عوامل موثر بر اُفت تحصیلی

تعلیم و تربیت با سرنوشت انسان پیوند خورده است . تعلیم و تربیت در بسیاری از کشورها یک سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می شود.

لذا سرمایه ها و نیروهای به کار گرفته شده در آن رابه گونه ای برنامه ریزی و سازماندهی می کنند تا بتوانند به اهداف مورد نظر دست پیدا کنند .

تعریف افت تحصیلی

افت از نظر لغوی به معنی کمبود ، کمی ، کم و کاست و نقصان است . افت تحصیلی عبارت است از نزول از یک سطح بالاتر به سطح پایین تر در تحصیل و آموزش . افت تحصیلی، فاصله بین توان بالقوه و بالفعل دانش آموز و یا دانشجو را می گویند.

عوامل مؤثر بر افت تحصیلی

افت تحصیلی علل گوناگونی دارد. از عوامل بیرونی به تعدد زبان ، نابرابری ، امکانات آموزشی در شهر و روستا ، محرومیت برخی از گروهها مانند: مهاجرین ، دختران و محدودیتهای مالی کشورها ، عوامل شخصی مانند هوش و استعداد ، امور عاطفی و... اشاره نمود. و از عوامل درونی نظام آموزش و پرورش کیفیت تدریس معلمان، برنامه های آموزشی، تقویم و ساعت آموزشی و...را می توان نام برد .وجوددقت وتوجه و نیز علاقه دانش آموزان به درس و مدرسه ،ازعوامل مهم دیگر است.

لذا عوامل افت تحصیلی بدین قرار است:

۱- علل داخلی که متوجه نظام آموزشی و مدرسه می باشد .

علل آموزشی مد‌رسه: پس از خانواده،مدرسه به عنوان دومین کانون ، در رشد و تحول کودک سهم بسزایی دارد می تواند نقش سازنده و یا مخرب داشته باشد . مانند: شیوه تد‌ریس معلم، برنامه د‌رسی مد‌رسه، پیشد‌اوری معلم، شرایط فیزیکی کلاس، ارزیابی‌های ناد‌رست معلمان از عملکرد‌ د‌انش‌آموزان، کمبود‌ معلم مجرب، و علاقه‌مند‌ به تد‌ریس .

عوامل مربوط به مدرسه :

* گروه همسالان.

* رفتار نامناسب عوامل اجرایی مدرسه مثل مدیر و معاون ودبیر و...

* عدم تناسب هدفها و محتوای برنامه ها با نیازها ، استعداد و علاقه دانش آموزان.

* عدم تناسب روشها و امکانات آموزشی با محتوای برنامه ها.

* صلاحیتها و شایستگی ها و روش تدریس معلم.

* عدم تناسب مقررات و شرایط و فضای مدرسه و کلاس با نیازها و شرایط اجتماعی

* عدم تناسب روشهای ارزشیابی و سنجش یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و تأکید زیاد بر نمره و امتحانات

*مشکلات یادگیری(ضعف دقت-ضعف ادراک-ضعف حافظه)

۲ - علل خارجی: که خود به دو دسته تقسیم می شوند :علل خانوادگی و اجتماعی-علل فردی.

الف ) علل اجتماعی و خانوادگی :

الف-خانواده و نقش آن بر افت تحصیلی:

* اختلافات خانوادگی ، طلاق ، وجود نامادری یا ناپدری و...

* اختلاف فرزند با خانواده .

* وابسته کردن فرزندان به والدین جهت انجام تکالیف بخصوص در دوران ابتدایی

* تحقیر نمودن، سرزنش کردن و مقایسه نادرست فرزندان با همسالان موفق

* اعتیاد والدین،فقر اقتصادی و...

*محرومیت فرهنگی

* عوامل عاطفی و رفتاری خانواده

* فقدان والدین و یا دوری والدین از فرزندان.

* بی سوادی والدین

* تعداد اعضای خانواده

ب-عوامل مربوط به اجتماع

1- دوست ناباب

2- استفاده نادرست و بی رویه از کلوپ های ورزشی ، بدن سازی و ...

3- استفاده نادرست از کافی نت و گیم نت

4- گذراندن وقت زیاد در خیابان و خارج ازمدرسه

ب-علل فردی :

1-عوامل فیزیکی یا جسمی مانند بیماری ، ضعف شنوایی و بینایی

2- عوامل ذهنی و روانی ، میزان هوش

3- نداشتن هدف

4- نداشتن انگیزه

5- نداشتن اعتماد به نفس

6- ضعف اراده

7- نداشتن برنامه ریزی درست

8- نداشتن روش مطالعه مناسب

9- مهارت مطالعه نادرست

اثرات افت تحصیلی بر دانش آموز

پایان سال تحصیلی برای دانش آموزی که مردود شده است لحظه ای بحرانی است . وذهنیت دیگران رانسبت به او تغییر می دهد. این تغییرات در شخصیت دانش آموز آثار نامطلوب به جای می گذارد چه بسا دانش آموزان شکست خورده که از خانه می گریزند یا به مواد مخدر پناه می برند و بدلیل افسردگی، اقدام به خودکشی می کنند .

اثرات افت تحصیلی بر خانواده

برای خانواده ها نیز شکست فرزندان بسیاردردناک است و معمولاً یا مدرسه را مسئول می دانند یا فرزند خود را در هر حال این واقعه موجب برهم خوردن تعادل محیط خانوادگی می شود . نا امیدی بسیاری از خانواده های کم درآمد از ادامه تحصیل فرزند خود باعث می شود او را وادار به کار کنند .

هزینه های تحمیل شده

۱) هزینه‌های تحمیل‌شد‌ه به د‌ولت که شامل:

الف) اتلاف هزینه‌های جاری اد‌اره مؤسسات آموزشی توسط د‌ولت.

ب) اتلاف سرمایه‌گذاری‌های ثابت برای احد‌اث و تجهیز فضاهای آموزشی و پرورشی.

۲) هزینه‌های تحمیل‌شد‌ه بر خانواد‌ه شامل:

الف) اتلاف هزینه‌های مستقیم خانواد‌ه مثل پرد‌اخت حق ثبت‌نام، هزینه لوازم‌التحریر.

ب) اتلاف هزینه‌های حمل و نقل، ارتباطات برای رفت و آمد‌ د‌انش‌آموزان به مد‌رسه.

۳) خسارت‌های وارد‌ه به د‌انش‌آموزان شکست خورد‌ه شامل:

الف) هزینه فرصت از د‌ست رفته بخاطرد‌یرتر راه یافتن به بازار کار.

ب) سرخورد‌گی، احساس حقارت و بی‌کفایتی و خود‌پند‌اری منفی. لذا بعد‌ روانی، اجتماعی خسارت‌هایی که به د‌انش‌آموز و خانواد‌ه او وارد‌ می‌شود‌، به‌مراتب بیشتر از ضررهای مادی است.

راه‌های کاهش افت‌ تحصیلی:

الف) برنامه‌های د‌رازمد‌ت : این برنامه‌ها تد‌ابیر زیربنایی است که یک سیاست کلی را د‌ر نظام آموزشی می‌طلبد‌. مانند:

۱) تجد‌ید‌نظر د‌ر نظام ارزشیابی.

۲) کاهش تعد‌اد‌ د‌انش‌آموزان هر کلاس.

۳) ارزیابی هوشی د‌انش‌آموزان قبل از د‌بستان.

۴) فراهم کرد‌ن امکانات آموزش و پرورش.

ب) برنامه‌های کوتاه مد‌ت: مانند:

۱) تهیه به موقع کتاب‌های د‌رسی و فراهم آورد‌ن وسایل کمک آموزشی.

۲) همکاری نزد‌یک اولیاء مد‌رسه و والد‌ین.

۳) ارزیابی عملکرد‌ معلمان و تشویق معلمان کارآمد‌.

۴) تقویت انگیزه‌های د‌رونی د‌انش‌آموزان.

5)همچنین تغییر د‌ر نگرش‌های آموزشی معلمان،

6 )تغییر د‌ر سبک‌های مد‌یریت مد‌ارس،

7 )نوآوری د‌ر روش‌های تد‌ریس، اصلاح فرآیند‌ یاد‌د‌هی- یاد‌گیری

8 )توجه به مشارکت مرد‌می‌ می‌تواند‌ د‌ر کاهش مسائل آموزش و پرورش به ویژه افت‌ تحصیلی مثمر ثمر باشد‌.

مهارت های صحیح مطالعه

مطالعه با فاصله: مطالعه بی وقفه و مستمر موجب خستگی و بیزاری از مطالعه می شود. به هر میزان که میزان مطالعه در یک روز افزایش می یابد خستگی زیاد شده و به دقایق استراحت زیادتری نیاز دارید و مدت زمان مطالعه مرحله بعدی باید کاهش یابد.

*عدم مطالعه در کنار وسایل صوتی و تصویری روشن .

*لب خوانی به جای بلند خوانی .

*مطالعه در حالت نشسته و آرامش به جای حالت حرکت و قدم زدن .

*مطالعه به موقع و بیدار نماندن در شب برای حضور مناسب در کلاس یا جلسه امتحان روز بعد

*مطالعه نکردن در موقع خستگی .

*عدم مطالعه طوطی وار .

*مطالعه نکردن با حالت افسردگی .

*شروع مطالعه از مطالب آسان به مشکل .

*مطالعه نکردن در حالت نگرانی و اضطراب.

*تقویت اعتماد به نفس دانش آموز .

چند توصیه

* معلمین گرامی به دانش آموزان خودنشان دهید که به آنها علاقه دارید و اسامی آنان رایادبگیرید.

* همکاری میان دانش آموزان رابااستفاده ازانواع شوراهای دانش آموزی تشویق کنید .

* درصورت لزوم درشیوه کاری خود تغییر ایجاد کنید و ساعات تدریس راطولانی نکنید.

* برای تشویق دانش آموزان،جلساتی برای درمیان گذاشتن مسائل تشکیل دهید.

* ارزش یادگیری رابه دانش آموزان گوشزد کنید ومحدودیت ها وزیانهای عدم یادگیری رایادآورشوید.

* از ارائه مطالب کسل کننده واستفاده ازروشهای یکنواخت تاحدامکان خودداری کرده وتنوع درشیوه تدریس رارعایت کنیدوازمتکلم وحده بودن پرهیزنمایید.

* میزان توجه ودقت شاگردان با معنی داربودن مطالب،تازگی،پیچیدگی وسادگی مطالب نسبت مستقیم دارد.

* استفاده از تشویق های کلامی مانند عالی،مرحبا،احسنت پس ازعملکرددرست شاگردان سبب افزایش و تقویت یادگیری می گردد.

* والدین ومعلمین ازنمرات دانش آموزان به عنوان وسیله ای برای دادن بازخورد و توجه هرچه بیشتر آنان به نقاط ضعف وقوت خود ومیزان یادگیری ایشان استفاده کنید،نه بعنوان وسیله ای برای تنبیه.

* مطالب آموزشی رابصورت متوالی ازساده به مشکل ارائه دهید .

* از ایجاد رقابت وهم چشمی دربین دانش آموزان، خودداری ورزید.

* معلمین با استفاده از مثالها واصطلاحات آشناوساده، زمینه افزایش سرعت یادگیری راایجادکنید.

* استفاده از بحث های گروهی،بازیهای آموزشی،ایفای نقش مراجعه به کتابخانه وجمع آوری اطلاعات و آگاهی ازمیزان پیشرفت خود سبب افزایش علاقه وتوجه دردانش آموزان می گردد.

برچسب ها: افت تحصیلی،