ویژگییهای محیط آموزشی سازنده
آيا به راستي اين مهم مي تواند در شكوفايي و رشد استعدادهاي دانش آموزان به اندازه زيادي مؤثر باشد؟ آيا منظور از محيط آموزشي، صرفا فضاي آموزشي است يا گزينه هايي ديگر هم در آن اثر مي گذارد؟
ويگوتسكي يكي از معروف ترين نظريه پردازان رشد شناختي معتقد است: «كنش متقابل ميان يادگيرنده و محيط اجتماعي او اهميت بسزايي دارد.»
او بر اين باور بود كه رشد ذهني كودكان، عموما به مردمي كه در دنياي، اطراف آنها زندگي مي كنند، وابسته است و افراد بسياري از انديشه ها، نگرشها و ارزشهاي خود را در تعامل و رابطه متقابل با ديگران ارتقا مي دهند.
بنابراين، چنين به نظر مي رسد كه اگر مطالب درسي در يك محيط فرهنگي و اجتماعي آموزش داده شود، رشد ذهني يادگيرندگان قطعي خواهد بود. به اين روي، مشاركت اجتماعي يكي از شرايط مهم يادگيري است هر چند كه داشتن فضاي آموزشي وسيع يك شرط لازم در امر تعليم است، اما به تنهايي كافي نيست، محيط آموزشي هدفمند محيطي است كه فرصت هاي متنوعي را براي تعامل با افكار و آراء گوناگون به وجود مي آورد.جيمز مك دونالد كه انديشه هايش ريشه در نظريات روان شناسان انسان گرا دارد، در دهه ۱۹۸۰ شرايط و كيفيت محيط آموزشي مناسب را چنين شرح مي دهد: «يادگيري بايد در محيطي صورت گيرد كه ارائه كننده فرصت هاي تازه و جديد براي هر دانش آموز باشد، چنين محيطي باعث مي شود تا يادگيرنده خود و محيط اطرافش را با روش خود كشف كند، مسلما چنين شرايطي مي تواند براي معلمان نيز فرصت هايي را بيافريند تا راههاي مختلف برخورد با دانش آموزان را بيابند.»(۳)
پيش از مك دونالد نيز، انسان گراياني چون راجرز، بر تأثير نقش سازنده معلم در يادگيري تأكيد داشتند به نظر راجرز معلمان به عنوان حمايت كننده و راهنمايي كننده، مي توانند باعث تسهيل روند يادگيري شوند. در يك محيط آموزشي سازنده معلم با شاگرد همكاري و مشاركت پي گير داشته و گام به گام با دانش آموز پيشرفت مي كند، او با ايجاد حس اعتماد و پذيرش دوجانبه و عاري از سلطه و برتري جويي، انگيزه بيشتري را براي رشد و ارتقاي درسي در يادگيرندگان فراهم مي آورد. در اين شرايط، دانش آموز احساس مي كند كه موجودي شايسته و قابل احترام بوده و مي تواند خود به كاوش، بررسي و پژوهش بپردازد و لذا در مسير تعالي و پيشرفت قرار مي گيرد.
از نگاه راجرز، موردم و ساير روان شناسان انسان گرا، در يك محيط آموزشي فعال و پويا معلمان به جاي طرح درس و استفاده از روش هاي سنتي، مي توانند با تدارك منابع تجربي، عملا دانش آموزان را به جست وجو و كشف پاسخها هدايت كنند، به اين ترتيب يادگيرندگان در عمل، تلخي و شيريني پژوهش و يافتن را تجربه مي كنند. در اين شرايط شاگردان مي آموزند كه چگونه بياموزند.
دريسكول يكي از پيروان اصلي روش شاگرد محوري در سال ۱۹۹۹ معتقد است كه آموزگاران مي توانند از راه درگير كردن يادگيرندگان با تكاليف چالش انگيز و نزديك به موقعيت هاي واقعي شاگردان را متحول سازند و اين بهترين و مناسب ترين فرصت براي آموزگاران است تا نقش سازنده خود را به نحو احسن اجرا كرده و دانش آموزان را در يافتن منابع مورد نياز ياري دهند.(۵)
به طور مسلم از طريق ارتقاي كيفيت محيط آموزشي و يا به وجود آوردن نگرش مثبت نسبت به موضوعات درسي و مدرسه مي توان انتظار جامعه اي فعال، سالم و پويا را داشت.
در اين ميان برخورد با دانش آموزان به عنوان اشخاصي لايق و محترم نيز بسيار مهم است. اگر با يادگيرندگان به عنوان موجوداتي شبيه به ربات و آدم آهني كه قرار است بازيچه دست آموزگاران خود باشند، برخورد شود بيم آن مي رود كه تمام عواطف و علايق و نگرش آنها نسبت به آموزش، مدرسه و يا هر نوع محيط آموزشي منفي شده و اين امر شرايط انحطاط و ركود فكري آنها و نهايتا جامعه را فراهم آورد و يادگيري به معناي واقعي صورت نگيرد. در همين راستا جالب است بدانيم طي پژوهشي كه در مورد وضعيت و نگرش جوانان ايران توسط سازمان ملي جوانان در سال ۱۳۸۰ صورت گرفته، نتايجي به دست آمده كه حاكي از نگرش منفي جوانان نسبت به محيط مدرسه در برنامه ها و عملكردهاي آن است. در اين نظر سنجي بيش از نيمي از دانش آموزان از عملكرد مدارس خود احساس نارضايتي كرده و حدود ۶۲ درصد از آنان محيط آموزشي خود را اضطراب زا توصيف كرده اند(۶) ذكر اين نكات حايز اهميت فراواني است، زيرا كليد سازندگي و ارتقاي هر جامعه اي در دست پرتوان جوانان آن جامعه است. اگر قرار باشد بهترين و پيشرفته ترين قشر جامعه يعني دانش آموزان جوان ما محيط آموزشي خود را دلچسب ندانند، موضوعات درسي را مفيد نشمارند و نوع روابط مدير و مربيان مدرسه را دلپذير ندانند، بايد منتظر بود تا بلايي سخت بر روح و جان تعليم و تربيت فرود آيد و روح كاوش گر و كمال طلب دانش آموزان تخريب شود و آيا در آن صورت باز هم بايد اميدوار باشيم كه جوانان فارغ التحصيل مدارس در ادامه تحصيلات خود در مراكز آموزش عالي افرادي محقق و متخصص باشند؟
جواناني كه بتوانند پاسخگوي نيازهاي روزافزون علمي، صنعتي، فرهنگي و اجتماعي كشور بوده و جامعه را بسازند؟ و در آن صورت آيا باز هم مي توان اميدوار بود كه جامعه اي پويا و فعال با جواناني كمال جو و استقلال طلب داشته باشيم؟!
مهارتهاي يادگيري
مفهوم يادگيري
من خوشحالم در جمع دوستاني كه كار آموزشي و پرورشي انجام مي¬دهند قرار گرفتم، بحثي را كه ما در اين جلسات دنبال خواهيم كر. تحت عنوان مهارتهاي آموزشي و پرورشي يا به عبارت ديگر روشها و فنون تدريس خواهد بود و امروز در اين جلسه ما بحث مفهوم يادگيري را خواهيم داشت.
شايد سؤ ال شود شما در زمينه مهارت آموزشي مي¬خواهيد بحث كنيد. چرا بحث يادگيري را پيش ميكشيد .لازم به ذكر است هر نوع فعاليت آموزشي يا تدريس بايد منجر به يادگيري شود. معلمي كه مي¬خواهد فعاليتي را، مهارتي را در كلاس دنبال كند بايد توجه داشته باشد. نتيجه اين فعاليتها بايد منجر به يادگيري شود. بهمين دليل ما بحث كوتاهي خواهيم داشت در زمينه يادگيري . يادگيري چيست ؟ چه نوع تحولي را در دانش¬آموز يا دانشجو بايد ايجاد كنيم كه به آن يادگيري گفته شود. در زمينه يادگيري روانشناسان تربيتي و متخصصان تعليم و تربيت، تعاريف زيادي ارائه دادند كه امكان بحث و بررسي آنها در اين مقوله از برنامه امكان نخواهد داشت.
برخي از ويژگيهاي والدين خوب
داشتن تبادل عاطفي :
 والدين نسبت به هم عشق و محبت دارند.
فضاي گرم و صميمي و لبريز از محبت را براي فرزندان فراهم مي‌كنند.
در هيچ شرايطي از ارائه محبت نسبت به فرزندان دريغ نمي‌كنند و از كاهش محبت به عنوان يكي از ابزارها تنبيه استفاده نمي‌كنند.
از كنترل و تسلط افراطي و دلسوزي بيش از حد كه رشد عاطفي كودك را مختل مي‌كند پرهيز مي‌نمايند.
در ميان اعضاي خانواده تبعيض قائل نشده و گاهي با آنان درددل مي‌كنند.
مثبت‌گرايي :
به نقاط مثبت خود بيشتر اهميت مي‌دهند.
به رفتارهاي خوب همسرشان بيشتر مي‌انديشند.
در برخورد با فرزندان همواره به كارهاي خوب‌شان توجه بيشتري دارند.
نسبت به محيط زندگي و اطرافيان نگاه خوشبينانه دارند.
با ايجاد شرايط مناسب به ابراز نقاط قوت فرزندانشان كمك مي‌كنند.
ارتباط مطلوب :
والدين نسبت به هم يكدل بوده و از روابط صميمانه برخوردارند.
به فرزندان خود احترام گذاشته و از تحقير شخصيت و انتقاد نابجاي آنان پرهيز مي‌نمايند.
با تشكيل جلسات خانواده و مشورت با فرزندان به رشد و اعتماد به نفس و ارزشمندبودن آنان كمك مي‌نمايند.
وقت مناسب در اختيارشان قرار مي‌دهند.
به انديشيدن، درك مشكل، پيدا كردن راه حل با كمك همديگر اهميت مي‌دهند.
در وقت مناسب از روش تذكر و يا توبيخ استفاده مي‌كنند.
توجه به امور تحصیلی :
والدين با ايجاد فضاي شاد و آرام زمينه‌هاي پيشرفت تحصيلي را فراهم مي‌كنند.
با برنامه‌ريزي لازم، روش صحيح مطالعه را به آنان مي‌آموزند.
با ايجاد شرايط مناسب به ابراز توانائيها و نقاط قوت فرزندشان كمك مي‌نمايند.
به منظور اطلاع‌ و ارزيابي از امور تحصيلي پي‌گيري‌هاي لازم را به عمل مي‌آورند.
به رفت و آمد فرزندان و دوستان آنها توجه دارند.
با اولياء مدرسه در زمينه‌هاي مختلف به ويژه در جلسات آموزشگاهي همكاري دارند.
برخورداري از نقش الگویي مطلوب :
1. به ارزشهاي ديني، اخلاقي و خانوادگي پايبندند.
2. در كردار و گفتار خود هماهنگي دارند. (وحدت كردار و گفتار)
3. در شرايط مختلف مراقب رفتار مثبت و مفيد خود هستند.
4. نقاط ضعف خود را پذيرفته و با متانت و صداقت رفتار مي‌كنند.
5. با رفتار منطقي و متعادل خود سلامت فرزندان را فراهم مي‌كنند.
6) نقش اجتماعي مؤثر و مطلوب :
1. برنامه منظم و از پيش‌ تعيين‌شده‌اي براي همخواني خواسته‌هايشان از فرزندان و توانائيهاي آنان دارند.
2. درك روشن و عميق از تواناييهاي فرزندان در زمينه‌هاي گوناگون فيزيكي، عاطفي، ذهني يا عقلي، اجتماعي و اخلاقي دارند.
3. بر مبناي توجه به تواناييها و تمايلات فرزندان مسئوليتهاي اجتماعي را تفويض مي‌كنند.
4. با شركت‌دادن فرزندان در فعاليتهاي آزاد و متنوع زمينه درك موقعيت اجتماعي و نيازهاي رواني‌‌شان را فراهم مي‌نمايند.
5. مهارتهاي اوليه و اساسي زندگي را به فرزندان آموزش مي‌دهند.
6- در سنين بالاتر نقش تربيتي آنن از يك مصلح و يك هدايت‌كننده به يك مشاور تبديل مي‌شوند.
شيوه‌‌هاي انتقال پيام
الف) تهيه جدول مقايسه‌اي ارتباط والدين با فرزندان (توصيه‌ها و پرهيزها)
ب) تهيه و تكثير CD آموزشي « آموزش مدرّسين مجرّب »
ج) تهيه بروشورها
ويژگيهاي مدرسه خوب ( از لحاظ مد يريتي و نرم افزاري )
1- مدير مدرسه خوب داراي برنامه آموزشي و تقو يم اجرايي سالانه فعاليت ها و ...مي باشد .
2- عوامل آموزشي مدرسه خوب با دانش آموزان دوست و رفيق هستنــــد به نحوي كه دانــش آمـــوز زيبا ترين احسا س را دراين محيط دارد.
3- دانش آموزا ن در كارهاي گروهي و فعا ليتهاي آموزشي ـ تربيتي مثل شوراي دانش آموزي ،اقامه نماز، انجمن علمي و ... باعلاقه شركت دارند.
4- معلمين و همه افرادي كه با دانش آموز سر و كار دارند از سواد كافي برخوردارند و با مسايل تعليم و تربيت و روانشناسي آشنايي دارند.
5- كارهاي مدرسه خوب تقسيم شده و هريك از افراد نسبت به نقشي كه در آن دارند هم توانايي لازم و هم آشنايي كامل دارند .
6- مدير و دبيرا ن مدرسه خوب با فرايند ياد دهي - يادگيري و روانشناسي تربيتي آشنايي دارند .
7- دانش آموزان در امور مختلف مشاركت دارند و نسبت به آنچه كه در آموزشگاه مي گذرد احساس مسئوليت مي نما يند.
8- تعا مل مناسبي بين عو امل آموزشگاه و دانش آموز ان و اوليا ء برقرار است .
9- شوراي دبيرا ن فعال بوده و در اين شورا مسائل گذشته و روز و برنامه هاي آينده به بحث و بررسي گذاشته مي شو د .
10- مدرسه خوب با اداره آموزش و پرورش و ساير سازمانها ارتباط موثر و مطلوبي دارد .
11- در مدرسه خوب فعاليت ها و اقدامات هدفمند است و درتما م فعاليت ها نظم و انضبا ط حا كم است .
12- نظام مشاوره اي مدرسه خوب ، كارا و اثربخش است .
13 - مدرسه خوب دانش آموز را با مهارتهاي زندگي آشنا كرده به نحوي كه پس از اتمام هر دوره تحصيلي به راحتي مي تواند وارد جامعه شود .
14 - در مدرسه خوب ، ميراث فرهنگي ، وطن دوستي ، احترام به نياكان و تاريخ و پرچم و ... گرامي داشته مي شو د .
15- مجموعه امورمدرسه خوب با سازماندهي مناسب مدير هماهنگ است .
و ...
ويژگيهاي مدرسه خوب ( از لحا ظ كالبدي و سخت افزاري )
1- فضاي آموزشي مدرسه خوب ( كلاس درس ) متناسب با سن و پايه تحصيلي دانش آموزان محرك و جذاب باشد .
2- مدرسه خوب داراي محيطي زيبا و با طرا وت و نشا ط آور است .
3 – درمدرسه خوب ابعاد كلاسها و صندليها استاندارد و متناسب با سن دانش آموزان مي باشد .
4- فضاي فرهنگي ، هنري و فن آوري براي رفع نيازهاي علمي و تحقيقي دانش آموزا ن مهيا مي باشد .
5- مدرسه خوب به شكوفايي استعداد و توانايي جسمي دانش آموزا ن اهتمام دارد و در جهت تامين فضا و امكانات ورزشي كوشا مي باشد .
6- در مدرسه خوب فضاي نمازخانه رغبت انگيز ، سالن ها وسيع وتميز ، سرويهاي بهداشتي تميز و استاندارد مي باشد .
7– در مدرسه خوب مكا ن نشستن راحت بوده سيستمهاي گرما يي و برودتي مناسب و كلاس ها به دور از سر و صد ا و داراي نوركا في مي باشند.
8- در و ديوار و حياط و رنگ مدرسه خوب ، داراي پيام آموزشي و تربيتي هستند .
9- در مدرسه خوب با تامين سرويس اياب و ذهاب به سلامت جسمي دانش آموزا ن توجه كافي ميشود .11- مدرسه خوب به بهداشت روحي دانش آموزان توجه كافي دارد و با ايجاد كتابخانه ، آزمايشگاه ، اتاق خلاقيت و سالن سمعي و بصري در جهت تامين آن مي كوشد .
12 - مدرسه خوب داراي امكانات آموزشي و آزمايشگاهي از قبيل رسانه هاي ديداري و شنيداري، تجهيزات آزمايشگاهي و ... مي باشد .
13- محيط آموزشي گوياي معماري ايراني و اسلامي و داراي پيام فرهنگي هنري است
راهكارها و پيشنهادات :
الف : ستادي
1- طراحي و راه اندازي وبلا گ با عنوان مدرسه خوب
2- نصب تابلوي LCD كه پيام هاي مدرسه خوب ، معلم خوب و والدين خوب را ارائه كند .
3- درج شعارهاي مرتبط با موضوع مدرسه خوب بر روي بخشنامه ها
4- تشكيل جلسه خاص با روساي آموزش و پرورش مناطق تابعه با موضوع مد رسه خوب
ب : منطقه اي ( اجرايي )
1- همايش مديران با دعوت از اعضاي كميسيون مدرسه خوب
2- انتخاب يك يا چند ويژگي به عنوان ميثاق منطقه اي
3- تشكيل تيم مشاوره اي در اداره شهرستان / منطقه براي نيل به مدرسه خوب
ج : مدرسه اي
1- همايش اوليا ء و مدرسه
2- انتخاب يك ويژگي به عنوان ميثا ق مدرسه اي
3- برگزاري همايش دانش آموزي با عنوان مدرسه خوب و دانش آموزا ن
1- طرّاحي و برنامه ريزي آموزشي
- تمركز آموزش بر يك يا بيش از يك هدف
- توسعه توانايي دانش آموز براي يادگيري دانش . مهارت وتفكّر
- تلفيق مهارت . محتوي و فرآيند تفكّر
- پيشنهاد اهدافي كه يادگيرنده را تحريك مي كند
- ارائه تجارب متناسب با رشد يادگيرندگان
2-ايجاد فضاي يادگيري
- ارتباط در نقش مثبت و حمايت كننده
- ايجاد تعامل وتوازن محترمانه دركلاس
- حسّاسيت نسبت به تفاوت هاي علمي . فيزيكي . اجتماعي وفرهنگي
- ارائه . بررسي وبازخورد فعاليتهاي خارج از كلاس وتكاليف درسي
- انعطاف پذيري وتطبيق قرايندكلاس با مقتضاي محيط
- سازماندهي موادووسايل
- فعال سازي پژوهش هاي گروهي
- لستفاده از تكنيك هاي پرورش دهنده خود كنترلي
- ايجادميل به پذيرش بازخوردمثبت ومنفي
3-اجرا و اداره آموزش
- تبيين استانداردهاي اختصاصي
- پيونددانش پيشين دانش آموز با يادگيري
- نمايش مفاهيم وفرايندتفكّركه لازم به آموزش است
- استفاده ازراهبردهاي چندگانه يادگيري
- ايجادشرايط مناسب براي يادگيري متناسب باتفاوت هاي فردي
- انتخاب نمونه هاي طرزتلقّي دانش آموزان براي تمركزخودشان بر تفكّر
- استفاده ازراهبردهاي سؤال برانگيز
- راهنمايي دانش اموزان دربيان كردن وتوضيح دادن نسبت به عملكرد
- آسان كردن مهارت هاي بين فردي
- استفاده از چشم انداز مختلف درتطبيق دانش با تجارب يادگيري دانش آموز
- استفاده خلّاق از وسايل
- شناسايي مشكلات يادگيري دانش آموزان هدايت آنان
- استفاده بهينه اززمان
- ايجاد فضا براي تمرين آموخته ها
- پيوند يادگيري با انتظارات نقش هاي آتي
4-ارزيابي و ابلا غ نتايج يادگيري
- بررسي وضعيت پيشرفت تحصيلي دانش آموزان
- ثبت وبررسي فرايندآموزش دردفاترمربو.طه
- استفاده از ارزشيابي ومنابع اطلاعاتي چندگانه اطلاعاتي چندگانه
- ايجاد شرايط متناسب با تفاوت هاي اجتماعي وفرهنگي دانش آموزان براي ارزشيابي از آنان
- تقويت حس ّموفّقيت در همه شاگردان
- ارزشيابي با ملاك هاي مقرّر
- ترغيب دانش آموز به خودسنجي با ملاكهاي مقرر ّوتوجه به عملكردبعدي
- تحليل اطلاعات حاصل ازارزيابي به طور منظّم وسيستماتيك
- اهتمام به ارزشيابي فرايندي و بكارگيري ابزارهايي چون پوشه كار . چك ليست . آزمون عملكردي و......
5- تعمّق بر آموزش و وارزيابي
- تقويت ميل به مطالعه وكتاب خواني دردانش آموز
- تحليل فردي وجمعي تأثيرتجارب يادگيري
- ارزيابي ميزان اثربخشي آموزش وتحليل نتايج
6- همكاري با همكاران و والدين
- مشخص نمودن مكان وزمان همكاري
- شرح هدف تلاشهاي مبتني برهمكاري
- بيان استانداردهاي همكاري
- به نمايش گذاشتن مديريت كارآمد (اثربخش) ازجهت سود همه جانبه
- تقويت سعه صدر نسبت به ديدگاه هاي مختلف
7- شركت در توسعه حرفه اي
- تلاش درجهت ارتقاء سطح تحصيلات
- تعيين ملاك ونقاط قوّت واولويت رشد
- طرّاحي توسعه حرفه اي به منظور گسترش خزانه دانش
- شركت در توسعه حرفه اي(ضمن خدمت)
- نشان دادن ملاك هاي بهبود عملكرد
- تلاش در جهت بازسازي تجارب خويش
8-آگاهي از دانش محتوايي
- ربط دادن زمينه هاي تحصيلي با با موقعيت هاي واقعي زندگي
- جمع آوري مفاهيم كليدي مرتبط با رشته تحصيلي خاص
- به كارگيري اثربخش روش هاي پژوهشي مرتبط
- ارائه چشم انداز چند فرهنگي تدريس محتوا ( جهاني)
- بهره گيري ازتكنولوژي مرتبط
9-استفاده از فنون و تكنولوژي
- بكارگيري االگوها وروشهاي نوين تدريس
- استفاده از تكنولوژي در ارزيابي
- استفاده از كامپيوترچندمنظوره با نرم افزارهاي مختلف
- استفاده از اصطلاحات علمي و فنّي مرتبط با كامپيوتر در ارتباطات كتبي و شفاهي
- نشان دادن دانش استفاده از علم تكنولوژي درتجارت ، صنعت و جامعه
- نشان دادن دانش پايه كامپيو.تر
- تدريس چندرسانه اي با استفاده از اسكنر و دوربين هاي ديجیتالي....
- استفاده از كامپيوتر براي پردازش واژه ها واينترنت و E-mail
- استفاده از كامپيوتربراي ارتقاي كارآمدي حرفه اي
- درخواست وسايل براي دانش آموزان ويژه
- ارائه طرح درس مبتني بر نيازهاي متفاوت دانش آموزان
- استفاده تخصّصي از كامپيوتر
- ممكن ساختن يادگيري مادام العمر با استفاده از تكنولوژي
- شناسايي منابع لازم تكنولوژي مانند نرم افزارهاي آموزشي
کمال معلم ومعلم کمال
کمال معلٌم در آنست که :
- متواضع و فروتن باشد و از کبر و عجب پرهیز نماید و از انجام اموری که در عهده و توانایی او نیست خودداری کند . واز فراگرفتن چیزی که نمیداند استنکاف ننما ید و تصنٌع و صحنه سازی نسبت به چیزی که میداند بکار نبرد .
- روش او در تربیت، عمل به علم باشد! یعنی به چیزی که د یگران را به آن امر می کند عامل باشد و همه حالات و سکنات او حاکی از کمال و وقار باشد .
- برای پیشگیری از سوء رفتار شاگردان و جلوگیری از ارتکاب خلاف آنان با اشاره و کنایه عمل نماید و در صورت لزوم ، آشکارگو یی و تصریح او برای شاگردان همراه با لطف و محبت و صبر و مودٌت باشد و شاگردان را جهت تخلف و سوء رفتار سرزنش و تو بیخ ننماید زیرا آشکار گو یی و بیان صریح هیبت و ابهت مربیان را از هم می گسلد و موجب جرأت و جسارت شاگردان در انجام عمل سوء اخلاقی می گردد .
- در جهت تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان کوشا باشد زیرا اگردانش آموز دچار عدم اعتماد به نفس گردد دائماً خود را از امور محوله ناتوان می یابد و این خطری است که اگر پیشگیری نشود دانش آموز دچار مشکلات رفتاری می گردد .
- جهت پیشبرد اهداف تربیتی و آموزشی در محیط های آموزشی از محرک هایی چون تحسین ، تقدیر ، تشویق و تحریض ، ترغیب ، پاداش و نظایر آنها استفاده نماید
- خوبی ها را افشا کند و بدی ها و عیب ها را بپوشاند و زشتی را آشکار نکند زیرا این خود باعث می شود که بدیها و زشتیها فاعل عمل کم شود .
- تصور صحیحی از خود داشته باشد و خویش را چنان که هست بپذیرد و در غیر این صورت نمی توان شایستگی ها و لیاقت ها خود را تشخیص دهد و همواره مضطرب و منتظر و در حال احتیاط باقی می ماند و بجای ابتکار و خلاقیت پیوسته در صدد کشف روش هایی است که عدم صلاحیت او را بپوشاند.
- در کلاس به جهت رشد و شخصیت اجتماعی دانش آموزان به اصول ارتباط کلام توجه کافی بنماید .
- نسبت به آنچه که می خواهد تعلیم دهد آگاه باشد و عنایت داشته باشد که نیمی از شرایط حسن اداره کلاس به این امر اختصاص دارد .
- دارای ثبات عاطفی باشد که بهترین عامل جلب اعتماد دانش آموزان نسبت به معلم می باشد .
- در صورت بروز رفتار نامناسب از سوی دانش آموز رفتارهای گذشته او را بر علیه آنان بکار نگیرد و به عبارتی گذشته نا مطلوب او را همچون بر چسبی بر پیشانی فراگیر نزند.
- در هنگام رسیدگی به رفتارهای نابجا و یا در هنگام تغییر رفتار دانش آموزان به زمینه اساسی و احتیاجات او توجه نماید.
- خود را کامل نداند و دائماً در صدد ایراد گرفتن از دیگران نباشد که روش فوق زمینه را جهت بروز رفتارهای نامناسب فراهم می سازد .
- دانش آموز را به عنوان یک انسان قبول داشته باشد و او را درک کند از ارزشیابی شخصیتی او خصوصاً جنبه های منفی شخصیت در حضور جمع اجتناب ورزد .
- به عنوان یک الگوی رفتاری باید در افکار و اعمالش ثبات داشته باشد و تصمیم گیری او متأثر از حالات هیجانی او نباشد.
- عنایت داشته باشد که دانش آموزان با اظهار نظر معلم و مربی در مورد خودشان خیلی اهمیت می دهند، لذا چنانچه آنان احساس کنند که ارزشیابی معلم بدون غرض بوده و با رعایت کامل انصاف صورت گرفته است، برای آن ارزش قائل می شوند . و در نواقص و نقاط ضعف خود تلاش می کنند. ولی اگر ارزشیابی منصفانه نباشد، موجب کینه و عناد و در نتیجه دوری گزیدن آنان از مربی و یا معلم می شود که پی آمد های نامطلوب دیگری را نیز در بر خواهد داشت .
- بطور مستمر از کار خود ارزیابی به عمل آورد یعنی با توجه به هدف های آموزش و رفتاری که در شروع درس در نظر دارد. بیندیشد که تا چه حد به هدف های خود نائل گردیده است و تا چه حد توانسته است در دانش آموزان نفوذ کند و مورد تأیید واقع شود .
- خوش صحبت بوده و دارای قدرت بیان باشد. زیرا قدرت بیان و نفوذ کلام معلم در ایجاد رابطه با دانش آموزان و تفهیم مطالب درسی به آنان بسیار مؤثر است.
- از لحاظ وضع ظاهری مرتب و آراسته باشد. به عبارت دیگر پوشش و آرایش او در عین سادگی متناسب با محل و فضا ی آموزشی باشد و همواره پاکیزگی و نظافت را رعایت نماید.
- در عین معلم بودن، مربی نیز باشد یعنی علاوه برتعلیم دانش آموزان، به تزکیه و تهذیب اخلاق آنان اهتمام ورزد و بررسی نماید که این درس آموزی ها تکالیف دادن ها تشویق ها و یا تنبیه ها چه اثری در کار شاگرد می گذارد.
- از برنامه های تکراری وغیر ضروری پرهیز نماید ودارای ابتکار وخلاقیت باشد.
- همچون یک باغبان تمام وجود واندیشه اش رادر خصوص شکوفایی دانش آموزان که گردانندگان جامعه فردا می باشند بکار گیرد.
- شاگردان خود را بهترین دوستان وحتی فرزندان خود محسوب نماید وراه رسم کاروروش تصمیم گیری در یک امررابا آنان در میان بگذارد.
- با خلوص نیت وقصد خدمت کار کند و توقٌع تقدیر،جز از خدای سبحان نداشته باشد.
- به تحولات جوامع آگاه باشد.
- عملش، قولش راتکذیب نکند.
- حتی الا مکان ازوضع خانوادگی ،طرزفکر، رفتار و استعداد دانش آموز آگاه باشد.
- نجیب ،آزاده ، پاکدل، شکیبا،وظیفه شناس،شجاع،متین،مقاوم،موٌدب،شریف،معتدل وبلندنظر باشدوبرکنار از تلوٌن مزاج،حسد، کینه،دون همتی، بخل،تنبلی،تملق گویی،بیهوده گویی وتند خویی باشد.
- با شیوه های پرورش و روشهای آموزش آشنا باشد.
- فن تدوین وتربیت اطفال را بداند.
- توانایی استقرار عدالت در مدرسه وکلاس را دارا باشد.
- وظیفه شناس باشدودر ایجادنظم وامنیت محیط آموزشی خود کوشا باشد.
- به شغلش مفتخر باشد وعملش رابا نیت قربت انجام دهدواز خدمت خودلذت ببرد.
- از طبقه بندی دانش آموزان در صورتی که به لحاظ استعداد مختلف باشند، پرهیز نماید.
- به پرسشهای دانش آموزان توجه داشته باشدوعادلانه پاسخ گویدبه حدی که هیچ کس از سوال کردن محروم نماند.
- به توسعه فعالیت های گروهی توجه داشته باشد.
- به افراد ممتاز وسرآمد کلاس به عنوان سه گروه مسئولیت تقویت درسی دانش آموزانی که متوسط یا ضعیف هستند واگذار کند.
- عوامل مهمی که رشدعلمی دانش آموزان را به تعویق می افکند بشناسد وازآنهااجتناب کند.
- کلامی که به کار می گیردخود درس علم وعبرتی برای متعلٌمان باشد.
- محبت وعظمت در نگاه او باشد نه در آنچه بدان می نگرد! چرا که نهال دوستی ومحبت در دل انسان ریشه وسایه آن بر اشیا می افتد.
- برخی از لغزش های دانش آموزان را با نظر اغماض بنگرد واز آن در گذرد.
- شمع معرفت وچراغ شهود در دلها برافروزد تا در پرتو آن گوهر دانش بیفشاند.
- سخن به اندازه گویدوازگفتار بیهوده بپرهیزد.
- گمان بد نبردوتحقیق نکرده قضاوت نکندوپس از آنکه حقٌی مسلم شد در تصمیم گیری قاطع باشد.
- نه کسی را تحقیر کندونه به حقارت تن دهد.
- دانش آموزان را بیهوده سرزنش نکندوآنان را آزار ندهد.
- آنی از نعمت های خدا غافل نماندوپیوسته از اواستعانت جوید.
- دانش آموزان در کنار اواحساس امنیت وآرامش کنند.
- احساس مسئولیت را به دانش آموزان بیاموزد.
- ایمان وتقوارااز راه تفکٌر در خلقت وشناخت انسان آموزش دهد.
- کلاس او به گونه ای باشد که شوق فراگیری علم وحکمت در دانش آموزان ایجاد شود.
- رفتاروگفتارش، دانش آموزان را به یادخداواولیا الله بیندازد.
- از قبول مسئولیت نگریزد.



برقرار ي نظم و انضباط در كلاس درس
گر چه اين تصور عمده ممكن است در ذهن وجود داشته باشد كه تقريبا دليل اصلي مشكلات انضباطي و رفتاري دانش آموز است ولي نبايد اين اصل مهم را فراموش كرد كه :
نظم و انضباط خوب كلاسي نتيجه يك تدريس خوب است و يك تدريس خوب نتيجه داشتن يك طرح درس خوب است.نظم خوب معمولا مترادف با سكوت مطلق نمي باشد.
دانش آموزان در كلاس درس بايد به طور فعالي مشغول يادگيري درس مربوطه باشند و معلم هم نبايد انتظار جوي ساكت و رسمي مانند تدريس در كلاسهاي قديمي را داشته باشد.اگرچه يك دانش آموز ممكن است در روند كلاس اخلالي ايجاد نكند ممكن است چيزي هم يا د نگيرد. در حقيقت يك دانش آموز ساكت ممكن است فرسنگ ها يا ساعت ها از نظر فكري از كلاس دور باشد. نظم خوب ممكن است به ميزان سر وصداي موجود در كلاس ربطي نداشته باشد.
كلاس محل يادگيري است و در واقع رفتار هر دانش آموزي كه در جريان يادگيري خودش يا دانش آموزان ديگر اخلال ايجاد كند مسئله انضباطي تلقي مي گردد. اين رفتار ممكن است رفتاري ساكت و يا رفتاري همراه با سروصدا باشد. در هر يك از اين موارد،.وظيفه معلم ايجاد و حفظ محيط مناسبي براي يادگيري مي باشد.
اولين اصل مرتبط با نظم و انضباط كلاسي اين است كه نظم خوبي از تدريس خوب ناشي مي شود.مشكلات و مسائل انضباطي نشن دهنده نقصهاي اساسي و عمده معلم مي باشد. هنگامي كه شرایط مناسب کلاسی و مدرسه ای مربوط به یادگیری وجود دارد، فرصتهای خیلی کمی برای عدم توجه و یا رفتارهای سوء برای دانش آموز به وجود می آید . قبل از اینکه معلم مربوطه وارد کلاس شود باید بداند که سازگاری و توافق یا همدلی نه به معنای سرگرم کردن دانش آموز است و نه به معنای دوست بودن با آنها . علیرغم حرفهایی که دانش آموزان بر زبان می آورند، آنها احتیاج به معلمی دارند که به او احترام بگذارند نه یک فرد بزرگ سال بالغ که در کلاس با او مزاح نمایند . همدلی با دانش آموزان و درک آنها به معنای یک نوع محیط کلاسی است که در آن یادگیری صورت پذیرد . وظیفه اصلی معلم استقرار و ایجاد چنین موقعیتی برای یادگیری می باشد . اگر معلم از این وظیفه آگاه نباشد نباید حرفه معلمی را ادامه دهد. همچنین اگر او این وظیفه رادرک نکند ، ممکن است یک نوع دلسوزی و احساس همدردی با دانش آموزان داشته باشد که فقط از دیدگاه و موقعیت معلمی اش باشد . خود را همانند دانش آموزان به حساب شمردن ، تصور اورابه عنوان یک معلم در ذهن دانش آموزان از بین می برد و اثر بخشی پتانسیل اورا خنثی می نماید . معلم قبل از ورود به کلاس باید همیشه رفتاری مؤدبانه از دانش آموزان در کلاس انتظار داشته باشد . بیشتر رفتارهای بی انضباطی آنها به دلیل شیوه ها وبرخورد های بد و نا مناسب می باشد و معلم باید بر احترام گذاشتن به حقوق و احساسات دیگران تأکید کند. علاوه بر مسئله مؤدبانه ، معلم باید معیارهای کاری ورفتاری مناسبی در کلاس ایجاد کند تا بدین طریق دانش آموزان را تشویق نماید تا همیشه کارشان را به بهترین وجه در کلاس ایجاد کند تا بدین طریق دانش آموزان را تشویق نماید تا همیشه کارشان را به بهترین وجه در کلاس انجام دهند.آزادی بیش از اندازه و داشتن معیار های خیلی پائین مسائل انضباطی را به جای اینکه حل نماید بد تر می کند . دانش آموزان ممکن است درسی را که در حال یاد گرفتن آن هستند فراموش کنند ، اما بایستی اهمیت رفتار مؤدبانه ، انضباط و تلاش واقعی خود جهت نیل به یادگیری را همیشه به خاطر داشته باشند . چند هفته اول سال تحصیلی در ایجاد جوی درکلاس که مورد انتظار معلم می باشد اهمیت خاصی دارد . در طی این مدت معلم باید تمامی مسائل انضباطی را قبل از این که به صورت عادت در بیایند از بین ببرد. در طول سال معلم ممکن است مقداری سخت گیری و معیارهای رفتاری در طول سال تقریباً غیر ممکن است . دانش آموزان معلمی را که انتظار نظم خوبی در کلاس دارد می پذیرند ولی معلمی را که نسبت به مسائل انضباطی و رفتاری بی تفاوت است نمی پذیرند. عکس این موقعیت یعنی معلمی که هنگام ایجاد شرایط مطلوبش مقدار کمی آزادی به دانش آموزان می دهد، دانش آموزان بی انظباط برای او مشکل خاصی نیستند ، ولی اگر کلاس را کاملاً در اختیار دانش آموزان قرار دهد باید منتظر عواقب آن نیز باشد . معلمی که در ابتدای سال خواهان جوّ همکاری و ادب بوده و آن را در کلاس ایجاد نموده است می تواند در تمام طول سال فواید و ثمرات آن را به چشم ببیند . به هر حال ، هیچ معلمی نمی تواند با اطمینان و اعتماد در سایه ایجاد موفقیتها و کارهای مثبت کلاس هاو جلسات قبلی استراحت نماید و کلاس را به حال خود رها نماید ، زیرا نظم خوب همیشه باید حفظ شود .
راهکارهای یک کلاس خوب - مشکلات و راهکارها مشکلات مطرح شده را ببینید، راهکارهایتان را بنویسید تا با نام خودتان در این بخش اضافه شود. به بهترین راهکارها جایزه هم داده می شود! جای طرح مشکلات جدید هم هست! همه‌ی ما معلمیم! گاهی مشکلی در کلاس ما پیش می‌آید که روند آموزش را تغییر می‌دهد و گاهی این مشکل با مشورت ساده اما راهگشای یک همکار، یک دوست یا یکی از دانشآموزانمان حل می‌شود. فکر کردیم حالا که در مدرسه‌ی اینترنتی این امکان را داریم که با معلمان بسیاری در ارتباط باشیم، خوب است جایی برای طرح مشکلات و ارائه‌ی مشورت و راهکار داشته باشیم. از مهر ماه امسال همزمان با بازگشایی مدرسه‌ها بخش«راهکارهای یک کلاس خوب» در مدرسه‌یاینترنتی فعال شدهاست. مشکلات مطرح شده را ببینید، راهکارهایتان را بنویسید تا با نام خودتان در این بخش اضافه شود. بهترین راهکارها هم انتخاب می شوند!جای طرح مشکلات جدید هم هست!راهکارهایی که در ماههای گذشته انتخاب شده اند، در میان راهکارها دیده می شوند. فهرست مشکلات را ببینید، برای دیدن راهکارهای مطرح شده و وارد کردن راهکارهای جدید برای هر مشکل روی آن کلیک کنید.   78 - ریاضی - کلی - چگونه درس ریاضی را به دانش اموزان بیاموزم كه بهتر یاد بگیرند؟ عسگر هوشیار   77 - کلی - کلی - من به تازگی تدریس را شروع كردم و می خواهم به من راهنمایی كنید كه چطور كلاس درس را شروع كنم و چطور رفتاری داشته باشم؟ چون تا به حال تدریس نكردم ولی علاقه زیادی به تدریس دارم البته من در مقطع هنرستان رشته معماری تدریس را شروع كردم چون من كار دیگری هم دارم و در آن كار كه فنی است مهارت زیادی دارم ولی احساس میكنم قدرت بیان خوبی ندارم یا اینكه میترسم میشه منو راهنمایی كنید؟ سحر سیفی      76 - زبان - کلی - بله درس زبان لطف کنید یک نمونه طرح درس زبان برای من بفرستید اشرف واحدی      75 - ادبیات - راهنمایی - نمونه طرح درس فارسی راهنمایی می خواهم.!      74 - کلی - کلی - با توجه به مساله ی رضایت شغلی كه نقش تعیین كننده در فعالیت دبیران دارد چرا همكاران مخصوصاُمدیران محترم ضرورت این امر را در پیشبرد اهداف آموزشی درك نمیكنند.برخوردبا همكاران انگیزه ی فعالیتهای تازه وخلاق را از آنان می گیرد. همیشه نشانه ی پیكان تیر به سوی دبیران است نه تشویقی دركار است نه تمجیدی ونه همیاری ، فقط حرف ، حرف كمبودها وموانع اداری . با این وجود از معلمان خواسته میشود كه شق القمر كنند.چرا؟؟ ا-ن!      73 - کلی - پیش دبستانی - نوآموزی دارم كه در كلاس فعالیت آموزشی انجام نمی دهد .مانند نقاشی .كاردستی. خواندن شعر و سایر فعالیت های مربوط به پیش دبستانی . در تست سنجش هم همكاری نكرده و پاسخی نداده است .اما مادرش می گوید در خانه این كارها را انجام می دهد.و در كلاس تنبلی می كند .خیلی سعی كردم با استفاده از روش های مختلف ازقبیل تشویق و دادن جایزه به او كمك كنم اما نتیجه ی قابل توجهی نگرفتم .لطفا من را راهنمایی كنید. زهرا نقندریان      72 - هنر- انشا - کلی - باعرض سلام  راهکار هایی برای داشتن کلاس های ورزش و هنر مفید و بدون وقت کشی می خواستم! سجاد-س      71 - کلی - کلی - با سلام ، دانش آموزان من کلاس دوم هستند در هنرستان کارودانش ، دانش آموزانی که به رشته خود هیچ علاقه ای ندارند و به اجبار به این رشته آمده اند هر وقت سرکلاس درس می دهم می گویند بلد هستیم ولی موقع امتحان همه نمراتشان ضعیف است در کلاس 32 فقط 2 نفر نمره بالای 10 می گیرند با خانواده هایشان که صحبت می کنم که چرا دختراتان درس نمی خواند میگویند. در خانه هیچ کاری ندارند و مدام درس می خوانند . فقط دوست دارند سر کلاس حرف بزنند و بخندند و می گویند ما به درس کامپیوتر هیچ علاقه ای نداریم و دوست ندارم که آن را یاد بگیریم .به همه چیز علاقه دارند به جز ء درس خواندن به نظر شما من با این دانش آموزان چگونه برخورد کنم لطفا" سایتی را به من معرفی کنید که بدان چگونه می توان از افت تحصیلی پیشگیری کرد و روش تدریس جدید در درس کامپیوتر چگونه است ؟ با تشکر شهره پاسلار      70 - کلی - کلی - با توجه به این كه در مدرسه نمونه دولتی تدریس می كنم دوست دارم هر بار مطالب جدید و یا نحوه تدریس هرچه بهتر و متنوع تر باشد و از روش هایی غیر از روش های تكراری كه همیشه استفاده می كنیم باشد و همجنین بتوانم از وسایل كمك اموزشی بهتری كمك بگیرم ولی امكانات شهرستان بسیار محدود است ایا می توان در این زمینه از شهرهای بزرگ تر كمك گرفت ؟ یا وسایل خاصی در این زمینه وجود دارد؟ سیده محبوبه جابری      69 - جغرافیا - راهنمایی - سلام خدمت همکاران محترم ،خسته نباشید. دوستان یک طرح درس جغرافیا دوره راهنمایی سوم می خواستم. در ضمن اگر امکانش هست راهکار تازه ای برای تدریس جغرافیا ارائه دهید چون در منطقه ای که من تدریس می کنم امکان این که دانش آموز از نزدیک با پدیده ها آشنا شود وجود ندارد من فقط از سحنرانی برای تدریس استفاده می کنم . کیانوش رحیمی      68 - ریاضی - دبیرستان - لطفا یک طرح درس برای ریاضی اول دبیرستان ارائه دهید . الهام داوری      67 - انشا - کلی - راههای تشویق سواداموزان به انشاء نوسی؟ پریسا امامی      66 - زبان - کلی - در روز تدریس ضمایر فاعلی با روش استفاده از تصاویر، فاعل و مفعول را نشان دادم و تدریس کردم از ضعیف ترین شاگردان کلاس آزمون شفاهی به عمل آمد به خوبی پاسخگو بودند ولی در جلسه بعد در حین حل تمرین متوجه می شدم که نمی توانند ضمایر را از یکدیگر تشخیص بدهند و حل تمرین به معضل بزرگی در آن روز مبدل شد و دبیران فارسی نیز به تشکیل کارگاه مشترک برای تدریس ضمایر مفعولی رضایت نمی دهند . زهرا درگاهی پور      65 - الفبا - دبستان - من در پایه ی دوم تدریس می کنم و با دو شاگرد سرو کار دارم که در سال قبل موفق به یادگیری حروف الفبا (صامت ها و مصوت ها )نشده اند و با این که سال قبل هم خودم معلم آن ها بودم و تمام تلاشم را نمودم و تشخیص من در مورد این دو نفر این بود که نیاز به تکرار پایه دارند اما با سیستم جدید ارزشیابی، رایانه آن ها را قبول اعلام کرده و اکنون در این پایه مشغول به تحصیل شده اند؛حالا در خواندن و فهمیدن دروس و نیز در املا و کلا در تمام دروس این پایه با آن ها مشکل دارم و دلم هم نمی خواهد که این دو در این کلاس و در جمع سایر دوستان خود احساس حقارت کنند لذا از شما اساتید و همکاران عزیز تقاضای راهنمایی از طریق این سایت دارم. و پیشنهادات شما را به دیده ی منت پذیرایم. محسن مسعودی      64 - عربی - کلی - به نظر شما بهترین روش برای تدریس درس عربی و علاقمند کردن دانش آموزان به آن چیست تا از حالت خشک بودن و بی تفاوتی بیرون بیاید؟ متشکرم. ماندانا رحیمی      64 - کلی - کلی - یکی از دانش آموزان موقع درس در کلاس راه می رود وحرف های بی ربط می زند به نظر شما من چه کنم؟ زهرا رنجبر      63 - املا و انشا - دبستان - درباره ی چگونگی آموزش املا و چگونگی تصحیح آن همچنین زمان شروع انشا و چگونگی تقویت آن راهکارهایی بیان کنید. سمیه بابایی      62 - کلی - کلی - با دانش آموزانی که رنگ آمیزی کلاسها را دو روز بعد از آغاز سال تحصیلی، تخریب می کنند چه باید کرد؟ روزیتا همتی      61 - زبان - کلی - لطفا یك طرح درس انگلیسی برایم بفرستید. زهرا یزدان پرست      60 - کلی - دبستان - بنده نیاز به طرح درس از درسهای دوم ابتدایی دارم از هر کتاب یکی دو درس