شكل گيري احزاب سياسي در ايران

به گزارش ايسنا خاتمي در سخنان ديگري در مصاحبه باخبرنگاران خارجي در نيويورك(31 /6/ 1377) تاكيد كرده است: «... حزب را دولت نبايددرست بكند، مردم بايد خودشان درست بكنند. تجربه جامعه مدني تجربه تازه‌اي است كهكرديم . گرچه از صد سال پيش شروع كرديم ولي در عمل موفق نشديم. نظام مشروطيت نظاميبود كه مي‌توانست مبناي يك جامعه مدني قابل قبولي براي فرهنگ و ملت ما باشد. متاسفانه به خاطر درگيري‌هايي كه در درون رخ داد و دخالت هايي كه خارجي‌ها كردند،از دل نظام مشروطه ما يك ديكتاتوري نفس‌گير بيرون آمد. بعد از جنگ جهاني دوم بينسالهاي 1320 تا 1332 به بعد باز يك فرصت خوبي براي آزادي پديد آمد كه به خاطر عدمرشد نيروهاي داخلي، ما چنان به هم پريديم كه نتوانستيم اين آزادي را در كشورنهادينه بكنيم و با كوتاي 28 مرداد آن دوران هم پايان يافت. انقلاب اسلامي هم باآزادي شروع كرد و نه با جنگ و اسلحه. حتي اگر شما يادتان باشد چون لابد با ايرانآشنا بوديد و ايراني هستيد در آغاز انقلاب ، آزادي شانه به شانه هرج و مرج مي‌زد. متاسفانه از اين آزادي هم بعضي گروهها و گروهكهايي كه در دوران رژيم شكل گرفتهبودند و خودشان را قيم مردم مي‌دانستند سوء استفاده كردند و آن را تبديل كردند بهدرگيري‌هاي تروريستي و خياباني و كشتار. ما در جريان عمل و در جريان تجربه بايد يادبگيريم كه چگونه از آزادي استفاده بكنيم. حكومت بايد از رفتار ديكتاتورمآبانه پرهيزبكند. مردم هم بايد ياد بگيرند كه چگونه از آزاديهاي خودشان دفاع بكنند و از مهمترين راههايمان تشكيل احزاب و گروهها و تشكل ها و نهادهاي مدني در جامعه است . الانيكي از مشكلاتي كه جامعه ما دارد اين است كه هنوز احزاب به آن صورت در آن شكلنگرفته‌اند . بنابراين در درگيري اي كه بين اين گروهها و نهادها مي شود، آدم نميداند كه طرفش كيست ؟ بنابراين در جواب سوال شما كه كي زمان اين مي رسد كه احزابباشند، مي گويم هفتاد سال پيش بود كه متاسفانه نشد ما بعد از هفتاد سال اگر بخواهيمحق حاكميت مردم بر سرنوشتشان و آزادي شان و دفاع از حقوق و شناخت از حقوقشان دركشور نهادينه بشود ، بايد همه ما با همديگر تلاش بكنيم كه ان شاالله احزاب و گروههاجايگاه خودشان را پيدا بكنند و احزاب را نه دولت ها بسازند بلكه از خود مردم وبرآمده از خواست مردم و گرايشهاي جامعه باشد ...»

ضرورت پژوهش در خصوص موانع توسعهسياسي و احزاب در كشور

به گزارش ايسنا، رييس‌جمهور هم‌چنين طي سخناني درديدار با اعضاي شوراي مركزي كارگزاران سازندگي(21 /5/ 1377) آورده است: « ... بهنظر من يكي از كارهاي مهمي كه بايد در مجامع پژوهشي ما انجام بگيرد پژوهشهاي فرهنگياست يكي از كارهايي كه خود احزاب ما و خود شما بايد روي مساله كار بكند، بررسي دومساله مهم و سرنوشت ساز در جامعه ماست؛ يكي راز ورمز عدم توفيق تشكل‌هاي سياسي استو ناموفق بودنش در شرق و ناموفق بودن در جامعه ماست و بطور كلي موانع توسعه سياسيبه معناي عام كلمه كه شايد اصلا واقعش اين است كه توسعه اقتصادي و اجتماعي و ... دردل توسعه سياسي قابل تعريف باشد نه اينكه توسعه اقتصادي مقابل يا هم عرض توسعهسياسي است. بنابراين بگوييم مقدم بر همديگرند. اگر سياست حيات اجتماعي انسان است،بخشي از اين حيات اقتصاد است، بخشي از آن فرهنگ است و بخشي از آن حكومت و قدرت ومديريت است و به نظر من كل اين توسعه سياسي جامعه است. مي شود سياست را يك چيزمحدود تري گرفت كه تحت تاثير توسعه اقتصادي باشد. آن وقت بحث بشود كه كدام مقدم استو كدام موخر است كه بازبه نظر من بحث از تقدم وتاخر، بحث كاملي نيست و بايد ازتوسعه همه جانبه و پايدار صحبت كرد كه انسان رشد و پيشرفت پيدا بكند و هم نيازهايمادي و اقتصاديش به نحو مطلوب فراهم بشود و هم نيازهاي فرهنگي و سياسي‌اش. ببينيمموانع توسعه اجتماعي كه حالا شايد كمي كلي تر باشد، از جمله توسعه سياسي به معنايخاص كلمه در كشورهايي مثل كشور ما چيست ؟ دوم آفت هاي توسعه سياسي از ديدگاهي كه مابه انسان و جهان داريم كه در غرب هم اين مشكل وجود دارد و همواره متوجه انسان است ...»