كاربردهاي فن آوري اطلاعات در تجارت الكترونيكي

جلوه IT در روابط ميان دولت ها، تجارت الكترونيك است. امروزه ميزان استفاده از فن آوري اطلاعات در روابط اقتصادي بين كشورها است كه سهم حضور در اقتصاد بين الملل را تعيين مي كند.

از اين رو كشور هاي مختلف و در حال توسعه در رقابت براي به كارگيري IT در فرايندهاي اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي هستند.

نويسنده در اين جستار به نقش فن آوري اطلاعات در حضور و رشد پديده تجارت الترونيكي مي پردازد.

فن آوري اطلاعات عبارتند از گردآوري، سازماندهي، ذخيره و نشر اطلاعات اعم از متن، تصوير و يا عدد كه با استفاده از ابزار هاي رايانه اي و مخابراتي صورت پذيرد.

امروزه فن آوري اطلاعات به عنوان يكي از فن آوريهاي نوين بشري، نه تنها خود دستخوش تغييرات ژرفي شده، بلكه به سرعت در حال تاثير گذاري بر الگوي زندگي، روش تحقيق، آموزش، مديريت، تجارت، حمل و نقل، مقوله هاي ايمني و امنيتي و ديگر زمينه هاي زندگي انساني است.

فن آوري اطلاعات هم چنين مي تواند در شكوفايي تحقيقات بشري در عرصه هاي مخلف علوم و مهندسي نقش تعيين كننده اي ايفا نمايد.

پيشرفت هاي دو دهه اخير در رايانه ها، به ويژه ابر رايانه ها، نرم افزار هاي شبيه سازس و شبكه هاي ارتباطي افق جديدي را براي ورود به دنياي واقعي، فرآوري محققين قرار داده است.

دانشمندان با بهره جستن از رايانه هايي كه قابليت انجام تريليون ها محاسبه در ثانيه را دارا هستند، قادر خواهند بود تا آثار تغييرات جوي را براحتي پيش بيني كنند، سيستم هاي مكانيكي دقيق تر و كم آلاينده تري را طراحي نمايند و از منظر جديدي به مطالعه طبيعت و شناخت عناصر آن بپردازند.

با بررسي هاي به عمل آمده و مقايسه سياست هاي چهار منطقه پيشرو جهان (ايالت متحده، ژاپن، جامعه اروپاو كانادا) در زمينه فن آوري اطلاعات به نظر مي رسد سرميه گذاري اصلي اين كشورها در سه حوزه عمده زير هزينه مي گردد :

1.تحقيقات بنيادي و بلند مدت

هزينه اين نوع تحقيقات به پيشرفت هاي قابل توجه در علوم رايانه و ارتباطات منتهي خواهدشد.

دستاوردهايي هم چون شبكه جهاني اينترنت، هوش مصنوعي، گرافيك رايانه اي و فن آوري رايانه هاي مجتمع با كاربري آسان، عملا مديون سرمايه گذاري قبلي كشورمان فوق در اين حوزه است.

2.توسعه نرم افزارهاي پيشرفته

سرمايه گذاري در اين بخش به روند ابداعات و اختراعات شتاب مي بخشد و در بسياري از زمينه ا رفاه و تسهيلات جديد را وارد زندگي بشر مي كند.

3.تحقيقات در زمينه آثار اقتصادي و اجتماعي انقلاب اطلاعات

فن آوري اطلاعات و تجارت الكترونيكي

اقشار مختلف جامعه، به ويژه بخش خصوصي، منافع زيادي از سرمايه گذاري و تحقيقات در حوزه تجارت الكترونيكي برده اند.

بنا به ادعاي نشريه وال استريت ژورنال، از سال 1990 به بعد سرمايه گذاري در زمينه تجارت الكترونيكي در ايلات متحده ساليانه بيش از 300 درصد رشد و عملا بيش از 50 درصد سرمايه گذاري بخش خصوصي در حوزه تحقيقات و صنايع مرتبط با تجارت و بازرگاني الكترونيكي بوده است. بنگاههاي تجاري با بهره گيري از فن آوري اطلاعات موفق به ايجاد تحولات چشم گيري در فعاليت خود شده انداز جمله اين تغييرات مي توان به كاهش هزينه ها، افزايش بهره وري، كاهش زمان توسعه و توليد محصولات جديد، بهره گيري از مهارت گروهي كاركنان، گسترش حوزه فعاليت سازمان از طريق ايجاد ارتباط نزديك تر با مشتريان، توزيع كنندگان و شركا اشاره كرد.

در اين قسمت به پنج مورد از كاربردهاي فن آوري اطلاعات در تجارت الكترونيكي اشاره مي گردد.

1.بازار روز الكترونيكي

تعدادي از موسسات تجاري در حال ايجاد بازار روز الكترونيكي هستند، بازار هايي كه به خريداران و فروشندگان اين اجازه را مي دهد كه تا با يكديگر ملاقات نموده، به تبادل كالا و خدمات بپردازند.

اين موسسات خدمات قابل توجهي ارايه مي دهند كه جمله آنها از راهنماي خريداران و فروشندگان و توليد كنندگان، اطلاعات صنعتي بر اساس نياز و تقاضا، حراج كالا به صورت پيوسته، ارايه خدمات مالي براي كليه مراحل جابجايي نقدينگي مانند : تاييد حساب خريدار و قبول سفارشات و پرداخت مي توان نام برد.

تعدادي از موسسات در حال بررسي و ايجاد فن آوري هاي جديدي هستند كه اين فن آوري ها بازار روز الكترونيكي را موثر تر و پر رونق تر خواهند نمود.

به طوري كه خريداران عمده قادر خواهند بود تا اطلاعات توزيع كنندگان مختلف را تلفيق نمايند، سياست هاي نياز- محور را با سيستم هاي مالي و حسابداري خود يكپارچه كنند در فضاي تجاري جديد ابزارهاي رايانه اي هوشمندي وجود خواهند داشت كه به كمك آنها خريدار بتوانند ارزش واقعي كالا را مورد مقايسه و بررسي قرار دهد. در اين شرايط فروشندگان وارد يك رقابت جدي خواهند شد. رقابتي كه تناه بر اساس قيمت كالا نبوده، بلكه به عوامل ديگري همچون دوام و كاربرد كالا، ضمانت، شرايط حمل ونقل، تحويل و... بستگي دارد.

علي رغم اينكه روند تبادل كالا و خدمات به صورت الكترونيكي هنوز در ابتداي راه است، آمار به دست آمده نشان مي دهد كه به طور ميانگين هزينه توليدات 5 الي 15 درصد، هزينه هاي اداري 70 درصدو زمان سفارش تا تحويل كالا از 7 روز به 2 روز كاهش يافته است.

2.مديريت دانش

بسياري از بنگاههاي تجاري دريافته اند كه بزرگترين سرمايه، دانش كاركنان است. لذا همواره سعي مي كنند تا زمينه مناسب را به منظور توليد، شناسايي، گردآوري و سازماندهي دانش داخلي بنگاه فراهم نموده و نه تنها كاركنان ، بلكه مشتريان و توزيع كنندگان را نيز در بهره وري اين دانش سهيم نمايند. فن آوري اطلاعات مي تواند كمك شاياني به مديريت بهره برداري اين دانش بنمايد.

يكي از زمينه هاي تجربه شده عبارت است از « پايگاه بهترين پيشنهادات ». به عنوان مثال يكي از پايگاههاي جديدي كه اخيرا وارد بازار شده است، مي تواند به طور اتوماتيك كليه مراحل زير را هوشمندانه تعقيب نمايد.

3.داده كاوي

كمپاني هاي زيادي از ابزارهاي داده كاوي بهره گرفته اند تا بتوانند داده هاي حجيم و گسترده را مورد تجزيه و تحليل قرار داده، روند هاي موجود را بيابند.

به عنوان نمونه فروشگاه بزرگ وال- وارث يكي از بزرگترين فروشگاه هاي زنجيره اي اقدام به ايجاد پايگاه عظيمي از داده به حجم 24 ترابايت(تريليون بايت) نموده است.

با استفاده از اين پايگاه وال-مارث قادر است تا به طور همزمان اقدام به گرد آووري و تحليل روند فروش كالا در 2900 شعبه فروش نمايد.

شايد جالب توجه باشد كه به كمك ابزار هوشمند داده كاوي يا اكتشاف روند داده ها، فروشگاه فوق مي تواند اطلاعات كليه خريدها در سطوح هر بخش از فروشگاه، موجودي كالا در هر قفسه، موجودي انبار، پيش بيني فروش، كاهش و يا افزايش فيمت ها، كالاهاي موجود توسط مشتريان و غيره را گردآوري نموده و در اختيار مديران فروشگاه، توزيع كنندگان و مشتريان خود قرار دهد.

اين فن آوري نرم افزاري قدرت مانور بي نظيري براي وال-مارث ايجاد كرده استتا بتواند كالاهاي مناسب را در كوتاه ترين زمان به هر يك از فروشگاههاي متقاضي برساند.

4.آموزش فن آوري- محور

بازار آموزش هاي فن آوري – محور با سرعت در حال رشد است.

مديران دريافته اند كه اين روش آموزش به آموزش گيرنده اجازه مي دهد تا در هر ارگاني كه برايش مناسب باشد، هر كجا كه بتواند و با سرعت فراخور حال خود، به يادگيري بپردازد.

تجربه نشان داده است كه اين روش از آموزش كلاسيك و سنتي اقتصادي تر و اثر بخش تر بوده است.

ناگفته نماند كه هنوز برخي از محققين معتقدند كه بسياري از ابعاد و روشهاي يادگيري، در نرم افزار هاي آموزشي تحت وب لحاظ نشده اند.

5. تحول در نظام هاي تعميرات و نگهداري

امروزه به كمك فن آوري اطلاعات مي توان به طور مستمر شرايط محيطي و عملكرد سيستم ها را در نيروگاه، سد ها، موتورهاي هواپيما، وسايل نقليه و خطوط توليد پيشرفته، تحت نظارت كنترل قرار داد.

با بهره گيري از سنسور هاي پيشرفته عملكرد كليه سيستم ها به يك مركز تصميم گيرنده مخابره شده و عوامل تصميم گيرنده كوچك ترين مشكلات را شناخته و نسبت به رفع آن اقدام مي كنند.

پيشگيري هاي به موقع باعث مي شود تا نظام تعميرات و نگداري جديد با اطمينان و دقت بيشتر و صرف هزينه كمتر به پشتيباني سيستم هاي حساس بپردازد.

تحقيقات پيشرفته و كاربردهاي آينده

برخي از تحقيقات پيشرفته در آينده اي نه چندان دور، اثر قابل توجهي بر فعاليت تجارت الكترونيكي خواهد داشت. به عنوان مثال به 5 مورد زير اشاره مي گردد :

1.آثار اقتصادي، حقوقي و اجتماعي فن آوري اطلاعات

چند مسئله فراروي پديده تجارت الكترونيكي قرار دارد، به طوري كه اگر اين مسائل در سطح بين المللي حل و فصل نشوند، تجارت الكترونيكي در عمل با مشكل مواجه خواهد شد، برخي از اين مسائل عبارتند از :

2.مراقبت از اطلاعات شخصي كاربران، با توجه به اينكه در مواردي سوء استفاده از شماره رمز كارت هاي اعتباري گزارش شده است ( سرقت الكترونيكي ).

3. حقوق مالكيت معنوي

4. ماليات كالاهايي كه از طريق اينترنت خريداري مي شوند.

5.حمايت از حقوق مشتري در اقصي نقاط جهان

6. ارزش حقوقي امضاهاي الكترونيكي (امضاهايي كه اسكن شده و به همراه هر نامه چاپ مي شوند)

7. تناقص بين مرزهاي جغرافيايي كشور ها و دهكده جهاني كه در آن ارتباطات، مجازي و ديجيتالي هستند.

مباحث فوق و بسياري از مباحث مشابه، فهرست پروژه هايي را تشكيل مي دهند كه در حال حاضر به صورت ميان رشته اي توسط محققين علوم رايانه، مخابرات و علوم انساني در دست بررسي و پژوهش هستند. پيشبيني مي شود كه اجراي اين پروژه ها راهكار هاي جديدي را براي تعريف مشاغل، ساختار هاي سازماني موسسات و ساختار بازار هاي تجارتي معرفي نمايند.

2.اينترنت، نسل دوم

در فهرست پروژه هاي جاري ايالات متحده، پروژه اي تحت عنوان اينترنت، نسل دوم در دست پيگيري است.

هدف نهايي اين طرح دستيابي به شبكه اي است كه سرعت آن 100 الي 1000 برابر اينترنت كنوني است. اين پروژه ها عملا يك سرمايه گذاري بلند مدت در زمينه شبكه سازي است.

پهناي باند جديدي كه اينترنت، نسل دوم ارائه خواهد داد، منتهي به ارائه كاربردهاي جديد و پيشرفته در زمينه تجارت الكترونيكي خواهد شد.

3.نرم افزار هاي خودكار

يكي ديگر از زمينه هاي تحقيقات پيشرفته به صورت گويش (رسانه صوت) درك نموده و مثلا فرمان زير را انجام دهند.

تصور كنيد اگر چنين خدماتي آن هم به صورت سيار و حتي در حال تردد انجام پذيرد، چه تحول جديدي در خدمات تجاري و بازرگاني ايجاد خواهد نمود.

4. مديريت اطلاعات

انجام فعاليت هاي تجاري در عصر انفجار اطلاعات امري بس دشوار است، چرا كه عبور از ميان انبوهي از اطلاعات، يافتن مطالب مورد نياز ، پالايش آنها، تحليل مطالب، دسته بندي و ذخيرهمطالب منتخب براي عوامل تصميم گيرنده در محيط تجاري الكترونيكي بسيار تعيين كننده است.

به عبارت ديگر اگر قرار باشد كه فعاليت هاي بازرگاني و داد و ستد در فضاي ديجيتالي مورد پذيرش ملل مختلف واقع گردد، بايد متقاضيان بتوانند به راحتي به اطلاعات فروشندگان، محصولات، خدمات و خريداران دسترسي پيدا كنند. با حجم اطلاعات موجود روي شبكه وب و روند رو به رشد آن، ساز و كارهاي جستجوي كنوني پاسخگوي نياز هاي پيش گفته نخواهد بود، لذا مديريت اطلاعات پيشرفته نيز يكي ديگر از زمينه هاي تحقيقاتي كليدي به شمار مي رود.

5.مديريت اطلاعات چند زبانه و ترجمه مكالمات تلفني همزمان

در حال حاضر يكي از پروژه هاي مهم جامعه اروپا رفع مشكل زبان است.

بنابراين در طرح بلند مدت فن آوري اطلاعات در جامعه اروپا، پيش بيني شده است كه افراد از مليت هاي مختلف بتوانند به راحتي با يكديگر مكالمه تلفني يا از طريق اينترنت داشته باشند و هر يك به زبان ملي خود سخن بگويند.

با روند رو به گسترش اشتراك اينترنت در كشور هاي پهناوري همچون چين و هند، نياز به رفع مشكل زبان براي تسهيل در تجارت الكترونيكي بيشتر احساس مي گردد.

ايالت متحده نيز از جمله كشورهاي پيشرو در انجام اين پژوهش است.

موج اول تحولات در فن آوري اطلاعات، توسط صنايع مربوطه و پژوهشگران علوم رايانه و مخابرات آغاز شد، ولي بديهي است كه موج جديد تحولات رعد آساي فن آوري اطلاعات، بر تمامي فعاليت هاي اقتصادي اثرگذار خواهد بود. به عبارت ديگر، همان طور كه شبكه اينترنت اثر قابل توجهي بر ساختار داخلي سازمان ها و تعادل آنها با رقبا، توزيع كنندگان و مشتريان داشته است، پيشرفت هاي آتي در فن آوري اطلاعات نيز تحول قابل ملاحظه اي در روش هاي رقابت موسسات و بنگاههاي تجاري، در سطح ملي و بين المللي ايجاد خواهد خواهند كرد.