بيان مسئله:

در ادبيات سازمان و مديريت، سلسله مراتبي از اهداف وجود دارد ، از جمله رسالت يا اهداف كلي سازمان، هدفهاي كوتاه مدت و هدفهاي عملياتي كه اگر چنين مراتبي بر حسب مورد رعايت شود، تحقق اهداف سازماني چندان ممكن و ميسر نخواهد شد.

با توجه به اينكه معلم همواره در خط مقدم تعليم و تربيت قرار دارد، اگر وي دقيقترين اهداف قابل اندازه گيري را شناخته و فراگرد آموزش خود را بسوي تحقق آنها هدايت نمايد، سلسله مراتب اهداف و نهايتا" مأموريت نمائي آموزش و پرورش محقق خواهد شد. باتوجه به اين امر سؤال اساسي اين پژوهش اين است: ميزان آشنايي معلمان ابتدايي (اعم از زن و مرد) با هدفهاي رفتاري كتب درسي چقدر است؟

اهــداف تحقيق:

هدف عمده اين تحقيق مشخص كردن ميزان آشنايي آموزگاران زن و مرد با هدفهاي رفتاري لحاظ شده در متن دروس مي باشد. اهداف جزئي آن نيز به قرار زير است:

۱- شناخت تأثير مثبت سطح تحصيلات معلمان در ميزان آشنايي آنان با هدفهاي آموزشي.

۲- شناخت تأثير مثبت سابقه تدريس معلمان در پايه فعلي در ميزان آشنايي آنان با هدفهاي آموزشي.

۳- مقايسه ميزان آشنايي فارغ التحصيلان دانشسراها، مراكز تربيت معلم و مراكز آموزش عالي با فارغ التحصيلان دانشگاه و غير مرتبط ، در رابطه با هدفهاي رفتاري.

فــــــرضيات تحقيق:

۱- بين معلمان پايه چهارم و پنجم از لحاظ ميزان آشنايي با اهداف آموزشي، تفاوت معني داري وجود دارد.

۲- سطح تحصيلات معلمان در ميزان آشنايي آنان با هدفهاي آموزشي تأثير مثبت دارد.

۳- سابقه تدريس معلمان در پايه فعلي، در ميزان آشنايي آنان با هدفهاي آموزشي تأثير مثبت دارد.

۴- فارغ التحصيلان تربيت معلم ، دانشسرا و مراكز آموزش عالي، نسبت به استخدام شدگان آزاد، آشنايي بيشتري با اهداف آموزشي دارند.

پيشـــينـــــــه تحقيق:

از تحقيق زير به منظور تعيين سطوح شناختي پرسشها و تكاليف كتب علوم دوره ابتدايي در وضع موجود انجام گرفته است (حبيب تقي پور سهل آبادي 72- 71) نتايج حاكي از آنست كه سؤالات كتب اول و دوم بيشتر در سطح درك و مربوط به سطح پايين طبقه بندي شناختي و سؤالات كتب سوم و چهارم و بويژه پنجم بيشتر در سطح دانش مي باشند و از سطوح بالاي حيطه شناختي بلوم هيچ سؤالي گزارش نشده بعبارت ديگر جاي سطوح "تجزيه و تحليل" و "تركيب" و "ارزشيابي" در كتب دوره ابتدايي خالي است.

نتايج تحقيق ديگري كه به بررسي تطبيقي پرسشها و تكاليف كتب درسي علوم دوره ابتدايي با عوامل خلاقيت گليفورد پرداخته است نشان مي دهد كه تمامي كتب درسي علوم تجربي به اولين سطح اعمال ذهني، يعني حافظه شناختي بيشتر از سطوح ديگر طبقه بندي گليفورد توجه نموده اند. همچنين از لحاظ تطابق پرسشها و تكاليف با طبقه بندي اعمال ذهني گليفورد ؛ بين كتب علوم تجربي تفاوت قابل توجهي وجود ندارد.

نتايج تحقيقي كه توسط دفتر تربيت معلم (1372) انجام شده نشان مي دهد كه :

۱. اطلاعات معلمان دوره ديده در دروس كليات روشها و فنون تدريس، كاربرد مواد آموزشي، راهنمايي و مشاوره، اخلاق اسلامي و دروس تربيتي اختصاصي ، از معلمان دوره نديده بيشتر است.

۲. در دروس شيوه هاي ارزشيابي و روانشناسي تفاوت معني داري بين اطلاعات معلمان دوره ديده و دوره نديده مشاهده نشده است.

۳. بين معلمان دوره ديده مراكز تربيت معلم و دوره نديده، تفاوت معني داري در مهارت تدريس، استفاده از وسايل كمك آموزشي، توانايي اداره كل و ويژگيهاي حرفه علمي، عمل و توجه به ارزشهاي اخلاقي ديده نشده است.

بين پيشرفت تحصيلي دانش آموزان دوره ديده و نديده ، تفاوت معني داري وجود ندارد.

دادخواه (1372) نيز در تحقيق خود به اين نتايج دست مي يابد:

۱. از نظر كاربرد هدفهاي آموزشي-رفتاري در تدريس تفاوت معني داري بين معلمان شهر و روستا وجود دارد.

۲. بين معلمان زن و مرد از نظر كاربرد هدفهاي آموزشي-رفتاري و تدريس تفاوت معناداري وجود دارد.

۳. بين ميزان كاربرد و هدفهاي آموزشي توسط معلمان پر سابقه و ميزان كاربرد اين هدفها توسط معلمان كم سابقه تفاوت وجود دارد.

۴. ميان معلمان با مدرك تحصيلي ديپلم و معلمان فارغ التحصيل تربيت معلم و يا شاغل به تحصيل از لحاظ ميزان كاربرد هدفهاي آموزش تفاوت معنادار وجود دارد.

روش تحقيـــــق:

روش تحقيق در پژوهش حاضر از نوع علي - مقايسه اي است.

جامعـــه آمــــاري ، حجم نمونه و روش نمونه گيـــــــري:

جامعه آماري پژوهش حاضر كليه معلمان زن و مرد پايه هاي چهارم و پنجم شهرستان بجنورد، مانه و سملقان، اسفراين، قوچان، فردوس و گناباد در سال تحصيلي 78- 77 مي باشد.

حجم نمونه 720 نفر است. روش نمونه گيري در شهرهاي بجنورد و گناباد "تصادفي ساده" بوده است اما در ساير شهرهاي نمونه به دليل حجم كم معلمان از روش "تمام شماري" استفاده شده است.

نتايــج تحقيق:

۱- ميزان آشنايي معلمان پايه پنجم با اهداف آموزشي بيشتر از معلمان پايه چهارم مي باشد.

۲- معلمان داراي مدرك ديپلم كمترين آگاهي را از اهداف آموزشي درس رياضي داشته اند.

۳- معلمان داراي مدرك ديپلم كمترين آگاهي را از اهداف آموزشي درس علوم تجربي و معلمان ليسانس و بالاتر داراي بيشترين ميزان آگاهي بوده اند.

۴- بين ميزان آشنايي معلمان با هدفهاي آموزشي درس تعليمات اجتماعي تفاوت معني داري وجود دارد.

۵- بين ميزان آشنايي معلمان با هدفهاي آموزشي درس فارسي تفاوت معني داري وجود دارد به اين معني كه معلمان داراي مدرك ديپلم كمترين آگاهي و معلمان داراي مدرك ليسانس و بالاتر بيشترين آگاهي را در اين زمينه داشته اند.

۶- بين ميانگين آشنايي معلمان با كل اهداف تفاوت معني داري وجود دارد.

۷- فرضيه سوم پژوهش رد شد.

۸- ميان ميزان آگاهي معلمان فارغ التحصيل از مراكز مرتبط و مراكز غير مرتبط از اهداف كل تفاوت معني داري وجود دارد.

۹- مهمترين متغيرهاي مؤثر بر ميزان آگاهي معلمان از اهداف آموزشي به ترتيب عبارتند از: سطح تحصيلات، پايه تدريس وجنس، ضمن اينكه متغيرهاي "سابقه خدمت" و "مراكز فارغ التحصيلي" تأثير مشخصي بر متغير وابسته نداشته اند.

پيشنهـــــــــادات:

۱. بازنگري در تأليف كتابهاي درسي سعي شود مطالبي در راستاي هدفهاي سطوح تحليل، تركيب و ارزشيابي در اين كتابها ارائه شود.

۲. از طريق تأليف كتابهي روش تدريس، هدفهاي دقيقتري در سطوح مختلف حيطه هاي شناختي در اختيار معلمان قرار گيرد.

۳. در كلاسهاي بازآموزي مراكز ضمن خدمت، آموزشهاي دقيقتري از هدفهاي رفتاري ارائه گردد.

۴. گروههاي آموزشي، موضوع آشنايي معلمان با هدفهاي رفتاري دروس را در سرلوحه برنامه ريزيهاي تشكيلاتي خود قرار دهند.

۵. روند دانش افزايي معلمان ابتدايي بويژه از سطح كارشناسي به نحو كاربردي ادامه پيدا كند.

۶. در جذب نيرو براي تدريس در دوره ابتدايي، حتي الامكان از فارغ التحصيلان مراكز تربيت كننده معلم استفاده شود.

۷. در برنامه ريزي درسي-آموزشي دانشسراها بازنگري شود، يا اينكه اين سطح علمي حداقل به كارداني ارتقاء يابد.

۸. مسئولين زيربط اداري و مديران مدارس يكي از مهمترين وظايف نظارتي خود را ارزشيابي و نظارت بر ميزان آگاهي معلمان از هدفهاي آموزشي قرار دهند.

۹. از طريق مراكز ضمن خدمت و گروههاي آموزشي و... تأكيد بيشتري بر شناخت هدفهاي آموزشي درس فارسي بعنوان يك درس پايه اي صورت گيرد.

۱۰. از جذب فارغ التحصيلان با مدرك ديپلم به شغل آموزگاري خودداري شود.

چنــــد تـــــوصيه پژوهشـــــــي :

* علل پايين بودن ميزان آگاهي معلمان پايه چهارم نسبت ميزان آگاهي معلمان پايه پنجم از طريق يك پژوهش مورد بررسي قرار گيرد.

* با عنايت به اينكه ميزان آگاهي معلمان شهرهاي جنوب خراسان نسبت به معلمان شمال خراسان بيشتر مي باشد. علت يا علل اين امر از طريق انجام يك پژوهش علمي مورد بررسي قرار گيرد.