تحقیق درباره کبک

مقدمه:

دردنیا گونه های متعددی از کبک وجود دارد که معروفترین آنها عبارتند از: کبک چوکر (Alectoris Chukar) ،

کبک صخره ای (Alectoris graeca) و کبک پاقرمز اروپایی (Alectoris rufa) . البته همه کبک ها پاقرمر هستند.

گونه های موجود در کشور ما بیشتر از نوع چوکر (Chukar) میباشند.

از دیرباز در بسیار ی از کشور ها پرورش و نگهداری پرندگانی از قبیل قرقاول، بوقلمون و کبک، علاوه بر پرورش مرغ جهت تامین گوشت مصرفی انسان به ویژه جهت سلیقه های خاص متداول بوده است.

در پاره ای از کشور ها نیز پرورش متراکم تعدادی از پرندگان وحشی نظیر کبک متداول شده است. صنعت تولید و تکثیر و پرورش کبک در ایران حدود سه سال است که توسط تعداد انگشت شماری از دوستداران شکار و طبیعت آغاز شده و دوستان پرورش دهنده موفق به تولید و تکثیر کبک ایرانی نیز گسته اند، و تجارب خوبی در این زمینه کسب کرده اند. در حال حاضر مزارعی در استانهای فارس، کرمان، سمنان، گلستان و اصفهان به این فعالیت مشغول میباشند.

خصوصیات ظاهری:

کبک پرنده ای است زیبا و خوش خوان که در طبیعت، در دامنه کوهها و شیب های کوهستانی، صخره ها و تپه ماهور ها زندگی میکند.

به هنگام احساس خطر، از کوهها به سرعت بالا می دود و معمولا این کار را به پرواز ترجیح میدهد. گوشت این پرنده بسیار خوشمزه و به لحاظ ارزش غذایی نسبت به دیگر طیور از موقعیت ممتازی برخوردار است.

این پرنده معمولا دارای پوششی با پرهای خاکستری است و گلولی نخودی رنگ با نوار حاشیه های پهن سیاه بوده و از زیر شکم و پهلو ها خالهای کشیده زیبایی به چشم می خورد. پاها و منقارش سرخ رنگ است و نر و ماده لحاظ شکل ظاهری تفاوت چندتنی با یکدیگر ندارند.

کبک نر به طور عمومی بزرگتر از ماده میشود، در حالی که سر ماده بیضی شکل میباشد، هم کبک ماده و هم نر در پشت پاها بر آمدگی شبیه میخ دارند که در نرها برآمدگی بزرگتر میباشد.

وزن پرنده نر حدود 540 گرم و وزن ماده حدود 500 گرم میشود.

در طبیعت حدود 15-12 عدد تخم میگذارد اما با پیش بینی های خاص این تعداد در بستر به حدود 40 عدد میرسد و این امر از اهمیتی ویطه در پرورش این پرنده و تولید آن برخوردار است.

قد پرنده حدود 35 سانتیمتر است و در اواخر زمستان جفت گیری میکند. در این هنگام گله از هم متلاشی شده و هر نر وماده با هم بصورت جفت زندگی میکنند و تا پایان ایام جوجه کشی باهم میمانند و حتی گاهی پرنده نر روی تخم ها میخوابد.

گوشت کبک:

گوشت این پرنده از گوشتهای بسیار سودمند و لذیذ است اگرچه دسترسی به آن حد اقل در حال حاضر درکشور ما برای همه مهیا نیست. ویژگیهای گوشت این پرنده به شرح زیر است :

در هر صد گرم گوشت کبک 24.5 گرم آلبومین، 1.4 گرم چربی و حدود 1 تا 1.5 گرم مواد معدنی وجود دارد.

وجود مقدار زیادی از مواد معدنی در گوشت کبک نشان دهنده ارزش حیاتی آن است. مقدار پتاسیم این گوشت زیاد است و کلسیم، فسفر، منیزیم، آهن و گوگرد موجود در آن نیز بدن را تامین میکند.

کانی های موجود در گوشت کبک به خوبی جذب بدن میشود و به همین جهت در این زمینه مواد مورد نیاز بدن را در دسترس سلول قرار میدهد.

گوشت کبک برای همه افراد اعم از کودک و سالمند، غذایی سالم و سلامت بخش است. گوشت کبک کمتر تولید اسید اوریک میکند، فعالیت کلیه را افزون میسازد و به دفع سموم بدن یاری فراوان میرساند. باتوجه به این ویژگی ها برای همه افراد و در مورد همه بیماریها، غذایی خوب و موثر است.

 تکثیر و پرورش:

تکثیر کبک بطور کلی آسان میباشد. در صورتی که پرنده های سالمی در اختیار داشته باشیم و مدیریت معقولی اعمال شود.

اولین نکته گرفتن پرنده هایی است که جهت همین امر در مزارع تکثیر و پرورش تولید شده اند. مطلوب ترین زمان برای علامت گذاری جهت تربیت در طول 72 ساعت نخست خارج شدن از تخم است. اولین مراحل جوجه کشی تربیت الگوهایی هستند برای رام کردن یا پرواز کردن . رام کردن در مورد پرنده های گوشتی نیز صادق میباشد.

تشخیص جنسیت:

در نظر اول کبک نر وماده در رنگ، نشانه و ظاهر عمومی یکسان به نظر میرسند. اما تفاوتهای آشکار اندکی نیز وجود دارند :

پاها اندکی متفاوت هستند. کبک نر پای قویتر و پولکهای منظم تری نسبت به ماده دارد. هر دوی آنها برآمدگی سیخ مانندی در پشت پا دارند ولی این برآمدگی در جنس نر بزرگتر از ماده است. نر ها به طور عمومی بزرگتر از ماده ها هستند. سر نرها گرد و ماده ها بیضی شکل میباشد. گردن کبک نر معمولا باریکتر و سخت تر از کبک ماده است.

اگر با راههای فوق موفق به تعیین جنسیت پرنده نشده اید میتوانید به تفاوت آنها از نظر منافذ جنسی متوسل شوید.

جفتگیری:

دو سبک برای جفتگیری کبک ها وجود دارد، آنها میتوانند دو به دو در قفسهای جداگانه جفتگیری نمایند. راه حا ساده تر که زحمت نگهداری را به حد اقل میرساند نگهداری پرندگان نر و ماده به نسبت 1 به 3 یا 1 به 4 و بطور جمعی است. ناگفته نماند که در سیستم جفتگیری دو تایی تعدتد تخم ها حدود 60 عدد و در جمعی حدود 40 عدد در فصل تخم گذاری میباشد.

جمع کردن و ذخیره سازی تخم ها:

در صورت استفاده از آشیانه های دسته جمعی، تخم کبکها باید حد اقل 4 بار در روز جمع آوری شود. تخمها پس از تمیز کردن حد اکثر تا دوهفته در دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت حدود 75% نگهداری میکنند. و بهتر است روزی دو بار آنها را تحت زاویه 45 درجه بچرخانید. تخمهایی که بیش از 14 روز نگهداری میشوند امکان جوجه شدن کمتری دارند و دو روز دیرتر از تخم بیرون می آیند. طول دوره جوجه کشی پرنده مذکور 25-23 روز می باشد، شرایط ماشین جوجه کشی باید مطابق جدول زیر باشد:

پس از در آمدن جوجه ها از تخم معمولا 24 ساعت در داخل دستگاهها نگهداری میشوند تا کاملا خشک شوند.

پس از انتقال جوجه ها به مکانهایی که قبلا بطور کامل ضد عفونی شده است، ابتدا با استفاده از لامپهای حرارتی دمای محل را برای سه روز اول حدود 33 درجه سانتی گراد نگه میداریم و هر سه روز دما را یک درجه کم می کنیم تا به دمای 21 درجه برسد و این دما را تا هنگام جوجه بودن حفظ میکنیم.

نور مورد نیاز در طول روز توسط پنجره های تعبیه شده در سالن تامین میشود و در هنگام شب به ازای هر متر مربع 3 – 5/2 وات نور استفاده میشود.

دوره رشد پرنده از روز تولد به طور متوسط 5 ماه می باشد که نسبت به مرغ و بلدرچین به 3 برابر میرسد و به همین دلیل قیمت/ظرفیت واحد آن نسبت به دیگر طیور تجاری بالاتر خواهد بود.

بعد از 5-4 هفتگی امکان انتقال جوجه به فضای باز سرپوشیده وجود دارد.

دوران جوجه بودن:

جوجه های کبک در نوزادی مانند جوجه های بلدرچین و قرقاول می باشند. جوجه کبکها برای ابتلا به بیماریها و انگلها مستعد هستند. جای غذا و محفظه های آبخوری باید در اولین روز مهیا و بهداشتی شده باشد.

آنتی بیوتیک ها و دارو های پیشگیری کننده بسیار مفید هستند. دارو ها را میتوان در آب و غذا و حتی در آبخوری های اتوماتیک و برابر با نسبت های داده شده از سوی تولید کننده مخلوط نمود.

جوجه ها برای توده شده بسیار مستعد هستند. این مسئله باید مورد توجه مدیریت مزرعه باشد که دلیل روی هم جمع شدن آنها چیست؟

جوجه ها اگر سردشان باشد یا ترسیده باشند، روی هم جمع میشوند. توجه زیادی به پرنده کنید و ببینید که آنه منطقه راحت خود را بدون ازدحام و تجمع انتخاب کنند. حمام خاک برای اهداف مهمی کارآمد است. این کار به آراستن و صاف کردن پر ها و برطرف کردن انگلهای خارجی کمک میکند. اگر پرندگان از انگلهای خارجی در رنج هستند میتوانید پودر های مخصوص به خاک اضافه کنید.

تغذیه:

کبکها باید نخستین تغذیه خود را با 28% پروتئین آغاز کنند. این جیره غذایی در طول  سه تا شش هفتگی به تدریج تبدیل به 24% میشود. و سپس تا مرحله بلوغ و دوران نگهداری به 17% میرسد.

این پرندگان پس از 24 ساعت خروج از تخم، باید تغذیه را شروع کنند. جیره غذایی مشابه جیره مرغ گوشتی است. میزان احتیاجات غذایی پرنده در جیره پیش دان از لحاظ میزان انرژی حدود kg3100 است.

احتیاج غذایی در سنین مختلف:

میزان مواد معدنی مورد نیاز:

یک نمونه جیره پیش دان در نظر گرفته شده برای پرنده به شرح زیر میباشد:

واکسیناسیون:

معمولا در مراکز تولیدی که در حال حاضر مشاهده میشود تنها از دو نوع واکسن B1 و لاسوتا به شرح زیر استفاده میکنند :

·       واکسن B1 در سن یک هفتگی از طزیق آب آشامیدنی ( پس از تشنگی 4 ساعته) خورانده میشود.

·       واکسن لاسوتا در سن 30 روزگی داده میشود و پس از آن به صورت ماهیانه تکرار میشود.

منابع:

1-رعایت اصول بهداشت وامنیت زیستی در پرورش طیور –دکتر علیر ضا پایدار-سال 1382

2-اینترنت