶ از دانشکده ادبیات فارغ التحصیل شد و به شیراز بازگشت.

او در سال ۱۳۲۸ ه .ش موفق به اخذ دکتراى ادبیات از دانشگاه تهران شد و سال‏ها در کرسى ادبیات دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. وى در سال ۱۳۶۵ دارفانى را وداع و در جوار آرامگاه حافظ به خاک سپرده شد.

وى داراى تألیفات متعدد و ترجمه‏هایى بسیار است از این شاعر نو آور معاصر اشعار زیادى به یادگار مانده است.

از اشعار اوست:

به پاس هر وجب خاکى از این مُلک چه بسیار است، آن سرها که رفته

زمستى بر سر هر قطعه زین خاک خدا داند چه افسرها که رفته

گویش‌های استان فارس

گویش‌های زبان فارسی بخشی از میراث ماندگار فارسی به شمار می‌آید که در مناطق مختلف استان فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد و به رغم آنکه در گذر تاریخ دستخوش تغییرات گسترده قرارگرفته اما در برخی از مناطق این گویش ها همچنان کاربرد دارد.

به طور کلی می‌توان گفت آمیختگی گویش‌ها و لهجه ها دراستان فارس موجب شده‌است که‌نوع گفتار در این استان بسیار فراوان و متنوع باشد و اگر بگوییم به ازای هرشهر یا روستای موجود در این استان، نوعی گویش و لهجه‌خاص وجوددارد که در برخی موارد شباهت‌ها و در پاره‌ای موارد اختلافاتی با هم دارد، سخنی به گزاف نگفته‌ایم.

اگراین تقسیم‌بندی را قدری کلی تر و بسته تر ببینیم باید گفت هر شهرستان استان فارس دارای نوعی گفتارخاص و گویشی از زبان فارسی است به طوری که مثلا اصطلاحاتی که‌درشهرستان جهرم‌وروستاهای آن در جنوب فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد با واژه‌ها و اصطلاحاتی که درشهرستان کازرون و روستاهای آن در غرب فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است.

در برخی ازمناطق استان فارس گویش‌های خاص آنقدر توسعه یافته و غنی شده است که‌به‌اعتقاد اهالی این مناطق باید نوع گویش آنان را زبانی دیگر نامید، این موضوع در شهرستان لارستان در جنوب استان فارس به وضوح قابل رویت است طوری که بسیاری از صاحبنظران گویش لارستانی را زبانی مستقل از زبان فارسی می دانند که دارای دستور زبان ویژه است.

در عین حال کلمات و واژه‌های این نوع زبان‌ها که در شهرستان‌هایی مانند خنج و کازرون نیز در بین مردم رواج دارد بسیار شبیه به واژگان فارسی است و یک فردفارسی زبان اگر چه نتواند به این زبان گفت و گو کند اما در مقابل فردی که به آن سخن می‌گوید می‌تواند مفاهیم کلی را دریابد.

برخی ازاهالی مناطق استان فارس ازجمله شهرهاو روستاهایی در شهرستان‌های آباده، مرودشت و کازرون واژهایی در گفتار و نوشتارهای خودبه کار می‌برند که واژه‌های اصیل زبان پهلوی و زبان ایران باستان است و نیاکان ما افزون بر دو هزار و پانصد سال قبل این واژه‌ها را در گفت و گوهای خود به کار برده اند.

شهر سیوند در ‪۵۵کیلومتری شمال شیراز که در محدوده شهرستان مرودشت قرار دارد و روستای گاوکشک و برخی دیگر از روستاها در شهرستان کازرون از جمله مناطقی است که واژه‌هایی از زبان ایران باستان هنوز در آن متداول است.

شیراز به عنوان مرکز استان فارس نیز دارای نوع گفتار و گویش خاص از زبان فارسی است، تنوع گویش فارسی در این شهر به حدی است که می‌توان گفت گویش ساکنان شرق این شهر با گویش ساکنان شمال یا غرب این کلان شهر متفاوت است.

برخی ازمردم شیراز ازجمله‌ساکنان محله‌های سعدی،پودنک،قصردشت و گودعربان دارای مفاهیم بسیار عمیق در گویش‌های خود هستند که درعین حال که بر گرفته از زبان فارسی است اما به دلیل مخفف شدن کلمات به نوعی گویش متفاوت تبدیل شده است.

اگربخواهیم درتقسیم بندی گویش زبان فارسی در شیراز نوعی مرزبندی رعایت کنیم باید زبان و گویش‌های فارسی در این شهر را به سه قسمت شیرازی شرقی، شیرازی مرکزی و شیرازی شمال غرب تقسیم کرد.

بر اساس مستندات تاریخی از زمان آل بویه تا دوره قاجار فقط یک گونه گویش شیرازی در این شهر وجود داشته است این گویش که اکنون به عنوان گویش اصیل شیرازی شناخته می‌شود در میان ساکنان مناطقی از مرکز و شمال غرب شیراز رواج دارد و معمولا محلات بافت قدیم شیراز که ساکنان آن شهروندان قدیمی شیراز هستند به این نوع گویش سخن می‌گویند.

گویش‌های دیگر در شیراز به علت مهاجرت برخی از مردم از سایر مناطق به این شهر در شیراز رواج یافته است ، برخی از محلات مناطق شرق شیراز اکنون به این نوع گویش صحبت می‌کنند و اگر چه واژه‌های زبان فارسی در این نوع گویش باواژه‌های زبان فارسی درگویش شیرازی مرکزی مشابه است اما تفاوت‌هایی نیز در گفتار می‌توان دید.

شهروندانی که در مناطق شرق و شمال شرق شیراز زندگی می‌کنند برای ادای کلمات از نوعی گویش شیرازی که غلیظ تر از گویش شیرازی مرکزی است استفاده می کنند و در تخفیف کلمات سعی می‌کنند کلمات را بیشتر مخفف نمایند.

علت اصلی تفاوت در گویش شیرازی به ساختار جمعیتی شیراز ، تاثیرگذاری مشاغل ، تاثیر مهاجرت ، نزدیکی به روستاهای همجوار و مسایل اینچنین باز می گردد، در گویش شیرازی عامیانه به علت اینکه ارتباط با دیگر نقاط بیشتر بوده این نوع تاثیرگذاری ها نیز بیشتر است.

برخی از واژه‌هایی که در زبان و گویش عامیانه شیرازی از آن استفاده می شود احمال داده می‌شود،مخفف شده واژه‌هایی از زبان لاتین است ، مثلا واژه ” ببه ” به معنای عزیزم شاید مخفف شده واژه‌ی ‪ Babyدر زبان انگلیسی باشد که به معنای فرزندم و عزیزم بکار می‌رود.

منابع

·         ویکی پدیا

·         همشهری آنلاین

·         میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

·         ویکی اطلس فرهنگی ایران