- چـروك صورت: بوجود آمدن شيارهاي عـرضي در پيشاني و شيارهاي طـولي در بين دو ابرو و نيز شيارهاي كنار چشم ها و دهان و بر روي گونه ها.

- علل بوجود آورنده چروك: در ايجاد چروك صورت علتهاي گوناگوني وجود دارد.
مسئول نگه داشتن قوام پوست كلاژن داخل درمي ميباشد; حال به هر علتي در روند كلاژن سازي اختلالي بوجود آيد مي تواند باعث چروك پوست گردد. با افزايش سن كلاژن سازي دچار وقفه ميگردد و افراد با سنين بالا پوستي افتاده دارند.
اختلالات ارثي در توليد كلاژن در بيماران سندرم مارفان و سندرم اهلر دانلس از اين جمله اند در اين بيماران پوست بعلت نقص در كلاژن سازي دچار افتادگي زود رس ميگردد.
علاوه بر كلاژن سازي علتهاي ديگري نيز در ايجاد چروك پوست دخيلند از جمله : افزايش قـدرت عـضلاني زير پوست ميباشـد; افراد عـصبي و اخـمو بعـلت اسـتفاده زياد از عضلات صورت دچار اين حالت ميشوند و با افزايش قدرت اين عضلات چروك زود رس پيدا ميكنند.
 افرادي كه قـبلا" چاق بوده ولي دچار لاغري ميشوند بعلت از دست دادن چربي زير پوستي دچار افتادگي پوست ميشوند و چروك بوجود مي آيد.

افراد سيگاري بعلت از دست دادن چربي زير پوستي ( عدم تغذيه مناسب و كاهش اشتها ) و همچنين نقص در كلاژن سازي و علتهاي گوناگون ديگر دچار چروك زودرس مي شوند.
پوسـتهاي خشـك نسـبت به پوسـتهاي چـرب زودتر دچـار چروك ميشوند كه ميتواند به دليل علت زمينه اي پوست خشك باشد ( عدم نگهداري آب در پوست به دلايل سرشتي ). علتهاي ديگري نيز وجود دارد كه از حوصله اين بحث خارج ميباشد.
براي پيشـگيري در ايجاد چروك بايد عـوامل ايجاد كننده آن را از بين برد از جمله : تغـذيه مناسب - عدم مصرف مواد مخدر و دخانيات - اعصاب آرام و غيره.

روشهاي متنوعي براي از بين بردن چروك صورت وجود دارد: 

1) مصرف كرمهاي مرطوب كننده تا حدودي ميتوانند چروكهاي ريز را بطور موقت از بين ببرند.

2)انجام پيلينگ : چه بصـورت تدريجـي با مصـرف كـرمهاي حـاوي AHA با درصـدهاي پائين و چه به صـورت پيلينگ در مطــب با داروهاي پيلينگ با درصــد بالا. با اين روشــها تحريك كلاژن سازي صورت مي گيرد.

3)انجام ليزر با انواع گوناگون ليزر(تحريك كلاژن سازي)

4)جديد ترين روش براي از بين بردن چروك صورت تزريق آمپول رقيق شده و غيرسمي شده ســم ميكــروب بوتيليسم ( botox ) در داخــل عـضلات پوســت صـورت.
 با اين روش عضلات صورت را فلج يا ضعيف ميكنند و باعث از بين رفتن چروك صورت مي گردد. اين روش موقتي ميباشد و بسته به افراد از 3 ماه تا 9 ماه طول ميكشد. با تكرار تزريق اين فاصله زماني افزايش مي بابد.

پيلينگ يا لايه برداري

پيلينگ يا همان لايه برداري به عملي گفته ميشود كه لايه سطحي پوست بطرقي برداشته شود.

مواردي كه لايه برداري انجام ميگيرد :

*‌وجود جوش صورت و از بين بردن اسكارهاي باقيمانده از جوش صورت

* وجود لك صورت يا ملاسما

* وجود كك و مك يا فركل ( freckle )

*وجود هر نوع اسكار از قبيل :· سوختگي؛ باقيمانده هر نوع ضايعه در صورت
* وجود انواعي از لك باقيمانده از التهاب قبلي

طريقه پيلينگ:

لايه برداري را ميتوان به طرق گوناگون انجام داد:

* لايه برداري شيميائي :بوسيله مواد شيميائي كه عمدتا" از اسيد با در صدهاي متفاوت است انجام ميگيرد.معمولا" از الفا هيدروكسي اسيد ( AHA )؛ تري كلرو استيك اسيد ( TCA ) و فنل با درصدهاي متفاوت استفاده مي شود.

* لايه برداري ميكانيكي : بوسيله ابزارهاي تراشنده لايه سطحي پوست را مي تراشند از جمله:

(dermabresion استفاده از يك دستگاه دوار و تراشنده ) و يا بوسيله سنباده .

* لايه برداري بروش ليزر: معمولا" از ليزر CO2 براي اين منظور استفاده ميشود.

انتخاب پوست مناسب جهت هر نوع پيلينگ در نتيجه عمل بسيار دخيل مي باشد به اينصورت كه نميتوان هر نوع پيلينگ را براي هر نوع پوست انتخاب كرد.
جـدا از اينكـه پيلينگ را در چـند جـلسه ميتوان انجـام داد. روش پيلينگ بصورت طـولاني و مداوم نيز صورت ميگيرد، اين روش بوسيله كرم هاي داراي الفا هيدروكسي اسيد با در صد متفاوت معمولا" كمتر از %15 انجام ميگيرد، در اين روش فرد هر شب از اين كرمها بر روي جـاههايي كه ميخـواهـد لايه برداري شود؛ استفاده مي كند.

 در مواقعي كه فرد از پيلينگ استفاده ميكند بايد از نور خورشيد اجتناب كند و حتمآ از ضد آفتاب در مواقع خارج از منزل استفاده كند.البته پيلينگ را نميتوان به همه افراد تجويز كرد و بايد جهت پيلينگ افراد انتخاب شوند.

جوش صورت يا آكنه

آكنه يا جوش يك اختلال پوستي ميباشد كه در سنين نوجواني شروع وتا آخر جواني همراه افراد درگير ميباشد درمان بيشتر جنبه كنترل جوش صورت به منظور بهبودي موقتي تا ما داماي كه تحت درمان دارويي قرار دارند و به منظور جلوگيري ااز بوجود آمدن جوشگاهاي عميق مي باشد.

اول از همه بايد ديد كه ضايعات واقعاً جوش هستند. چون خيلي از ضايعات پوستي شبيه جوش بروز ميكنند. جوش بيشتر در نواحي سبوره ( نواحي از بدن كه داراي غدد چربي فراوان ميباشد) ديده مي شود.

-         غدد چربي بطور طبيعي در تمام سطح پوست گسترش دارند و مسئو ل چرب نگه داشتن سطح پوست ميباشند. همچنين به علت دارا بودن بعضي مواد داراي خاصيت ضد ميكروبي و قارچي هستند. اين غدد در كف دست و پا و لـب وجود ندارند و بيشترين تراكم آنها در صورت ؛ سر ؛ سينه و قسمت بالاي پستان مي باشد.

جوش بيشتر در صورت ديده ميشود و بصورت انواع شكلها از قبيل:

-         كومدون ( جوشهاي ريزي كه بصورت سر سياه و سر سفيد ديده مي شوند )؛ 

-          پاپول (جوشهاي برجسته و قرمز رنگ)؛ 

-         پاسچول (جوشهاي چركي)

-         و بالاخره ناجول و كيست (جوشهاي بزرگ و داراي عمق و مواد داخل آنها)

از بسته شدن دهانه خروجي غدد چربي بعلت هاي گوناگون جوش بوجود مي آيد. علتهاي بسته شدن اين دهانه ها شامل:

1)     توليـد و ترشح زيادي چربي در اين غدد كه خود اين ميتواند بعلت ارثي بودن يا عدم تنظيم هورموني باشد. البته گاهي سطح هورمون در سطح طبيعي ميباشد ولي پوست به اين مقدار طبيعي نيز حساس است.

2)     رشد ميكروب در دهانه غدد كه باعث التهاب و بسته شدن اين غدد مي شوند.

3)     اختلال در كراتيني شدن ( در تشكيل كراتين دهانه اختلال وجود دارد مثل افرادي كه سوء تغـذيه يا رژيم غـذائي دارند كه اسيدهاي چرب ضروري در بدن آنها كـم ميباشد و يا بعـلتهاي ديگري اين اختلال وجود دارد).

جوشهاي صورت را نميتوان بطور كامل از بين برد ولي ميتوان آنها را تحت كنترل در آورد.
درمان اين جوشها بستگي به نوع جوش انجام مي گيرد. در كل شستشوي مكرر نواحي جوش بويژه با صابونهائي كه اسيديته ميباشند و از خود بقايايي به جا نميگذارند از تشكيل جوش جـديد تا حـد زيادي مـوثر هسـتند و در درمان نيز كـمك كـننده ميباشند. اين صابونها در داروخانه ها موجودند و به عنوان ضد جوش معرفي ميشوند. در درمان جوش از داروهاي ضد باكتري ( ميكروبي ) نيز استفاده ميشود. كه بستگي به نوع جوش و گسترش آن دارد.

داروهاي ديگري نيز بسته به نوع جوش در درمان مصرف دارند كه اختصاصي ميباشند و از حوصله اين بحث خارج هستند.

افرادي كه داراي جـوش ميباشـند بايد از مصـرف هر گـونه كـرم يا پـماد اجـتناب كنند: چون باعث بدتر شدن جوشها ميگردند.

افرادي هستند كه منافذ پوست آنها به اصطلاح باز ميباشد و در داخل اين منافذ بصورت سياه ديده ميشود. ترشح چـربي و در معرض هواي آزاد قرار گرفتن اين چـربي باعث اكسيد شدن آن ميگردد و به صورت سياه ديده ميشوند. براي از بين بردن آن ميتوان از همان صابونهايي كه گفته شد استفاده كرد و همچنين از اسكراب صورت نيز ميتوان كمك گرفت.

يكـــي از عارضـــه هاي جــــــوش صــــــورت باقـــي ماندن لكه در آن ناحيه بعلت التهاب و فــعال بودن سيسـتم دفـاعـي بدن در آنجا مي باشد.

جـوشـهايي كه بيشـتر دستـــكاري شــوند احـتمال بوجـود آمـدن لكه بيشتر است . در ضمن افراد با رنگ پوست تيره تر لكه ناشي از جوش در آنها بيشتر است
درمان اين عارضه در حقــيقـت درمــان جـوش ميباشد . يعـنــي با درمان جوش بعلت كم شدن التهاب احتمال بوجود آمدن لكه كم ميشود . درمان قاطـعي براي از بين بردن اين نوع لكه وجود ندارد و در طـول زمان بسته به نوع پوست اين لــكه ها از بين ميروند . البته بعضــي از داروهاي موضعي اين طول زمان را كاهش ميدهند كه از آن جمله ميتوان از ژل هاي حاوي AHA نام برد اين ژل حاوي اسيدهاي ميوه ميباشد و باعث تسهيل در پوسته ريزي طبيعي پوست ميشوند و به اين خاطر پوست جوان و شاداب ميماند .
داروهاي موضــعي ديگر كـه كـمك كننده ميــباشند : كرم و ژلــهاي حاوي ويتامين ث و مشتقات ويتامين آ ( كرم و ژل تره تينوئن )

از نظر علمي و آنچه در كتب علمي - پزشكي موجود است هيچ نوع غذا و خوراكي در ايجاد و تشـديد جــوش صورت دخـيل نيسـتند ؛ ولي بر اساس طـب قـديـم و گـفته افرادي كـه جــوش صورت دارند بعضـي از خوراكيـها در بدتر كردن جـوش صورت دخيل ميـباشند و پرهـيز از اين خوراكيها باعث بهبودي در جوش مي شود .

از جمله غذا و خوراكيهايي كه باعث اين علت ميشوند شامل : غذاهاي چرب ، تنقلات ، خرما، كشمش ، محصولات دريايي ( ماهي و ميگو ) ، بعضي از ميوه جات ( موز ، كيوي ، خرمالو ) و غيـره . بهـترين راهكار پرهـيز از مواد غذايي و خوراكيهايي است كه فرد اظهار ميكند با خوردن آنها جوش صورتش بدتر مي شود.

طبق مطالعات و بررسي هاي انجام شـده افرادي كه جـوش صورت دارند كمتر دچار سرطان پوسـت از نوع بازال سـل ميشوند. البته اين به آن معـنا نيسـت كه براي درمـان جـوش پيگـير نباشند.

     * * *

لك صورت يا ملاسما

لك صـورت يا ملاسـما يك عـارضه پوستي شـايع بخصوص در دختران و خانمهاي جوان ميباشد اين عارضه بصورت لكه هاي قهـوه اي تا خـاكستري تيره بر روي گونه ها ؛ پيشاني و چانه ديده ميشود. شـايعـترين سنين بروز آن 20 تا 30 سالگي است و در خانمها از آقـايان بيشتر مي باشد.

عـلت هاي زيادي در ايجـاد آن نقـش دارند ولي ثابت ترين علـت را اشعـه ماورابنفش خورشيد ميدانند . يعني هميشه اين علت باضافه علل ديگر را در ايجاد لك سهيم ميدانند.

علل ديگر:

4)     مصرف دارو بويژه داروهاي هورموني و بخصوص داروهاي پيشگيري از حاملگي ( بصورت قرص ؛ تزريقي ويا كاشتني )…. داروهاي ديگر نيز در بروز آن نقش دارند ، از جمله داروهاي اعصاب.

5)     تغييـرات هورموني در بـدن از جـمله كـيستهاي متعـدد تخمــدان ( pco ) و يا بيماري غــده فوق كليوي.

با پيشگيري از تابش اشعه خورشيد بطور مستقيم بر روي صورت از ايجاد لك تا حد زيادي ميتوان جـلوگـيري كرد.

مصرف كرمهاي ضد آفتاب بطور منظم با عيار بالاتر از 20 به فواصل هر ۳ ساعت و همچـنين اجـتناب ار تابش نور خـورشـيد بطـور مسـتقـيم بر روي صورت در افراد مستعـد از ايجـاد لك ميتوان پيشگيري نمود.

براي از بين بردن لك با تجويز پزشك متخصص از كرمهاي حــاوي هـيدروكـينون با در صد هاي گـوناگـون ( نبايد بيشتر از6 تا 7 درصد باشد ) ميتوان اسـتفاده نمود.

روشـهاي ديگـر در درمان لك صورت :

 - لايه برداري (peeling) ؛ سايش پوست بوسيله ميكانيكـي ( ermabresion & salabresion ) و لـيزر ميباشـد كـه بسـته به پوسـت افـراد انتخـاب ميشود . افـراد با رنگ چـشــم روشـن و مـوهـاي روشــن مـقـــدار رنگـدانـه پـوسـتي كـمتري نسـبت به پوسـتهاي تيره دارند و به همين دليل نور آفتاب بيشتر در پوست اين افراد نفوذ دارد و چون يكي از اثرات نور آفتاب ايجاد لك صورت و همچنين كــك و مك ميباشـد براي پيشگيري و درمان اين افراد نياز مبرم به ضد آفتاب دارند.

يكي از درمانهاي لك صـورت همچـنان كه قـبلاُ نيز گفته شد استفاده از پيـلينگ ميباشد.ولي اين روش مناسب همه افراد نمي باشد . چـون افراد با رنگ پوست تيره اصلاْ مناسـب پيلينگ نميباشند.

چــون يكي از عـوارض پيلـينگ خـود لك ميباشـد و شانـس ايجـاد لك در افراد با پوست تيره خيلي بالا است .

- درمان ديگر لك صورت ليزر درماني مي باشد.

هيچكدام از روشهاي درماني لك صورت دائمي نيست و در يك جلسه نيز انجام نميگيرد و نياز به تجـديد درمان دارد و ادامه درمان دارد ، زيرا استـعداد افراد براي ايجاد لك كه با اين روشــهاي درمانــي برطرف نميگردد . مصرف ضد آفتاب در افراد مستعد يك نياز حياتي در درمان و پيشگيري از لك مي باشد .

     * * *

فراوردهاي ضدآفتاب

اشعه ماورا بنفش خورشيد اثرات ثابت شده اي بر روي افزايش انواعي از سرطانهاي پوست تـسـريع و تـشـديد پـيري چروك پوست و بـدتـر شــدن بـرخـي از بيماريهاي پـوسـتي و ايجاد و تشديد لك صورت و كك و مك دارد.

به مواردي كه بتوانند از نـفـوذ اشعـه ماورا بـنـفـش به قسمتهاي عـمقي اپيدرم ( روي پوست ) و درم جـلوگـيري كـنند را محـافـظ يا ضـد آفتاب مي گويند . نحـوه اثر ا ين ضد آفتابها جذب انعكاس اشعه ماورا بنفش مي باشد از رسيدن آن به لايه هاي عمقي پوست جلوگيري مي كنند

ضد آفتابها دو گونه هستند :

اول : ضد آفـتابـهاي فـيزيكي: با انعـكاس اشـعه از رسيدن آن به پـوسـت جـلوگـيري ميكنند هـر مانـع فـيزيكي كـه اين عمل را انجام دهد از اين گروه ميباشد مانند پمادهاي حاوي اكسيد زينك كه از نـفـوذ اشعـه به روش انـعكاس آن جـلوگيري ميكند. و يا مصرف كلاه لبه دار و حتي نقاب كه مانع رسيدن اشعه به پوست ميشوند را جزء اين گروه به حساب مي آورند .

دوم : ضد آفتابهاي شيميائي: اين گروه از ضد آفتابها از طريق جذب اشعه از رسيدن آن به لايه هاي عمقي پوست جلو گيري ميكنند.

عـيار محافظتي ضد آفتابها : مقـدار جذب اشعه توسط ضد آفتاب را ميگويند. هر چه اين عـيار بالاتر باشد مقدار جذب اشعه نيز بيشتر مي شود .

-         در آب و هواي ايران عـيار محافـظـتي بالاتر از20 نياز ميباشد. هر چه اشعه در ناحيه اي مسـتـقـيم تر بتابد بايد عيار را بالاتر انتخاب كنيم .

-         در مناطق جنوبي ايران اشعه مستقيم تر تابش دارد . هر نوع ضد آفتاب با هر عياري بيشتر از سه ساعـت روي پوست موثر نيست و بايد بعد از 3 ساعت تكرار شود.

-         بيشترين مقدار اشعه در فاصله زماني 10 صبح تا 3 بعد از ظهـر به زمـيـن ميـرسد.در اين فاصـله زماني از قرار گـرفـتن بطـور مستـقـيم در برابر اشعـه آفـتاب اجـتـناب شود.