فلسفه غسل روز جمعه

در روایات فلسفه های مختلفی برای این سنت نبوی ذکر شده است و نقطه آغازین این سنت نبوی را این گونه ذکر کرده اند که در زمان رسول خدا عده ای از انصار در طول هفته با شتران آبکشی و نقل اثاث می کردند و وقتی روز جمعه فرا می رسید و اجتماع می کردند، بوی عرق ایشان موجب آزار دیگر مجتمعین می شد، لذا رسول خدا (ص) به ایشان امر فرمودند در روز جمعه غسل کنند و این سنت باقی ماند. (علل الشرایع، ج2 ص 899)

در روایتی امام رضا علیه السلام، علت را این گونه بیان می دارند که: خداوند تبارک و تعالی نماز فریضه را با نماز نافله و مستحبی تمام و کامل گردانیده و روزه واجب را با روزه نافله و وضوء و طهارت واجب را با غسل روز جمعه تکمیل و تمام فرموده است، بنابراین نقصی که ناشی از سهو و فراموشی حادث شود، توسط غسل جمعه کامل می گردد. (همان، ص 898).

غسل جمعه : البته غسل جمعه اهميت فراوانى دارد كه حتى بعضى از علما فتوا به وجوب آن داده اند و در بعضى از روايات دارد كه ((لايتركه الا فاسق ))، يعنى ،غسل جمعه را ترك نمى كند، مگر شخص فاسق ، و وقت غسل جمعه از اول اذان صبح روز جمعه است تا اول ظهر و بهتر است نزديك ظهر به جا آورده شود و اگر تا ظهر انجام ندهد، بهتر است بدون نيت ادا و قضا (ما فى الذمه ) تا عصر جمعه به جا آورد و اگر در روز جمعه غسل نكند، مستحب است از صبح شنبه تا غروب قضاى آن را به جا آورد و كسى كه مى ترسد در روز جمعه آب پيدا نكند، مى تواند روز پنج شنبه غسل را انجام دهد، بلكه اگر در شب جمعه غسل را به اميد آنكه مطلوب خداوند است ، به جا آورد صحيح است و غسل جمعه براى شخص مسافر و غير مسافر و زن و مرد و حتى بچه هاى مميز و زن حائض مستحب است.

 نظافت و بهداشت، نظم و انضباط در نماز جمعه

ابوذر غفاری نقل کرد که رسول خدا(ص) فرمود: هر کس روز جمعه غسل کرده و طهارت خود را نیکو انجام دهد و بهترین لباسش را بپوشد و از عطری که در خانه دارد استعمال نماید، پس به سوی نماز جمعه حرکت کند و هیچ کس را در نماز جمعه به هنگام گذشتن از صف نمازگزاران آزار و اذیت نکند و پا بر دوش آنها نگذارد، این عمل او کفاره گناهانی است که در فاصله میان آن جمعه تا جمعه دیگر و نیز سه روز پس از آن از وی سر زده است، چند برابر که خدا بخواهد، چون خداوند می فرماید: هر کس کار نیکی انجام دهد ده برابر آن پاداش دریافت خواهد کرد و از نزد خود به او پاداش بزرگ بعد از 10 روز عطا می کند..."² 

پیامبر گرامی (ص) فرمود: کسی که روز جمعه غسل کند گناهان و لغزش های او بخشیده می شود و هنگامی که شروع می کند به راه رفتن و حرکت به طرف نماز جمعه، برای هر گامی که بر      می دارد بیست حسنه نوشته و در نظر گرفته می شود.

«غسل جمعه»

مستحب مؤكد و برخى آن را واجب دانستهاند . از حضرت باقر (ع) رسيده كه غسل جمعه واجب است . و از حضرت رضا(ع) آمده كه اگر در روز جمعه غسل از دستت برود روز شنبه آن را قضا كن . امام صادق (ع) فرمود : در روز جمعه غسل را از دست مده مگر اينكه بيمار باشى و غسل تو را زيان زند . و فرمود : غسل جمعه را ترك نكند جز فاسقى . در وصيت پيغمبر (ص) به على (ع) آمده كه اى على بر هر كسى است كه در هفته يك روز آن را غسل كند پس در هر جمعه غسل بكن گرچه آب را به بهاى توشه آن روزت فراهم كنى و آن روز را گرسنه بمانى كه هيچ عمل مستحب بزرگتر از آن نباشد . (سفينة البحار)

از حضرت رضا (ع) روايت است كه فرمود : علت تشريع غسل عيد و جمعه و ديگر اغسال تعظيم نمودن بنده است خداوندگار خويش را كه جهت طلب آمرزش گناهان خود با خداوندى بزرگ و عظيمالشأن مواجه است . و ديگر اينكه تا مسلمانان را عيدى مشخص بود و در حال ذكر خدا اجتماع نموده و به گراميداشت آن روز و امتياز آن روز خود را پاكيزه سازند . (بحار:6/94)