46 سئوال و جواب پیرامون روش تدریس قرآن دوره ابتدایی

جواب تاریخچه آموزش قرآن در آموزش و پرورش درس قرآن در زمان طاغوت خیلی کم رنگ و بین درس های دیگر وجود داشت و رژیم هم به دنبال کم رنگ تر کردن آن بود . اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون آموزش قرآن در آموزش و پرورش دارای چهار مرحله بوده است :

مرحله اول : سال های 67 – 1357 دوره ابتدایی : آموزش قرآن از پایه سوم آغاز شد. مؤلفان پایه های سوم و چهارم دبستان آقای احمد اشرف اسلامی و پایه پنجم اقای مصطفی اسلامی ، با همکاری حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی بودند . در این مرحله ، بیش ترین توجه بر آموزش روخوانی قرآن ، آموزش قواعدی مثل آشنایی با حروف و حرکات کوتاه و کشیده و علائم دیگر بود . دوره راهنمایی : در این سال ها ، دوره راهنمایی خود به دو مرحله تقسیم شد : در مرحله نخست ، آقایان جواهریان و علوی (عدالتی ) و در مرحله بعد آقایان سید مهدی فاطمیان و محمد دشتی، مؤلفان کتاب بودند . در این مقطع ، باز هم بر روخوانی قرآن و آموزش چند قاعده روخوانی در پایه اول و تلفظ حروف در پایه دوم و یادآوری تلفظ حروف خاص عربی در پایه سوم توجه و تأکید شد . دوره متوسطه : در این سال ها ، هنوز برای دوره دبیرستان محتوایی طراحی و تألیف نشده بود .

مرحله دوم : سال های 71 – 1369 دوره های ابتدایی و راهنمایی : آقایان سید مهدی سیف و سید علی جواهریان اصلاحاتی در رسم الخط و قواعد انجام دادند دوره متوسطه : از سال 68 ، دکتر غلامعلی حداد عادل در هر سال برای هریک پایه های دوره متوسطه کتاب آموزش قرآن تألیف کردند که شامل آیات و شرح و توضیح آنها بود . از سال 69 توسط آقای سید مهدی سیف، مختصری در باره روخوانی و تلفظ حروف خاص عربی و قواعد و تمریناتی در این خصوص اضافه شد .

مرحله سوم : سال های 76 – 1372 دوره ابتدایی : این بار کارشناسان گروه تألیف کتاب های آموزش قرآن ، آقایان احمد حاجی شریف ، محمد خواجوی و محمدرضا صلح جو کتاب های جدیدی تألیف کردند که با تغییراتی همراه بود ، مانند تقطیع آیات ، صفحه آرایی ، نقاشی مناسب ، تغییر رسم الخط . البته این تغییرات مختصر و جزئی بودند و توجه بیش تر باز هم بر آموزش روخوانی و قرائت بود . دوره های راهنمایی و متوسطه : همان کارشناسان محترم ، در راهنمایی نیز تغییرات دوره ابتدای را ساری و جاری کردند . گروهی از دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع) نیز در باره آموزش مفاهیم با عنوان « نکاتی از قرآن » مطالبی جزئی و مختصر اضافه کردند. در دوره متوسطه قواعد روخوانی و تلفظ حروف حذف شد ، ولی در قسمت شرح و توضیح آیات، تغییری صورت نگرفت .

مرحله چهارم : از سال 1377 تا کنون : به دنبال توصیه های مؤکد مقام معظم رهبری در توجه ویژه به آموزش قرآن در آموزش و پرورش از سال 76 فعالیت های زیر انجام گرفت :

1 – تشکیل شورا و کمیسیونی مربوط به پیگیری دستورهای مقام معظم رهبری و فراهم آوردن زمینه های لازم برای بازنگری ، تصحیح و تکمیل اهداف آموزش قرآن در دوره های تحصیلی آموزش و پرورش

2 – تشکیل همایش بازنگری و اعتلای آموزش قران به مدت 3 روز در خرداد 77 در تهران ، همراه با فراخوان مقاله ودریافت بیش از 350 مقاله از سراسر کشور

3 – برنامه ریزی و تدوین طرح جدید آموزش قرآن از پایه اول ابتدایی ، با استفاده از اهداف جدید این درس

4 – تهیه چهاررسانه آموزشی شامل:کتاب دانش آموز،کتاب راهنمای معلم ، نوارآموزشی و لوحه های آموزشی

5 – برگزاری چهار دوره ضمن خدمت آموزشی – توجیهی برای 560 آموزگار مجری طرح آزمایشی کلاس اول دبستان

6 – اجرای آزمایشی طرح جدید در بیش از 560 کلاس پایه اول از کلیه استانهای کشور در سال تحصیلی 78 – 77

7 – اصلاح طرح آزمایشی و آماده سازی آن برای اجرای سراسری در سال 79 – 78 و اجرای آزمایشی در سراسر کشور

8 – برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برای تأمین مدرس آموزش قرآن دوره ابتدایی برای 320 مدرس در هرسال از سراسر کشور در طول سال های 82 - 77

9 – برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برای تمامی آموزگاران پایه های اول تا پنجم ابتدایی سراسرکشور در طول سال های82 - 78

10 – تهیه و تدوین طرح آزمایشی آموزش قرآن پایه های بالاتر در سه دوره های ابتدایی ، راهنمایی و متوسطه و آموزش تمامی مدرسان قرآن مناطق و توجیه آموزگاران پایه و دبیران قرآن دوره راهنمایی و متوسطه

11 – برگزاری دو دوره تأمین مدرس قرآن برای 160 نفر از مدرسان قرآن مراکز تربیت معلم سراسر کشور

12 – تهیه نوارهای درسی قرآن و لوحه های آموزشی برای کلیه پایه های دوره ابتدایی به تعداد مورد نیاز وتوزیع آن بین مدارس سراسر کشور

13 – آموزش و توجیه حدود 69 درصد آموزگاران پایه های اول تا پنجم ابتدایی و 63 درصد از دبیران دینی و قرآن دوره راهنمایی در طول سالهای 82 – 78 ( 5 سال )

14 – تألیف کتب راهنمای تدریس پایه های اول ، دوم و سوم ابتدایی،اول،دوم وسوم راهنمایی و اول، دوم وسوم متوسطه

15 – تألیف کتاب روش آموزش قرآن دوره ابتدایی با کد 6011 ویژه مراکز تربیت معلم

16 – بهسازی و اصلاح عناوین و سر فصلهای دروس قرآنی مراکز تربیت معلم

17 – مشارکت در طراحی دوره های پنجگانه آموزش عمومی فرهنگیان به مدت 92 ساعت

18- چاپ وتوزیع 650 هزار جلد قرآن سی جزء برای پایه پنجم بین مدارس دوره ابتدایی( به ازاء هر مدرسه شهری 20 جلد و هرسه دانش آموز روستایی یک جلد) تاکنون 137 هزار جلد از این قرآن ها چاپ ودر 13 استان کشور توزیع شده است وبقیه مصاحف در حال چاپ و توزیع می باشد.

2-منظور از برنامه ریزی درسی چیست؟ ویک برنامه درسی دارای چه ارکانی است؟

ما در کلاس درس با آموزش روبرو هستیم.درآموزش، آن چه مهم است یادگیری است. در برنامه‌‌ریزی درسی ما نقشه این یادگیری را تهیه می‌کنیم. یک آموزگار در پایه اول می‌خواهد خواندن و نوشتن را یاد دهد. ما یک طرحی را پیاده می‌کنیم این طرح که دنبال این است که بچه‌ها چگونه بنویسند و بخوانند. به این طرح برنامه‌ریزی درسی می‌گویند. در کار برنامه‌ریزی درسی اول باید هدف مشخص شود. باید مشخص شود هم بطور کلی و هم به طور جزئی ما چه هدفی داریم. برای مثال: یکی از اهداف آموزش قرآن این است که بچه‌ها آن را بخوانند. نکته دیگر این که با چه محتوایی می‌خواهید به این هدف برسید. نکته دیگر روش آموزش است. این محتوای آموزشی را به چه شیوه‌ای باید به دانش‌آموزان بیاموزیم. نکته دیگر ارزش‌یابی است.( ارزش‌یابی از پیشرفت تحصیلی ) این که کاری انجام دادید باید ببینید که آیا به هدفمان رسیدیم یا نه؟ این را ارزش‌یابی می‌گویند. مجموعه این‌ها که یک طرح و نقشه‌ای را برای یادگیری شامل می‌شود را برنامه‌ریزی درسی گویند

3-مفهوم «رویکرد» را بیان کنید و بفرماییدکه رویکرد برنامه جدید آموزش قرآن چیست .

رویكرد یك نگاه كلی است كه همچون چتری بر همة اجزاء یك برنامه سایه می‌افكند و به آنها جهت می‌بخشد. اجزاء یك برنامة درسی یعنی اصول، اهداف، محتوا، روش‌های یاددهی ـ یادگیری، شیوه‌های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، ویژگی‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای معلم یا مربی، روش‌های اشاعة برنامه و ... باید به نحوی تنظیم و تدوین شوند كه علاوه بر سازگاری با رویكرد، زمینه‌ساز تحقق آن باشند

4 - چه اصولی بر برنامه درسی آموزش قرآن حاکم است؟

1– جامعیت آموزش قرآن بود.

‌2- مبتنی بودن آموزش قرآن بر سواد آموزی فارسی است یعنی این که در آموزش قرآن صامت و مصوت‌ها را درس نمی‌دهیم از همان آموزش در کتاب فارسی سال اول استفاده می‌کنیم.

یک نکته که خیلی مهم است تأکید بیش‌تری بر مهارت عملی نیست به دانش نظری است یعنی دانش آموز ما اگر بلد نباشد تنوین را تعریف کند یا اشباع ضمبر را تعریف کند ولی بلدات که بخواند برای ما کافی است. ما در برنامه درسی دوره‌ی ابتدایی به هیچ عنوان تعاریف روخوانی نداریم. بلکه می‌خواهیم که آن‌ نمادها و قواعد روخوانی را خوب اجرا کند تا بتواند بخواند تعریف را نمی‌خواهیم، صحیح خواندن را می‌خواهیم ما این قاعده روخوانی است این نکته خیلی مهم است. نکته دیگر که خیلی مهم است این است که آموزگار پایه درس آموزش قرآن را بدهد تا جایی که می شود (این چند اصول مهم‌ترین اصول هستند)

5-چرا اصرار دارید که معلم پایه قرآن را درس بدهد درحالی که خودش بلد نیست؟

آموزگار پایه، متخصص ترین و شایسته ترین شخص در آموزش قرآن است زیرا به هر دلیلی كه آموزگار پایه باید همه دروس ابتدایی را تدریس كند باید قرآن را هم خود او آموزش دهد.

هر آموزگاری :

اولاً : متخصص زبان آموزی و سواد آموزی است زیرا فقط اوست که می تواند خواندن و نوشتن را به كودك هفت ساله بیاموزد و آموزش روخوانی قرآن هم خارج از این تخصص نیست.

ثانیاً : آموزگار به دلیل حضور دائمی درتمامی دروس ، با ابعاد شخصیتی و ویژگی های مختلف جسمانی، روانی ، عاطفی ، عقلانی و اخلاقی دانش آموزان آشناست و بهتر می تواند مشكل او را در آموزش قرآن حل كند .

ثالثاً : برنامه فعلی آموزش قرآن كاملاً منطبق با توانمندی های آموزگاران طراحی شده است.

رابعاً: ابلاغ آموزگاران برای تمامی دروس صادر می شود پس قانوناً او باید قرآن را تدریس كند.

6- ازچه رسم الخطی برای آموزش قرآن در کتاب های قرآن درس استفاده شده است؟

رسم الخط قرآن در کتاب‌های دوره‌ابتدایی بر اساس اصولی است. اصل اول این است که ما از نقطه آغاز شرو

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان -- صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

منتظر نظرات خوب شما در زیر این مطلب هستیم

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

برای سفارش تحقیق درخواستی کلیک کنید

ليست دسته بندي شده بيش از 450 اقدام پژوهي مناسب

بيش از 250 گزارش تخصصي ارزشيابي فرهنگيان

تجربیات ارتقای شغلی عالی و خبره فرهنگیان

معلم سایت - طرح درس - اقدام پژوهی - گزارش تخصصی