مقدمه :

در اين فصل ابتدا خلاصه‎اي از تحقيق و يافته‎هاي تحقيق بيان مي‎شود. سپس با توجه به نتايج حاصل از آزمون، هر يك از فرضيه‎هاي تحقيق را با نتايج ساير محققان مورد مقايسه قرار مي‎دهيم آنگاه در مورد هر يك از فرضيه‎هاي تحقيق به بحث و نتيجه‎گيري  پرداخته و تا حد امكان سعي خواهد شد كه دلائل مورد نظر در رابطه با نتايج تحقيق را با توجه به نظرات ديگر محققان و محقق اين پژوهش ذكر شود. در پايان پيشنهادات برخاسته از تحقيق و پيشنهاداتي براي انجام تحقيقات بعدي در اين موضوع بيان خواهد شد.

خلاصه تحقيق:

نقش مهارتهاي رواني در عملكرد ورزشكاران، محور تحقيق و مطالعه در روان‎شناسي ورزشي است، و امروزه توجه قابل ملاحظه‎اي براي شناسايي مهارتهاي رواني و آموزش آن به مربيان صرف مي‎شود.

ورزشكاراني كه داراي مهارتهاي رواني و جسماني هستند تا حد امكان در مسابقات ورزشي خود موفق مي‎باشند و مهارتهاي خود را در قالب ورزشهاي تيمي و انفرادي بخوبي انجام مي‎دهند. مهارتهاي رواني به ورزشكار اجازه مي‎دهد تا در شرايط مسابقه از اعتماد به نفس و اطلاعاتي كه بدن و ذهن او را براي اجراي عملكرد بهينه آماده مي‎سازد، برخودار شوند.

جك نيكوس، لاري برد، رجي جكسون و فران تاركنتون و بسياري ديگر از ورزشكاران بزرگ براي بخش ذهني و رواني در مسابقات اهميت بسيار بالائي قائلند و معتقدند اني مسئله در تعيين نتيجه، اعتبار (ارزش) بالايي دارد. منظور آنها ار اعتبار (ارزش) دادن بسيار بالا به آمادگي رواني اين است كه هنگامي كه قهرمانان از نظر مهارتهاي بدني در سطح بالايي قرار مي‎گيرند و در همان سطح بالاي مسابقات آماده مي‎شوند، احتمالاً فردي موفق مي احتمالاً فردي موفق مي‎شود كه از نظر رواني آمادگي داشته باشد.

اكنون با توجه به اهميت پرداختن به مقوله مهارتهاي رواني، اين تحقيق بر آ‌ن است تا برخي از مهارتهاي رواني كه شامل (انگيزش، تمركز، ا عتماد به نفس، كنترل حالات رواني، تصوير‎سازي ذهني و هدف گزيني) مي‎باشد را با استفاده از پرسشنامه ارزيابي مهارتهاي رواني SASI (انستيتوي ورزشي استراليا جنوبي) كه توسط دو روان‎شناس بنام‎هاي گراهام وينتر و كتي مارتين تهيه و تنظيم شده است بين تيم‎هاي واليبال شركت كننده در مسابقات واليبال جوانان جهان در تهران را بررسي كرده و نتايج حاصله را ارزيابي و مقايسه نمايد.

براي بررسي و تجزيه و تحليل آماري اطلاعات خام بدست آمده از آمار توصيفي و استنباطي استفاده مي‎شود. از آمار توصيفي براي محاسبه شاخص‎هاي مركزي و پراكندگي استفاده مي‎گردد و جهت مقايسه ميانگين‎هاي گروه‎ها از آمار استنباطي (ANOVA) استفاده مي‎شود. ضمناً سطح معني‎داري آن 5% در نظر گرفته شده است. كه تيم‎هاي برزيل و روسيه داراي بيشترين ميزان مهارتهاي رواني و تيم‎هاي چين و هند داراي كمترين ميزان مهارتهاي رواني مي‎باشند.

بحث و نتيجه‎گيري:

در اين بخش هر كدام از فرضيه‎هاي تحقيق و نتايج حاصله از آن همراه با مقايسة آنها با تحقيقات پيشين، به طور جداگانه و به صورت اجمالي مورد بحث و نتيجه‎گيري قرار مي‎گيرد.

فرضيه شماره 1: بين ميزان مهارت انگيزش تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد.

نتايج اين تحقيق كه (در حد آلفا 05/0) مورد آزمون قرار گرفت، نشان داد كه بين ميزان انگيزش تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد. بدين صورت كه تيم واليبال برزيل از لحاظ انگيزش در وضعيت بهتري نسبت به ديگر تيم‎ها و تيم لهستان داراي كمترين مقدار مي‎باشد.

بر همين اساس اين نتيجه با نتايج بدست آمده توسط ماهوني (1989)، اسميت و آدامز (1993)، مايرز و ميخائيل، ليونس و‌آرنولد (1996)، وايت (1997) و ميهن دوست (1380) كه همگي انگيزش ورزشكاران موفق رشته‎‎هاي مختلف تست مورد بررسي خود را بالاتر از ورزشكاران غير موفق بيان كرده‎اند، هماهنگ است، اما با نتايج تحقيقات كالس و لي‎يو (1993) و مايرز، ميخائل، بورگيوس و آنتوني (1999) كه حاكي از عدم وجود تفاوت معني‎دار بين انگيزش ورزشكاران است، مغايرت دارد.

عموم دانشمندان بر اين باورند كه تنها يك عامل يا انگيزه سبب بروز رفتار نيست بلكه انگيزه‎هاي مختلفي باعث گرايش به امر ورزش مي‎شوند كه مهمترين آنها عبارتند از :

1 ـ كسب لذت

2 ـ احساس ارزشمندي

3 ـ تمايل به تعلق گروهي

در رابطه با اينكه در ميزان انگيزش واليباليستهاي جوانان جهان تفاوت وجود دارد مي‎توان به دلايل برانگيختگي بين افراد در عملكردي متفاوت اشاره داشت، بدين معني كه رفتارها در اصل هدف گرا مي‎باشند و اقدام به بروز هر نوع رفتاري نياز به انگيزه‎هاي مربوط به آن رفتار را دارد كه با توجه به تفاوت افراد انگيزه نيز متفاوت است.

با توجه به تئوري‎ها و نظرياتي كه در رابطه با انگيزش وجود دارد مي‎توان اظهار داشت كه ايجاد  انگيزه مناسب در افراد بستگي به بروز محركهاي خاص خود را دارد (محرم‎زاده، 1375) بدين صورت كه در رابطه با واليباليست‎هاي برتر وجود عوامل و محركهايي هم‎چون:

1 ـ حضور مربيان با تجربه (علاقمند نمودن ورزشكار به شركت فعالانه و منظم در تمرينات و مسابقات يا ايجاد تمايل به يادگيري بهتر و بيشتر در بين افراد تيم يكي از عوامل بسيار مهمي مي‎باشد كه مربيان موفق را از ناموفق متمايز مي‎سازد)

2 ـ يادگيري اصول اوليه واليبال (براساس نظريه مزلو فرد در نيازهاي اوليه خود ارضاء نشود انگيزه كافي براي ادامه كار ندارد) (مارتنز، راينر؛ 1371).

3 ـ وجود امكانات لازم (از لحاظ ورزشي، خوابگاهي، تفريحي و غذايي داخل اردو)

4 ـ عدم دغدغه فكري در رابطه با تحصيل (با توجه به برگزاري كلاسهاي آمادگي در داخل اردو)

5 ـ و از همه مهمتر پوشيدن پيراهن تيمي ملي و شركت در مسابقات مهم جهاني، كسب مقام و ... با توجه به نظرسنجي از ملي‎پوشان از عواملي هستند كه باعث ايجاد انگيزه بيشتر در آنان مي‎شود.

فرضيه شماره 2: بين ميزان مهارت تمركز تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد.

نتايج اين تحقيق كه (در حد آلفا 05/0) مورد آزمون قرار گرفت حاكي از اين است كه ميزان تمركز بين تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد. بدين شكل كه تيم واليبال چين و برزيل داراي بهترين وضعيت و تيم‎هاي آلمان و ونزوئلا داراي كمترين ميزان مي‎باشد.

با توجه‎به‎اين موضوع اين نتيجه بانتايج تحقيقات انجام شده توسط ميهن دوست(1380)،تقيان(1380)، گولا و ويس و وينبرگ (1981)، شارما و بوچيراما (1986)، مورفي و همكارانش (1987)، باروهال (1992) اور (1994)، مايرز، ميخائل، لويس و آرنولد (1996) و مايرز، ميخائيل، بورگيوس و آنتوني (1999) كه اعتقاد به تفاوت ميزان تمركز در بين ورزشكاران دارند و همچنين با نتايج تحقيقات كاكس و لي‎يو (1993) و اسميت و‌آدامز (1993) كه تفاوت معني‎داري را از لحاظ تمركز بين ورزشكاران مشاهده نكرده بودند متفاوت است. با توجه به شواهد موجود شايد دلايل برتري بازيكنان تيم‎ها از لحاظ تمركز به قرار زير باشد:

1 ـ عدم توجه به مسائلي همچون پيروزي، كسب امتياز، عدم شكست و ...تمركز بر روي انجام تكليف، زيرا بنا به تعريف وبستر در كتاب راه‎هاي پيروزي، تمركز عبارت است از گزينش آنچه كه با اهميت است و چشم ‎پوشي از آنچه اهميت ندارد‌ (وبستر، 1984).

2 ـ تمرين زياد مهارت و در نتيجه خودكار شدن ‌آن، چون ورزشكار در مرحله خودكاري به كمترين مقدار تمركز نياز دارد ( عليجاني، 1371).

3 ـ نداشتن استرس كه خود مي‎تواند بدليل تجربه بازي‎هاي مهم و كشوري و برخوداري از اعتماد به نفس بالا باشد. در رابطه با صحت اين موضوع مي‎توان به تحقيقات باندورا در زمينه اعتماد به نفس اشاره كرد. وي معتقد است اعتماد به نفس مي‎تواند در ميزان افزايش تمركز ورزشكار اثر گذار باشد (تقيان، فرزانه، 1380) نهايتاً مارتنز از استرس و درد بعنوان دو عامل اصلي تأثير گذار كه بر روي تمركز تأثير گذار هستند، ياد مي‎كند(مارتنز، راينر، 1371).

4 ـ استفاده از تصويرسازي ذهني كه باعث مرور تكاليف مهم در ذهن مي‎شود و بالطبع از استرس مسابقه مي‎كاهد. در رابطه با تيم‎هايي كه از تمركز كمتري برخودارند مي‎توان علاوه بر عدم بهره‎مندي كافي آنان از فاكتورهاي ذكر شده به عدم تمركز به موقع و رهاسازي آن اشاره كرد. زيرا اكثر روان‎شناسان ورزشي معتقدند وقتي كه تمركز با احتياط تنظيم نشود ممكن است منجر به احساس خستگي رواني گردد و خستگي رواني همه مكانيزم توجه را در هم ريزد كه متعاقباً خطاهاي جسمي افزايش مي‎يابند و مهارتهاي ساده انرژي جسماني زيادي را هدر مي‎دهند (مارتنز، راينر، 1371).

فرضيه شماره 3 : بين ميزان مهارت اعتماد به نفس تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد .

نتايج اين تحقيق كه (در حد آلفا 05/0) مورد آزمون قرار گرفت نشان مي‎دهد ميزان اعتماد به نفس در تيم‎هاي واليبال جوانان جهان داراي تفاوت معني‎داري است. بدين گونه كه تيم‎هاي برزيل و چين داراي بيشترين ميزان و تيم‎هاي آلمان و ايتاليا كمترين ميزان را دارا هستند. بر همين اساس اين نتيجه با نتايج بدست‌آمده توسط شفيع زاده (1379)، ميهن دوست (1380)، تقيان (1380)، رينگ (1990) كه يكي از ويژگي‎هاي رواني برتر از اعتماد به نفس مي‎داند، مايرز و بورگيوس، موراي و ليونس (1993)، كاكس و لي‎يو (1993)، اسميت و آدامز (1993)، دانگ سون و كانگهون (1994)، جونز، هانتون و سواين (1994(، باو (1996) و مايرز، ميخائيل، ليونس و‌آرنولد (1999) كه همگي اعتماد به نفس ورزشكاران مجرب رشته‎هاي مختلف تحت بررسي خود را بالاتر از ورزشكاران مبتدي بيان كردند، مطابقت دارد. ضمناً با نتايج تحقيقات مايرز، ميخائيل. بورگيوس و آنتوتي (1999) كه تفاوت معني‎داري را از لحاظ اعتماد به نفس بين ورزشكاران تحقيق خود مشاهده نكرده‎اند متفاوت است.

دلايل وجود اختلاف بين اعتماد به نفس ورزشكاران چندان ساده نيست، ولي با رجوع به نظريه‎هاي شخصيتي و رواني شايد بتوان بطور نه چندان عميق پاره‎اي از دلايل را جستجو و بيان كرد. براي مثال گيلفورد (1959) بيان نمود كه سختي و مشكلي كه با آن مواجه مي‎شويم تا حدي بستگي به مقدار لياقتي دارد كه براي پاسخگويي به آن مشكل مورد نياز است. بدين معني كه هر چه لياقت بيشتر باشد مقدار شدت فشار كمتر خواهد بود.

نظر اكسنداين (1986) نيز بدين گونه بود كه واكنش افراد از جهت قرارگيري در موقعيتهاي داراي فشار رواني بالا و تنش‎زا توجه به ويژگي‎هاي شخصيتي آنها متفاوت مي‎باشد. در واقع سطح كارايي و مهارت يكي از تفاوتهاي فردي موجود در اين قبيل شرايط است.

ديويس و آرامسترانگ (1989) نيز در توضيح شخصيت ورزشكاران حرفه‎اي بيان داشتند كه اكثر ورزشكاراني كه در سطوح بين‎المللي به رقابت مي‎پردازند، داراي شخصيت برونگرا بوده و از ثبات احساسي بالاتري برخودار مي‎باشند.

اين قبيل افراد داراي ظرفيت بيشتري جهت تحمل فشار رقابت خواهند بود، لذا اعتماد به نفس آنها نيز بالاتر مي‎باشد (شفيع‎زاده، 1379).

فرضيه شماره 4: بين ميزان مهارت كنترل حالات رواني بين تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد.

نتايج اين تحقيق كه (در حد آلفا 05/0) مورد آزمون قرار گرفت حاكي از اين است كه ميزان كنترل حالات رواني بين تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني داري برخودار است. بدين معني كه تيم‎هاي چين و برزيل داراي بهترين وضعيت و تيم ايتاليا در كمترين ميزان مي‎باشد. در هر صورت، اين نتيجه با نتايج بدست آمده از بررسي‎هاي تقيان (1380)، مورفي و همكارانش (1987) مايرز، بوريگوس، موراي و ليونس (1993)، كاكس و لي‎يو (1993)، مايرز، ميخائيل ليونس و‌آرنولد  (1996)، مايرز، ميخائيل، بورگيوس و‌آنتوني 01999) كه نشانگر متفاوت بودن كنترل حالات رواني در ميان ورزشكاران مي‎باشد، همخواني دارد.

دلايل فراواني در رابطه با تنظيم سطح انرژي رواني وجود دارد كه شايد برتري داشتن بازيكنان به واسطه عواملي كه در ادامه بحث مي‎شود، باشد.

1 ـ نقش مربي در تنظيم برنامه‎هاي آماده‎سازي رواني و هدايت ورزشكاران در بدست‌آوردن كنترل حالات رواني بسيار شايان توجه است. مربي با ‌آموزش چگونگي تمركز روي موضوعات مربوط، پرهيز از پريشاني و چگونگي انديشيدن به موادري كه بايد انجام گيرد و يا نبايد انجام گيرد به ورزشكاران كمك مي‎كند تا انرژي رواني خود را هدايت كنند. وجود مربيان با تجربه و كاردان در تيم‎هاي ملي و تيم‎هاي حرفه‎اي شايد دليلي براي بهتر بودن ميزان كنترل حالات رواني در واليباليستها باشد.

2 ـ خود آگاهي، بدين معني كه ورزشكاران مجرب در هنگام اجراي ورزشي، درباره حال فكرمي‎كنند نه گذشته و آينده آنها، به ياد دارند كه چه وقت اجراي خود را تجزيه و تحليل كنند و چه وقت از آن دوري كنند، روان‎شناسان ورزشي عقيده دارند كه خودآگاهي اولين قدم بسوي كنترل حالات رواني است (آقا علي نژاد، 1376).

شايد يكي از عواملي كه واليباليست‎ها در كنترل حالات رواني خود متفاوتند اين باشد كه بين خواسته‎هاي مهم و پراهميت خود و از آن طرف تواناييها و ظرفيت‎هايشان تعارض وجود دارد. در اين صورت در موارد حاد دچار استرس و اضطراب مي‎شوند، عدم وجود مربيان با تجربه، عدم خودآگاهي و آگاهي‎هاي لازم در اين زمينه در نزد بازيكنان مي‎تواند بر اين دليل صحه بگذارد (مارك، اچ انشل؛ ترجمه سيد علي اصغر مسدد).

فرضيه شماره 5: بين ميزان مهارت تصويرسازي ذهني تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد.

نتايج اين تحقيق نشان داد كه در (در حد آلفا 05/0) مورد‌آزمون قرار گرفت،  حاكي از آن است كه تفاوت معني‎داري بين ميزان تصويرسازي ذهني تيم‎ها وجود ندارد.

اين نتيجه با نتايج تحقيقات صورت گرفته توسط ميهن دوست (1380)، تقيان (1380) باروهال (1992) دي فرانچسكو و بورك (1997) وايت (1997) كه همگي ميزان تصويرسازي ذهني ورزشكاران رشته‎هاي مختلف تحت بررسي خود را متفاوت بيان كرده‎اند همخواني ندارد.

شايد بتوان دلايل برتري واليباليست‎ها و ميزان تصويرسازي ذهني را در موارد زير جستجو نمود:

1 ـ قبل از تصويرسازي ذهني از تمرينهاي آرميدگي و در حين تصويرسازي از تمام حواس خود استفاده مي‎كنند.

2 ـ در حين تصوير سازي حركات را احساس نموده و با سرعت صحيحي و اجرايي موفقيت آميز انجام مي‎دهند و نهايتاً به طور منظم در دوره‎هاي زماني كوتاه تمرين مي‎كنند.

ويلي (1988) در اين زمينه معتقد است:

يك ورزشكار ماهر، تصاوير ذهني خود را ماهرانه مي‎سازد، تحت كنترل مي‎گيرد و آن را در راه رسيدن به اهداف از پيش تعيين شده دستكاري و تعديل مي‎كند (ويلس، 1988).

در مورد ورزشكاران ناموفق يكي از دلايل عدم بهر‎ه‎مندي كافي از تصويرسازي ذهني. عدم آموزشهاي لازم در زمينه توسط مربيان و دست اندركاران تيمهايشان باشد.

فرضيه شماره 6: بين ميزان مهارت هدف گزيني تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود دارد.

نتايج اين تحقيق كه (در حد آلفا 05/0) مورد آزمون قرار گرفت نشانگر آن است كه بين ميزان هدف‎گزيني بين تيم‎هاي واليبال جوانان جهان تفاوت معني‎داري وجود ندارد.

درهمين‎راستا،اين نتيجه بانتايج بررسي‎هاي‎صورت گرفته توسط ميهن دوست (1380)، تقيان (1380)، دي‎فرانچسكو و بورك (1997) و وايت (1997) كه يك از ويژگي‎هاي رواني برتر بازيكنان مجرب را هدف‎گزيني مي‎دانند، همخواني ندارد.

در رابطه با مهارت هدف گزيني گولد (1993) معتقد است ورزشكاراني در هدف گزيني موفق مي‎باشند كه بتوانند: اهداف ويژه، مشكلات اهدافي واقعي، اهداف كوتاه مدت و بلند مدت، اهداف اجرايي، اهداف تلاش انگيز و نسبتاً مشكل، اهداف فردي را براي خود تعيين نمايند. و از آن سو مراحل پيشرفت اهداف و ارزشيابي اهداف خود را مد نظر داشته باشند (دكتر گولد، 1993).

شايد در خصوص پائين بودن ميزان هدف گزيني تيم‎هاي واليبال بتوان اظهار كرد كه مشكل عمده آنها در امر هدف گزيني، عدم حمايت از اهداف آنها توسط اطرافيان آنان باشد كه در نتيجه باعث گرفتن بازخورد منفي از اهداف و سلب اعتماد آنها از هدف‎گزيني مجدد شود (مارتنز، راينر، 1373).

د) پيشنهادهاي برخاسته از نتايح تحقق:

با توجه به نتايجي كه از اين تحقيق در مورد مهارتهاي رواني بدست آمده چند پيشنهاد براي نتيجه‎گيري بهتر از رقابتهاي ورزشي (علاوه بر واليبال) پيشنهاد مي‎شود:

1 ـ به مربيان و مسئولان تيم‎هاي ملي پيشنهاد مي‎شود كه علاوه بر انتخاب اعضاي تيم ملي براساس ملاكهاي فني، آمادگي رواني را نيز مد نظر قرار دهند.

2 ـ به مربيان و مسئولين تيم‎هاي باشگاهي پيشنهاد مي‎شود كه آموزش مهارتهاي رواني را جهت نتيجه‎گيري بهتر از عملكرد تيمي. در كنار آموزش مهارتهاي تكنيكي و تاكتيكي قرار دهند.

3 ـ نتايج اين تحقيق در اختيار مربيان و مسئولين تيم‎هاي ملي و باشگاهي قرار گيرد تا با مقايسه با اين نتايج به برطرف نمودن مشكلات و مهارت‎هاي رواني و افزايش كارايي ا ين گونه مهارتها اقدام نمايند تا در آينده زمينه پرورش نخبه‎هاي ورزشي و قهرمانان بطور وسيعي در سراسر كشور فراهم آيد.

4 ـ به مربيان و مسئولين تيم‎ ملي پيشنهاد مي‎شود، نتايج اين تحقيق را با نتايج ساير تحقيقات انجام شده در اين زمينه در خارج از كشور مورد مقايسه و مطالعه قرار دهند.

هـ) پيشنهادهايي براي تحقيقات بعدي:

1 ـ تحقيقات مشابه‎اي در ساير رشته‎هاي ورزشي انجام شده و نتايح آنها بانتايج‎اين‎تحقيق‎مقايسه‎شود.

2 ـ تحقيقات مشابه‎اي در رشته‎هاي ورزشي انفرادي انجام شده ونتايج آن با نتايج اين تحقيق مقايسه شود.

3 ـ تحقيقات مشابه‎اي در ميان ورزشكاران زن رشته‎هاي مختلف ورزشي انجام شود و نتايح آن با نتايج اين تحقيق مقايسه شود.

4 ـ از آنجايي كه اين تحقيق صرفاً به مقايسه مهارتهاي رواني كه شامل انگيزش، تمركز، اعتماد به نفس.  كنترل حالات رواني، تصوير سازي ذهني و هدف گزيني مي‎باشد، مي‎پردازد. پيشنهاد مي‎شود مهارتهاي رواني ديگر با استفاده از پرسشنامه‎ها و آزمونهاي موجود ميان ورزشكاران ملي مورد مقايسه قرار گيرند.

5 ـ تحقيقات مشابه‎اي صرفاً در بين ورزشكاران يك رشته ورزشي با يكديگر و با ورزشكاران رشته‎هاي مختلف ورزشي در مقايسه با هم صورت پذيرد.

6 ـ تحقيقات مشابه‎اي در رابطه با مقايسه مهارتهاي رواني ورزشكاران ملي ايراني و خارجي انجام گيرد.

منابع فارسي:

1 ـ اصانلو، پرستو (1370)، عامل انگيزه انتخاب رشته‎هاي ورزشي، دسته‎جمعي و انفرادي خانم‎هاي ورزشكار استان تهران، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني دانشگاه تهران.

2 ـ اصلاخاني، محمد علي، شهيدي، شهريار، (1378) بررسي و مقايسه منتخبي از ويژگي‎هاي روان‎شناختي و دانشجويان دختر و پسر ورزشكار و غير ورزشكار دانشگاه‎هاي زير پوشش وزارت فرهنگ و آموزش عالي مستقر در تهران، جمله حركت شماره 3.

3 ـ آقا علي‎نژاد. حميد (1374) ارزيابي و مقايسه مهارتهاي رواني بازيكنان هندبال شركت كننده در مسابقات بين‎المللي دهه فجر كرمان، كميته ملي المپيك

4 ـ بهرامي. عليرضا (1375) تأثير تصويرسازي ذهني بر شوت بسكتبال تيم منتخب دانشجويان پسر رشته تربيت بدني، دانشگاه اراك، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تربيت مدرس.

5 ـ پارسا ، محمد (1370) زمينه روان‎شناسي، انتشارات بعثت.

6 ـ تقيان، فرزانه (1380) مقايسه بر خي از مهارتهاي رواني بازيكنان واليبال دختر نخبه و غير نخبه، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني، دانشگاه تربيت معلم تهران.

7 ـ توماس‎ريموند (1370)،روان‎شناسي ورزشي(محمد حسين سروري،مترجم)انتشارات‎دانشگاه‎گيلان.

8 ـ ثقة‎الاسلامي، علي (1374)، تأثير تمرين ذهني بر مهارت پرتاب آزاد بستكبال دانش‎آموزان پسر مقطع متوسطه شهر بيرجند، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربتي بدني، دانشگاه تربيت معلم.

9 ـ خيري، عام (1379) مقايسه انگيزش‎ پيشرفت بين دانشجويان ورزشكار و غير ورزشكار دانشگاه‎هاي ايلام، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني، دانشگاه تربيت معلم.

10 ـ رحماني نيا، فرهاد، (1377) مباني رواني ـ اجتماعي در تربيت بدني ـ انتشارات دانشگاه گيلان

11 ـ سهرابي، مهدي (1373) بررسي تأثير تمرين ذهني بر مهارت سرويس واليبال دانش‎آموزان پسر ناحيه 4 مشهد، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني، دانشگاه تهران.

12 ـ شفيع زاده ، محسن، (1379) مقايسه اعتماد به نفس در بين ورزشكاران رشته‎هاي مشت‎زني، كشتي و وزنه‎برداري و همبستگي آن با نخبگي و سابقه تمريني، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني، دانشگاه تربيت معلم تهران.

13 ـ صنعتي منفرد، شمسي (1371)، بررسي تأثير تصوير‎سازي ذهني بر مهارت تنيس روي ميز، پايان نامه كارشناسي ارشد دانشكده تربيت بدني دانشگاه تربيت معلم.

14 ـ عليخاني، عيدي (1371)، يادگيري حركتي، انتشارات دفتر تحقيقات و آموزش‎سازمان‎ربيت‎بدني.

15 ـ فلاحي، رضا، (1383)، برانگيختگي در ورزش، كيهان ورزشي

16 ـ كاظمي، كيوان (1375) بررسي تأثير تمرين ذهني بر يادگيري كاتا در ورزش كاراته در كاراته كاهاي كمربند سياه (دان 1 و 2). 18 تا 25 سال باشگاه‎هاي كاراته شيتوريو شهر اصفهان، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده تربيت بدني، دانشگاه تهران.

17 ـ مارتنز، راينر(1369)، اعتماد به نفس (ناهيد اتقياء، مترجم)، انتشارات دفتر تحقيقات و‌آموزش سازمان تربيت بدني.

18 ـ مارتنز، راينر (1371) روان‎شناسي ورزشي (راهنماي مربيان)، (محمد خبيري، مترجم). انتشارات كميته ملي المپيك.

19 ـ مارك اچ انشل (1380) روانشناسي ورزشي از تئوري تا عمل ( دكتر سيد علي اصغر مسدد، مترجم)، انتشارات اطلاعات .

20 ـ مناري برد (1370) روان‎شناسي و رفتار ورزشي (حسن مرتضوي، مترجم) انتشارات دفتر تحققات و آموزش سازمان تربيت بدني.

21 ـ محرم زاده ، مهرداد (1375) مباني رواني ـ اجتماعي در تربيت بدني، انتشارات پيام نور.

22 ـ موريس، توني، ج، بال، استفان (1376)، مروري بر آموزش ذهني در ورزش (شكوفه نوابي نژاد، مترجم) ، انتشارات كميته ملي المپيك.

23 ـ وست، ديود آ. بوچيز، چارلز آ، مباني تربيت بدني و ورزش. (احمد آزاده، مترجم) انتشارات كميته ملي المپيك.

24 ـ رينتر، گراهام، مارتين، كتي، راهنماي  عملي روان‎شناسي ورزشي، (محمد كاظم واعظ موسوي، مترجم)، انتشارات كميته ملي المپيك.

25 ـ نمازي ‎زاده ، مهدي (1356)، مباني رواني اجتماعي در يادگيري مهارتهاي ورزشي، انتشارات دانشكده تربيت بدني و علوم ورزشي.

26 ـ نوابي نژاد، شكوفه (1374)، بررسي ويژگي‎هاي رواني ورزشكاران زن شركت كننده در مسابقات قهرماني كشور سال 1373، سازمان تربيت بدني، معاونت ورزشي بانوان كشور، اداره كل ورزش بانوان كشور.

منابع انگليسي:

27 _ Bandura, A. (1986). Recycling misconceptions of perceived self – efficacy, Congnitive Therapy and research, 8, 231 – 255.

28 _ Barr, K. A, & Hall, C.R. (1992). The use of imagery by rowers, International Journal of sport psychology, 23, 243 _ 261.

29 _ Beckmann, J & Kazen, M. (1994). Action and State orientation and the performance of top athletes, In J. Kuhl & J. Beckman (Eds.), Volition and personality, Action versus state orientation, pp. 439 – 452.

30 _ Botterill, C. (19993). Goal setting for athletes with examples from hockey, Behavior modification and coaching Springfield, IL: Charles C. Thomas.

31 _ Boutcher, S.H. & Rotella, R.J. (1987). A psychological skills education program for closed _ skill performance enhancement, The sport psychologist, 1, 127 _ 137.

32 _ Bowe, W.G. (1996) A comparison of six personality factor between professional, College and high school basketball players, Microform publication, Inst for sport & human performance.

33 – Brunde, A. (1963). Olympic philosophy, International Olympic academy Olympia, Grece.

34 – Burton, D. (1989). The impact of goal specificity and task complexity on basketball skills development, The sport psychologist, 3, 34 _ 47.

35 _ Byra, M. (1982). Effect of mental practice on the performance of motor skills, volleyball technical journal, 7, 19 _ 23.

36 _ Cox, R. Liue, z & Qlu, Y. (1996). Psychological Skills of elite Chinese athletes, Int. J. Sport psychologist, 27, 123 _ 132.

37 _ Cox, R. Liue, yoo, H. S. (1995). Playing Position and Psycchological skill in american football. Journal of sport behavior, 18 _ 183.

38 _ Deci, E. L & Ryan, R.M. (1991). A Motivational approach to self : Integration in personality. In R. Dienstbier (Ed), Nebraska symposiun on motivation, Vol. 38 : Persectives on motivation, P. 237 _ 288.]

39 – Defraccesco, C. & Burke, K.L. (1997). Performance enhancement, international of sport psychology, 28, 185 – 195.

40 _ Dimitrov, A. (1987). A Study of the initial motives for playing volleyball  with 10 _ 13 year old girls, vaprosi – no – fiziceskata – kultura – (sofia), 3, 52 – 57.

41 _ Dimitrov, A & Popovskii, V. (1987). The impact of some psychological indices regarding the mastering of certain agme activities, Treniorska _ missal _ (sofia), 12, 27 _ 29.

42 _ Ding, X.e. (1990). Test on several individual psychological characteristics of some elite football in china, Chinese sport science and technology , 5 , 24 – 27.

43 _ Dong sung, S. Kang Heon. L. (1994). A comparative study of mental toughness between elite and non _ elite female athletes, Korean journal of sport science, 6, 85 _ 102.

44 _ Etnier, J. L & Landers, D. M. (1996). The influence of procedural variables on the efficacy of mental practice, the sport psychologist, 10, 48 _ 57.

45 _ Fang. Y. (1997). Establishment and protection of athelete’s self _ confidence, sport science Research, 18 (4), 28, 31, 35.

46 _ Feltz, D.L. (1984). Self _ efficacy as a cognitive mediator of athletic performance. In W. F. Straub (Ed), Cognitive sport psychology, 191 _ 198.

47 _ Fulgham, A. (1999). Implementig a psychological skills training program in high school volleyball athletes, department of psychology sweet briar college.

48 _ George, T.R. (1994). Self confidence and baseball performance: A Causal examination of self _ efficacy theory, Journal of sport &  Exercise psychology, 16, 381 _ 399.

49 _ Gill, D. L. (1986). Psychological dynamic of sport champaign, IL : Human kinetics.

50 _ Gjesme, T. (1981). Is ther any future in achievment motivation? Motivation and emotion, 5, 115 _ 137.

51 _ Goginsky. A. M & Collins, D. (1995). Research design and mental practice, Journal of Sport sciences, 14, 381 _ 392.

52 _ Gorden, S. & winberg, R. (1994). Effect of internal and exernal imagery on criket performance, Journal of sport behlvior, vol 17 , p60.

53 _ Goudas. M, Theodorakis. Y. & Karamouslidis. G. (1998). Psychological skills in basketball preliminary study for develo[ment of a Greek from of the athletic coping skills inventory _ 28, perceptual and Motor skills, 86, 59 _ 65.

54 _ Gould, D. (1993). Goal setting for peak perfomance, Applied sport psychology, 2, 158 _ 169.

55 _ Gould. D & Weinbeg. R. (1995). Foundations of sport and exercise psychology, Human kinetiecs, p. 247 _ 249.

56 _ Halvari, Hallgeir, Thomassen, Tor oskar. (1997). Achievement motivation, sport _ related future orientation, and sport carcer, Genetic, Social & General psychology monographs, Vol. 123 Issue 3, P. 343, 23 P, 8 Charts.

57 _ Hughes, Sam. (1990). Implementing psychological skills training Program in high School athletics. Journal of sport behavior, Vol. 13 Issue 1, P 15, 8 P, 3 charts.

58 _ Iiimarinen, M. (1984). Sport and international understanding, Berline,spring Verlag.

59 _ Jonse, G & Swain, A. (1995). Perdispositions to experience deblititive and facilitative anxiety in elite and non _ elite performers, The sport psychologist, 9, 201 _ 211.

60 _ KuhI, J. (1994). A Theory of action and state orientation In J. Kuhl & J. Beckmann (Eds), Volition and personality, Action versus state orientation, PP. 375 _ 390.

61 _ Lesser, M & Murphy, S. M. (1989). The psychological Skills Inventory for sport ( PSIS): Normative and reliability deta, paper presented at the amnual meeting of the American psychological Association, Atlanta, GA.

62 _ Locke, E. A, Shaw, K. N, Saari, L. M. & latham, G. P. (1981). Goal setting and task performance psychological Bulletin, 90, 125 _ 152.

63 _ Mahoney, M.J. (1989). The psychological Skills Inventory for sport (R _ 5). 5^Th edition, Goleta, CA: Health Science Systems.

64 _ Mohaney , M.J, Gabriel, T.J & Perkins, T.S. 91987). Psychological Skills and exceptional athletic performance The sport psychologist,1, 181 _ 199.

65 _ Man, F. Nyarad, R & Gjesme, T. (1994). The Achievement Motives Scale (AMA): Theroetical Basis and results from a rirst try _ out of a Czech from Scandinavian Journal of Educational Research, 38, 209 _ 218.

66 _ Martens, R. (1987). Coaches guide to sport pshchology. Champaign, IL: Human Kinetics.

67 _ Martens, R. (1990). Coaches guide to sport psychology. Champaign, IL: Human Kinetics.

68 _ May, J. R., Veach, T. L., Reed, MW. & Griffey , MS. (1985). A psychological study of Health, injury and performance in athletes on the us alpine skiteam, Physician and sprtsmedicine, 13, 111  _ 115.

69 _ MC Clements, J. (1982). Goal Setting and planning for mental preparations, psychology of sport and motor behavior: Research and practice.

70_ Meyers, M.C, Bourgeois, A.E, Murray, N. & Leunes, A. (1993). Comparison of psychological characteristics and skills of elite and sun _ elite equestrian athletes, Medicine and science in sport and Exercise, 25, 152.

71 _ Meyers, Michael C., Bourgeois, Anthony E. (1999). Mood and Psychological skills of Elite and sub _ Elite Equestrian Athletes, Journal of sport Behavior, Vol 22 Issue 3, 11P, 3 Charts.

72 _ Meyers, Michael C., Leunes, Arnold. (1996). Psychological Skills assessment and athletic performance in collegiate rodeo athletes, Journal of Sport Behavior, Vol 19 Issue 2, P132,15P, 3 Charts.

73 _ Meyers, M.C., Sterling, J. C., Bourgeois, AE, Tredwell, S. & Leunes, A. (1994). Mood and psychological Skills of elite, world _ ranked female tennis players, Journal of sport Behavior, 17, 156 _ 165.

74 _ Morgan, W.P. (1985) Selected psychological factors limiting Performance: A mental health model. Champaign, IL: Human kinetics.

75 _ Morgan, w. P & Pollock, M. L. (1977). Psychologic characterization of the elite distance runner. Annals of the new york Academy of Sciences, 301, 382 _ 403.

76 _Murphy, SM., Fleck, S.J., Dudley, G. &  Callister, R. (1990) Psychological and performance concomitants of increased volome training in elite athletes, Jornal of Applide sport psychology, 2, 34 _ 40.

77 – Onestak, D. M. (1990). The Effects of progressive relaxation mental practice and Hypnosisn on Athletic performance: A Review, Journal of Sport Behavior, Vol 14, No. 4. 248 _ 282.

78 _ Palmer, S.L. (1991). A comparison of mental practice techniques as applied to the developing competitive figure skater, 148 _ 155.

79 _ Raviv, S. & Nabel. N. (1991). Field dependence lindependence and concentration as psychological characteristics of elite basketball players, Netauga _ Israel, N1, Feb 91, P 5 _ 21.

80 _ Roberts, G.C. (1992) Motivation and sport and exercise, Conceptual constraints and convergence, champaign, Human kinetics.

81 _ Rubino. F; Febbe. M.R, Protti. S, Ciorba. P, Banetta. L & Flais. D. (1986). Motivation in team sport : analyses and comparison with non _ Motivated, Medicinadello _ sport (Torino _ Ita), 39 (1), 71 _ 74.

82 _ Sally. A. White. (1996). Psychological skills: Differences between volleyball players on the youth national team and those ivolved the 14s high performance camp.

83 _ schmid , A & Paper, E. (1986). Technique for training cocentration, In. J.M. Williams (Ed), Applied sport psychology: personal growth to peak performance, palo Alto, May Field.

84 _ Singer, R. N, Murphey, Milledge, Tennant, L. Kith. (1993). Handbook of research on sport psychology.

85 _ Smith, D. E. Adams, L. B. (1993). A comparative analysis of cognitive difference among female elite and nonelite and cchool pysical education class nonathletes, montral, Canada.

86 _ Swain, A. & Jones. G. (1996). Effects of goal setting intevention on selected basketball skills, Research Quarterly for exercise and sport, N 66, P51 _ 63.

87 _ Thiese, Kaia E.; Huddleston, Sharon. (1999). The use of psychological Skills by female collegiate swimmers, Journal of sport behavior, Vol 22 Issue 4, 9 P, 1 Chart.

88 _ thomans, P.R. & Over, R. (1994) Psychological and psychomotor skills associated with performance in golf, the sport psychologist, 8, 73 – 86.

89 _ Ungerleider, S. & Golding, J.M. (1991). Mental practice among Olympic athletes, perceptual and motor skills, 72, 1007 _ 1017/

90 _ Vealey, R.S. (1986). Imagery training for performance enhancement. In J.M. Williams (Ed)., Applied sport psychology, mountain view, CA : Mayfield.

91 _ Vealey, R.S. (1988). Future directions in psychological skills training the sport psychologist, 2 318 _ 338.

92 _ Webster, R. (1984). Winning Ways in search of your best performance, Fontau, P.84.

93 _ Weinberg, R.S. (1992) Goal setting and motor performance A review and critique. In G.C Roberts (Ed.), Motivation in sport and exercise (pp. 177 _ 197). Champaiagn, IL: Human Kinetics.

94 _ Winter, G. & Martin, C. (1993). Sport psych _ Basic training program, third edition Adelaid, South Australian Sports Innstiue, sport psychology program.