مهندسي كشاورزي

هدف :مهندسي كشاورزي – اقتصاد كشاورزي

هدف تربيت كارشناسي است كه با تكيه بر معلومات و تجاربي كه مي‌اندوزند بتوانند سمتهايي چون مجري، برنامه‌ريز، تحليل‌گر برنامه‌هاي كشاورزي و اقتصاد كشاورزي را عهده‌دار شوند. داوطلب بايد از روحيه كاركردن در محيط‌هاي روستايي و قطبهاي توليد كشاورزي و دانش قوي رياضي دبيرستان برخوردار و به فعاليتهاي پژوهشي ، ارشادي و مشورتي در زمينه‌هاي علوم اقتصادي و اجتماعي روستايي و كشاورزي است علاقمند باشد. طول دوره 4 سال است و دورس شامل 20 واحد دروس عمومي، 23 واحد دروس علوم پايه، 49 واحد دروس اصلي كشاورزي است كه پس از آنها اختصاصا اصول مربوط به اقتصاد خرد و كلان دانشجويان، نظامها و انديشه‌هاي اقتصادي اسلامي، اصول اقتصادي و كاربرد آن در كشاورزي و منابع طبيعي رياضيات و آمار كاربردي در اقتصاد، مديريت ، بازاريابي ،‌حسابداري و تعاون ، مباني علوم اجتماعي و تحليل سيستمها در 43 واحد تخصصي تعليم داده مي‌شود. فارغ‌التحصيلان عنوان مهندس كشاورزي در رشته اقتصاد را دارا مي‌شوند. بعضي مراكز جذب فارغ‌التحصيلان عبارت است از : واحدهاي اجرايي ، تحقيقاتي ، آموزشي و خدماتي كشاورزي در بخشهاي دولتي تعاوني و خصوصي . امكان ادامه تحصيل تا سطح كارشناسي ارشد و دكتري در داخل كشور و تا سطوح بالاتر در خارج از كشور وجود دارد.

مهندسي كشاورزي – آبياري

هدف دوره تربيت كارشناسان كارآموزي است كه بتوانند علاوه بر عهده‌دار شدن مسووليت در رشته‌هاي آبياري و امور آب كشور در برنامه‌ريزي و آموزش علوم آبياري و زهكشي منشاء خدمات شايسته باشند.

طول اين دوره 4 سال است كه طي آن دانشجويان با فراگرفتن 20 واحد دروس عمومي، 31 واحد دروس علوم پايه ، 30 واحد دروس اصلي كشاورزي و 54 واحد دروس تخصصي نظري، عملي و كارهاي صحرايي مهارتهاي لازم براي انجام دادن امور فوق را كسب مي‌كنند.

داوطلبان بايد در علوم پايه رياضي و تجربي قوي، در رابطه با آب، خاك و مصرف بهينه آب علاقه‌مند و براي اشتغال در كارهاي صحرايي داراي توان جسمي كافي و روحيه لازم باشند. فارغ‌التحصيلان مي‌توانند تا سطح كارشناسي ارشد و بالاتر ادامه تحصيل دهند و يا در وزارت كشاورزي و امور آب سازمانهاي آب منطقه‌اي وزارت نيرو ، واحد آب وزارت جهاد سازندگي و مهندسان مشاور رشته آب كشور به كار اشتغال ورزند.

مهندسي كشاورزي – ماشينهاي كشاورزي

هدف تربيت كارشناساني است كه بتوانند در زمينه‌هاي مربوط به كاربرد، نگهداري، تعمير و ترويج ماشينهاي كشاورزي ، برنامه‌ريزي منطقه‌اي ، مكانيزاسيون كشاورزي، مجري و ارزياب پروژه‌هاي عملياتي و برنامه‌هاي آموزش و تحقيقات عمل كنند. نيز با زمينه‌هاي طراحي ادوات آشنا باشند. دروس اين رشته تشكيل شده است از : 20 واحد دروس عمومي، 27 واحد دروس علوم پايه ، 54 واحد دروس اصلي كشاورزي ، 53 واحد دروس تخصصي شامل دروس پايه، دروس مهندسي ، مكانيزمهاي مربوط به ادوات و ماشينهاي كشاورزي ، كاربرد،‌نگهداري و تعمير و زمينه‌هاي طراحي آنها. طول دوره 4 سال است . دروس دوره به صورتهاي نظري ، عملي و كارهاي صحرايي است. فارغ‌التحصيلان داراي عنوان مهندسي كشاورزي در رشته ماشينهاي كشاورزي خواهند شد و در صورت دارابودن شرايط مي‌توانند در سطح كارشناسي ارشد (در داخل كشور) و دكترا ادامه تحصيل دهند. از مراكز عمده جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته: سازمانهاي آموزشي ، تحقيقاتي ،‌برنامه‌ريزي و اجرايي مانند وزارت جهاد سازندگي ، شركتهاي كشت و صنعت ،‌واحدهاي توليدي بخش خصوصي و ... است . آمادگي جسمي و روحي براي كارهاي عملي و برخورداري از دقت كافي براي محاسبات فني از ويژگيهاي مطلوب داوطلبان اين دوره است و بايد در دروس رياضي، فيزيك و آمار قوي باشند.

دكتر صدرالاشرفي استاد مهندسي اقتصاد كشاورزي دانشگاه تهران در معرفي اين علم مي‌گويد:

«مهندسي اقتصاد كشاورزيقوانين كلان اقتصاد را در بخش كشاورزي پياده مي‌كند تا بتوان از امكانات و منابع موجود بهترين استفاده را كرد و بيشترين سود را به دست آورد. به عبارت ديگر در اين علم مسائل اقتصادي در بخش كشاورزي اعمال مي‌شود تا با استفاده از منابع موجود اعم از زمين ، آب ، كود ، بذر نيروي انساني و سرمايه حداكثر محصول و حداكثر سود به دست آيد.»

اين استاد دانشگاه در مورد تفاوت رشته اقتصاد گرايش اقتصاد كشاورزي با رشته‌ مهندسي كشاورزي – اقتصاد كشاورزي مي‌گويد:

«دروس اختصاصي هر دو رشته يكي است اما دانشجويان رشته اقتصاد گرايش اقتصاد كشاورزي پايه رشته تحصيلي‌شان بر علم اقتصاد استوار است و دانشجويان رشته مهندسي اقتصاد كشاورزي پايه دروسشان بر دانش كشاورزي استوار شده است و بدون شك يك دانشجوي اقتصاد كشاورزي به دليل عدم آشنايي با دانش كشاورزي و عوامل طبيعي از قبيل آب، خاك و هوا نمي‌تواند در اين رشته كارايي لازم را داشته باشد. »

يكي ديگر از استادان دانشگاه نيز درباره ارائه اقتصاد كشاورزي به عنوان يك رشته مجزا – حدفاصل رشته كشاورزي و اقتصاد – مي‌گويد:

«بازار محصولات كشاورزي به دليل اين كه در بسياري از موارد پيوستگي توليد را ندارد و متغيرهايي مثل آب و هوا و خاك بر آن اثر مي‌گذارد، به مطالعه تخصصي ويژه‌اي نيازمند است يعني كارشناس و متخصص اين بخش بايد علاوه بر آشنايي با مسائل كشاورزي از قبيل اصول زراعت و بازارهاي محصولات كشاورزي بايد با اصول و مباني علم اقتصاد مثل اقتصاد خرد و كلان نيز آشنا باشد»

رضا مصطفايي فارغ‌التحصيل اين رشته نيز مي‌گويد:

«مهندسي اقتصاد كشاورزي رشته‌اي است كه تلاش مي‌كند از يك سو فعاليت كشاورزان و مديران واحدهاي كشاورزي را بهينه كند و از سوي ديگر در بهبود برنامه‌ريزي سياستمداران و مديران دولتي در بخش كشاورزي نقش داشته باشد.»

دكتر محمد حسين اميد استاد مهندسي آبياري دانشگاه تهران در معرفي اين رشته مي‌گويد:

«دانشجويان رشته آبياري بخشي از دروس رشته مهندسي عمران آب و بخشي از دروس رشته كشاورزي را مطالعه مي‌كنند. چرا كه هدف اين رشته استفاده از آب در كشاورزي است. بنابراين يك مهندس آبياري بايد با آب و ويژگي‌هاي آن ، طريقه استحصال آب، طريقه انتقال آب به محل مصرف و طريقه مصرف آب آشنا باشد و براي تسلط به موارد فوق لازم است كه از دانشهاي ديگري از قبيل زمين‌شناسي ، هواشناسي ،‌ خاك‌شناسي، گياه‌شناسي، طراحي و ساخت تاسيسات آبي و مكانيزم مصرف آب توسط خاك و گياه اطلاع داشته باشد.

براي مثال بايد بداند كه يك باغ به چقدر آب نياز دارد و گياه باغي چه فرقي با گياه علوفه‌اي دارد؟ يا اين كه بداند در كشت سنتي، كشت مكانيزه و كشت آبياري تحت فشار چقدر آب مصرف مي‌شود و همچنين بايد بداند كه يك سد چه ارتفاع، عرض ، حجم و بيرون‌ريزي آب بايد داشته باشد.

البته همانطور كه پيش از اين گفته شد عمده درسهاي اين رشته، آبياري است و دانشجويان آبياري دروسي در زمينه شناخت منابع آب زيرزميني و سطحي و نحوه بهره‌برداري بهينه از اين منابع و آبياري و زهكشي (شيوه‌هاي آبياري زمين‌هاي مختلف و نحوه دفع آبهاي مازاد و هدايت آن به سوي رودخانه) مطالعه مي‌كنند.»

دكتر اميد همچنين در مورد تفاوت تخصصي مهندس كشاورزي – آبياري با مهندس عمران – آب مي‌گويد: «مهندس عمران آب‌سازه‌هاي آبي را طراحي مي‌كند اما مهندس آبياري طراحي‌هاي هيدروليكي تاسيسات آبي را انجام مي‌دهد. براي مثال مهندس آبياري حجم،‌ارتفاع و عرض سد را تعيين مي‌كند و مهندس عمران مشخص مي‌كند كه سد مورد نظر بايد با چه آماتور و سيماني ساخته شود و مقاومت آن چقدر بايد باشد.»

يكي ديگر از استادان اين رشته مي‌گويد:

«علم آبياري ، علم آب و خاك است و دانشجويان اين رشته درباره نحوه رساندن آب تا مزرعه توسط كانالها يا لوله‌هاي انتقال آب و شبكه‌هاي توزيع آب در زمين زراعي ، تامين نياز محصولات زراعتي و باغي با روشهاي مختلف آبياري ، خارج ساختن آبهاي اضافي از پيرامون ريشه به منظور تنفس ريشه گياه توسط شبكه‌هاي زهكشي و احداث سدهاي انحرافي و خاكي براي آبياري كشاورزي آموزش مي‌بينند.

دكتر تيموري استاد مهندسي ماشينهاي كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس در معرفي اين رشته دانشگاهي مي‌گويد:

«دانشجوي رشته ماشينهاي كشاورزي در مقطع كارشناسي درباره كاربرد ماشينها در مزرعه و مديريت و اجراي طرحهاي مكانيزاسيون آموزش مي‌بيند. كه از جمله اين ماشينها مي‌توان به ماشين‌هاي تسطيح اراضي ، ماشينهاي خاك‌ورزي، ماشينهاي كاشت، ماشينهاي داشت، ماشينهاي برداشت و ماشينهاي پس برداشت اشاره كرد.»

«ماشينهاي تسطيح اراضي براي هموار كردن پستي و بلندي‌هاي زمين به كار مي‌رود تا زمين شيب مورد نياز را براي كشت مورد نظر به دست بياورد. در اين زمينه مهندسي ماشينهاي كشاورزي به نقشه‌برداري و محاسبه مقداري خاكي كه بايد برداشه شده و يا در جاهاي گود ريخته شود، مي‌پردازد.

كار ماشينهاي خاك‌ورزي نيز آماده كردن زمين براي كشت و كار مي‌باشد. در اين زمينه يك مهندس ماشينهاي كشاورزي مقدار شخمي كه زمين بايد بخورد و همچنين جهت شخم را با توجه به نوع كشت و نوع آبياري زمين مورد نظر تعيين مي‌كند.

در مورد ماشينهاي كاشت نيز مي‌توان به بذر كارها اشاره كرد كه براي زيرخاك كردن انواع بذر به كار مي‌رود و ماشينهاي داشت نيز شامل ماشين‌هاي پخش كود ، سم‌پاش‌ها، ماشينهاي آبياري و هر ماشين‌ ديگري مي‌شود كه در مزرعه از مرحله سبز شدن گياه تا برداشت مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ماشينهاي برداشت نيز شامل دروگرها و كمباين‌ها مي‌شود كه با توجه به نوع كشت مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

در كل محاسبه ماشينهاي مورد نياز براي يك مزرعه، نگهداري و رسيدگي به تعميرات و برنامه‌ريزي براي زمان و نحوه كار ماشينهاي موردنظر بوسيله فارغ‌التحصيل اين رشته انجام مي‌گيرد. البته در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا دانشجويان اين رشته به طراحي ماشينهاي كشاورزي مي‌پردازند.»

رضا نصرتي فارغ‌التحصيل مهندسي ماشينهاي كشاورزي نيز در معرفي اين رشته مي‌گويد:

«مهندسي ماشينهاي كشاورزي، كاربرد مهندسي مكانيك در كشاورزي است و هدف آن تربيت كارشناساني است كه بتوانند در زمينه‌هاي كاربرد، نگهداري ، تعمير و ترويج ماشينهاي كشاورزي، برنامه‌ريزي منطقه‌اي ، مكانيزاسيون كشاورزي و مجري و ارزياب پروژه‌هاي عملياتي فعاليت نمايند.»

گرايش‌هاي مقطع ليسانس:

مهندسي كشاورزي در مقطع ليسانس داراي سه گرايش « اقتصاد كشاورزي ، آبياري ، ماشينهاي كشاورزي» در گروه علوم رياضي مي‌باشد كه تفصيل آنها در قسمت «هدف» آورده شده است.

آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد:

فرصت‌هاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي اقتصاد كشاورزي (در مقطع كارشناسي)

هرساله از طريق رسانه‌هاي گروهي مطلع مي‌شويم كه در بعضي از نقاط كشور، در دي‌ماه يا فروردين ماه سيل مي‌آيد و در تيرماه و مردادماه در همان منطقه خشكسالي مي‌شود. حوادثي كه آثار و تبعات آن از يك سو به صورت فقر، مهاجرت بي‌رويه روستائيان به شهرها، ناامني، فساد و ناهنجاري‌هاي اجتماعي جلوه‌گر مي‌شود و از سوي ديگر باعث وابستگي كشور ما به قدرتهاي بزرگ دنيا مي‌گردد. قدرتهايي كه امروزه محصولات مهم كشاورزي از قبيل گندم و برنج را نه به عنوان كالاي مصرفي بلكه به عنوان ابزارهاي سياسي مي‌دانند.

حال در مقابل اين مشكل چه بايد كرد؟ بايد گفت كه اين بر عهده برنامه‌ريزان اقتصاد كشاورزي است كه الگوهاي متداول اقتصادي را با شرايط عيني كشور و با استفاده از تجربيات ديگران و پيش‌شرطهاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي تعيين و طراحي كرده و ساز و كاري متناسب با شرايط موجود كشور ارائه دهند تا بتوان از بروز حوادث فوق و پيامدهاي منفي آن تا حدودي جلوگيري كرد.

اما متاسفانه در كشور ما جايگاه فارغ‌التحصيلان مهندسي كشاورزي و از جمله مهندس اقتصاد كشاورزي به درستي مشخص نيست و در حال حاضر 40 هزار مهندس كشاورزي بيكار در كشور داريم كه از دانشگاههاي دولتي و آزاد فارغ‌التحصيل شده‌اند. البته اين به آن معنا نيست كه فارغ‌التحصيلان اين رشته هيچ موقعيت كاري ندارند بلكه به گفته دكتر صدرالاشرفي فارغ‌التحصيل اين رشته در صورت توانمندي مي‌تواند در شركت‌هاي خصوصي طرحهاي اقتصادي و كشاورزي ارائه دهد يا در جهاد كشاورزي به برنامه‌ريزي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت براي واحدهاي كشاورزي مثل مزارع ، مرغداري‌ها و كارخانه‌هاي صنايع غذايي بپردازد يا در مورد علل موفقيت و عدم موفقيت واحدهاي مختلف كشاورزي و نحوه سرمايه‌گذاري در زمينه محصولات كشاورزي تحقيق كند.

فرصت‌هاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي ماشين‌هاي كشاورزي (در مقطع كارشناسي)‌

آيا حضور مهندسين ماشينهاي كشاورزي در كارخانجات ساخت ماشينهاي كشاورزي امري ضروري است؟

شايد به نظر شما پاسخ اين سوال واضح و روشن است و اصلا نيازي به طرح چنين سوالي نيست. اما حقيقت اين است كه عده‌اي معتقدند يك مهندس مكانيك نيز مي‌تواند مسووليت‌ مهندس ماشينهاي كشاورزي را بر عهده گرفته و ماشين‌هاي كشاورزي را طراحي كند. در حالي كه اگر يك مهندس طراح از خواص مكانيكي محصولات كشاورزي اطلاع نداشته باشد، نتيجه كار كيفيت خوبي نخواهد داشت. براي مثال اگر قرار است در يك كارخانه تراكتورسازي، تراكتوري براي درو كردن خوشه‌هاي گندم طراحي شود، بايد تيغه كمباين براي بريدن اين محصول حساب شده باشد و زاويه برش مشخص گردد و البته اين كار در حيطه تخصص مهندس ماشينهاي كشاورزي است. خوشبختانه در حال حاضر مديران كارخانجات ساخت ماشين‌هاي كشاورزي نيز به همين نتيجه رسيده‌اند و فارغ‌التحصيلان اين رشته بطور نسبي از فرصت‌هاي شغلي خوبي برخوردارند.

دكتر تيموري در همين زمينه مي‌گويد:

«تا سال 79 كه من از وضعيت فارغ‌التحصيلان اين رشته خبر داشتم، ما مهندس ماشينهاي كشاورزي بيكار در كشور نداشتيم و فارغ‌التحصيلان در وزارت جهاد كشاورزي و كارخانجات ساخت ماشينهاي كشاورزي مثل تراكتورسازي تبريز يا تراكتورسازي اراك مشغول به فعاليت بودند. »

فرصت‌هاي شغلي موجود براي فارغ‌التحصيل مهندسي كشاورزي – آبياري (در مقطع كارشناسي)

آيا مي‌دانيد كه در كشور ما هر ساله بيش از 75 درصد از آب استحصالي به هدر مي‌رود؟ و در حالي كه ميزان كشت آبي كشور و همچنين نياز واقعي آبي زمينهاي زراعي و باغات، نبايد از 20 ميليارد متر مكعب آب افزونتر باشد، هرساله 82 ميليارد متر مكعب آب در بخش كشاورزي مصرف مي‌شود؟ تصور مي‌كنيد كه به چه دليل هر ساله بخش اعظم اين منبع بزرگ حياتي در كشور ما تلف مي‌شود؟

كارشناسان و متخصصان آبياري معتقدند كه مشكل اصلي، آبياري سنتي است . زيرا در آبياري سنتي به علت روان بودن آب و قرار گرفتن در معرض خورشيد و مجاورت با بادهاي موسمي و غيرموسمي ، تبخير آب بسيار زياد است. از سوي ديگر در آبياري سنتي با استفاده از رودخانه‌ها و ريزش‌هاي جوي ، صرف نظر از فرو رفتن آب در زير زمين كه منجر به اتلاف بخش بزرگي از آب مي‌شود، موجبات رويش علف هرز و پراكندگي بذر در باغ يا مزرعه را فراهم مي‌سازد و بالاخره در اين روش بسياري از كشاورزان بيش از حد نياز، گياهان را آبياري مي‌كنند و حتي به ميزان 3 برابر نياز واقعي گياه به مزرعه آب هدايت مي‌شود و چون آب يكي از عمده اقلام هزينه مي‌باشد، قيمت تمام شده توليدات كشاورزي نيز با مصرف آب اضافي، به ميزان چشمگيري افزايش مي‌يابد.

از همين‌جا مي‌توان به نقش مهم فارغ‌التحصيلان مهندسي آبياري و نياز جامعه ما به اين دسته از متخصصان پي‌برد افرادي كه باطراحي روشهاي آبياري نوين نه تنها از تلفات آب جلوگيري مي‌كنند بلكه با به حداقل رساندن تنش گياهي در جذب آب و كمك به گسترش ريشه‌هاي مرئي در اعماق پايين‌تر خاك، ميزان محصول در واحد سطح را در مواردي به ميزان 2 تا 3 برابر افزايش مي‌دهند و باعث بالا بردن كيفيت توليد نيز مي‌شوند. براي مثال امروزه مهندسين آبياري ايراني با ابداع شيوه آبياري قطره‌ثقلي توانسته‌اند به اهداف باارزشي از جمله صرفه‌جويي 70 درصدي ، ازدياد محصول در واحد سطح ، عدم نياز به پمپ و نيروي الكتريسيته ، عدم نياز به مديريت متبحر و گران قيمت‌، عدم گرفتگي قطره‌چكان‌ها ، لازم نبودن سرمايه اوليه زياد ،‌آموزش سريع و چند روزه به زارعان و در نهايت افزايش درآمد كشاورزان و سرمايه‌گذران در اين بخش اشاره كرد كه همه اين موارد ، در دراز مدت در صورت عموميت يافتن آن در سطح مزارع كشور، سبب خواهد شد تا بتدريج از واردات مواد غذايي بي‌نياز شده و از مهاجرت روستائيان به شهرها به طرز مطلوبي جلوگيري شود.

دكتر اميد در همين زمينه مي‌گويد : «ما در منطقه‌اي زندگي مي‌كنيم كه آب معدود و زمين محدود داريم. پس لازم است در كشاورزي بهترين روش را بكار ببريم تا بالاترين راندمان را داشته باشيم اما متاسفانه در ايران راندمان آبياري 30 يا 25 درصد است يعني از هر 100 ليتر آب ، 70 تا 75 ليتر آن از بين مي‌رود و ما فقط 30 ليتر آن را مصرف مي‌كنيم در حالي كه در دنيا اين راندمان 70 درصد است و حتي در تعدادي از كشورهاي پيشرفته دنيا اين راندمان به 90 درصد هم رسيده است. حال اگر ما راندمان آبياري‌مان را دو برابر كنيم بدون شك توليدات كشاورزي ما رشد بسياري خواهد داشت.

دكتر اميد در ادامه مي‌گويد:

«در حال حاضر فارغ‌التحصيلان اين رشته در بخش خصوصي، وزارت نيرو ، وزارت جهاد كشاورزي ، مهندسين مشاور آب و خاك ، پيمانكاري‌هاي مختلف و شيلات زمينه كاري دارند. براي مثال در بخش شيلات، طراحي استخر براي پرورش ماهي در حيطه كار مهندسين آبياري حضوري فعال دارند.

در يك كلام بايد گفت كه فرصت‌هاي شغلي اين رشته بسيار زياد و حتي بيشتر از مهندسي عمران است چون از يك سو تعداد فارغ‌التحصيلان اين رشته كمتر از مهندسين عمران است و از سوي ديگر بازار كار بسيار متنوع و در عين حال تخصصي براي اين دسته از فارغ‌التحصيلان وجود دارد.»

علي دهمردان فارغ‌التحصيل اين رشته مي‌گويد:

«يك مهندس آبياري علاوه بر كار در زمينه‌ تخصصي خود مي‌تواند در زمينه‌هاي ديگر مثل نقشه‌برداري، محاسبه آبهاي روان وسايل ناشي از بارندگي ، طراحي و احداث سيل‌بندها ، حفاظت آب و خاك در مقابل فرسايش ، طراحي سيستم فاضلاب شهري و استفاده از زمينه‌هاي شور و قليايي و آبهاي شور در كشاورزي فعاليت كند.

 توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي لازم براي موفقيت در مهندسي اقتصاد كشاورزي

رشته مهندسي اقتصاد كشاورزي نيز مثل دو رشته مهندسي كشاورزي – آبياري و مهندسي ماشينهاي كشاورزي تنها از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرد چرا كه دانشجوي اين رشته بايد بتواند به خوبي محاسبه كرده و اطلاعات به دست آمده را تجزيه و تحليل كند. يعني بعد از اين كه اطلاعات فني مورد نياز خود را از متخصصان كشاورزي در بخشهاي مختلف اعم از آبياري ، زراعت ، خاك‌شناسي، علوم دامي و ساير متخصصان دريافت كرد، يك برنامه عملي مناسب در زمينه مقدار نيروي كار دائمي يا فصلي ، نوع ماشين‌آلات مصرفي و الگوي بهينه تقاضا و مصرف بخشهاي مختلف كشاورزي تعيين نمايد و البته چنين كاري نياز به رياضي و آمار قوي و آشنايي با اصول كشاورزي دارد.

دكتر صدرالاشرفي در همين زمينه مي‌گويد:

«به تجربه ثابت شده است كه داوطلبان گروه رياضي و فيزيك به دليل اينكه پايه رياضي آنها قوي است . در اين رشته موفق‌تر هستند.

در ضمن دانشجويي كه به كشاورزي علاقه دارد و از كار و فعاليت در مزارع و دامداري‌ها لذت مي‌برد، مي‌تواند در اين رشته پيشرفت كند چون يك فارغ‌التحصيل مهندسي اقتصاد كشاورزي نمي‌تواند از محيط‌هاي روستايي و قطبهاي توليد كشاورزي فاصله بگيرد و در پشت ميز محاسبات اقتصادي خود را انجام دهد. »

توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي كشاورزي – آبياري

مهندسي كشاورزي داراي 10 رشته است كه در اين ميان سه رشته مهندسي آبياري، مهندسي اقتصاد كشاورزي و مهندسي ماشينهاي كشاورزي از بين داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني دانشجو مي‌پذيرند به عبارت ديگر در اين سه رشته دانشجويان بايد بر دروس رياضي و فيزيك مسلط بوده و بتوانند بخوبي تجزيه و تحليل كرده و محاسبه كنند و از عهده دروس مهم اين رشته از قبيل نقشه‌برداري يا استاتيك برآيند.

توانمندي‌ها و ويژگي‌هاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي ماشينهاي كشاورزي

بسياري از داوطلبان آزمون سراسري تصور مي‌كنند كه مهندسي ماشينهاي كشاورزي همان مهندسي مكانيك است در حالي كه اين رشته در مقطع كارشناسي حدفاصل مهندسي كشاورزي و مهندسي مكانيك مي‌باشد و دانشجويان اين رشته بايد از هر دو علم اطلاعات كافي داشته باشند.

«اگر دانشجوي ماشينهاي كشاورزي شرايط محصولات زراعي و باغي را نداند، طراحي او در عمل موفق نخواهد بود. به عنوان مثال اگر بخواهد يك ماشين دروگر گندم را طراحي كند بايد بداند كه گندم در زمان برداشت چه خصوصياتي دارد؟ تراكم كاشت آن چگونه است و چه انتظاراتي از ماشين دروگر مي‌رود و بعد از برداشت چه عملياتي بايد بر روي گندم انجام گيرد؟‌ جنس خاك چيست؟ شيب زمين چند درصد است؟ مزرعه وسيع است يا اين كه قطعه كوچكي است؟ و سوالاتي از اين دست كه پاسخ به همه آنها نياز به يك ديد كلي از كشاورزي دارد و اين ديد كلي را دانشجو با خواندن دروس پايه و اصلي كشاورزي كسب مي‌كند. »

دكتر تيموري نيز در همين زمينه مي گويد:

«يك مهندس ماشينهاي كشاورزي علاوه بر طراحي ماشين بايد كاربرد ماشين را نيز بياموزد. به همين دليل دانشجويان در مقطع كارشنايس بيشتر با كاربرد ماشينهاي كشاورزي آشنا مي‌شوند و در مقطع كارشناسي ارشد و دكترا به طراحي ماشينهاي كشاورزي مي‌پردازند. همچنين دانشجوي اين رشته بايد در دو درس رياضي و فيزيك قوي و توانمند باشد چون دروس اين رشته ارتباط زيادي با اين دو درس دارد. براي مثال دانشجوي ماشينهاي كشاورزي بايد از مقاومت قطعات ماشينهاي كشاورزي اطلاع داشته باشد. در نتيجه لازم است دروسي از قبيل مقاومت مصالح و استاتيك بخواند. و باز به همين دليل دانشجويان اين رشته از بين داوطلبان گروه رياضي و فيزيك انتخاب مي شوند.»

وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر :

فاغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي مهندسي اقتصاد كشاورزي مي‌توانند در مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا ادامه تحصيل دهند. گرايشهاي دوره كارشناسي ارشد در رشته آبياري شامل : كارشناسي ارشد آبياري و زه‌كشي و كارشناسي ارشد تاسيسات آبياري است. گرايشهايي مانند هيدرولوژي و هيدروليك نيز قبلا وجود داشته كه فعلا در اين دو رشته دانشجو پذيرفته نمي‌شود. گرايشهاي دوره دكتراي آبياري نيز همان آبياري زه‌كشي و تاسيسات آبياري است.

فارغ‌التحصيلان مقطع كارشناسي ماشينهاي كشاورزي مي‌توانند در مقطع كارشناسي ارشد در گرايشهاي مكانيك ماشينهاي كشاورزي، ترويج ماشينهاي كشاورزي و مكانيزاسيون كشاورزي به تحصيل ادامه دهند. در مقطع كارشناسي ارشد امكان ادامه تحصيل در داخل كشور در هر سه گرايش ياد شده وجود دارد، اما در مقطع دكتري دانشجويان مي‌توانند فقط گرايش مكانيك ماشينهاي كشاورزي را داخل كشور دنبال كنند. ادامه تحصيلات مقطع دكتري در گرايشهاي مكانيزاسيون كشاورزي و ترويج ماشينهاي كشاورزي در حال حاضر فقط در خارج از كشور ميسر است.

رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته :

مهندسي اقتصاد كشاورزي داراي دروس اختصاصي مشترك با رشته اقتصاد گرايش اقتصاد است.

مهندسي آبياري داراي اشتراكات با مهندسي عمران – آب مي‌باشد.

مهندسي ماشينهاي كشاورزي كاربرد مهندسي مكانيك در كشاورزي است و داراي واحدهاي مشابه اين رشته مي‌باشد.

مسایل ایمنی برای شروع کار کشاورزی

در ابتدالازم است بدانید که بر طبق آمار اداره ملی ایمنی (National safety council) که برحسب آمار مرگ و میر کارگران به دست آمده استکشاورزی یکی از خطرناک ترین صنایع دنیا درایالات متحده شناخته شده است.افرادی که در مزارعکار می کنند شامل صاحبان مزارع اپراتور ها خانواده های کارگران و کارگران اجاره ایپنج برابر بیشتر ازسایر نیرو های کار حتی کارگران معدن در معرض خطرات جانیهستند.علاوه بر 1200 حادثه مهلک که در سال 1992 برکارگران کشاورزی وارد شده و درآمار ثبت شده است تخمین زده میشود که تعداد واقعی این حوادث به بیش از 140000 حادثهمیرسد.اگر شما عملیات زراعی را با دقت و به طور حرفه ای انجام دهید می توانیدبراحتی از وقوع حادثه در مزرعه تان جلوگیری کنید.اولویت اول در ممانعت از بروزتصادفاتی است که در تمام مزارع اتفاق می افتد.از آنجایی که کارهای کشاورزی به صورتیاست که محیط کار و زندگی کشاورز در کنار هم است آگاهی ازمسایل ایمنیهم برای کشاورزان و هم برایخانواده های آنها ضرورت دارد.

در این مقاله سعی بر این است که نکاتی گفته شودکه شما را از خطرات آگاه کند و اساسی ترین راه های حذف و اجتناب از آنها ذکر شود.هرچند ممکن است خطراتی در کار کشاورزی وجود داشته باشد که در اینجا ذکر نشده باشد ولیشما باید از اطلاعات وجزئیات بیشتری در مورد خطرات موجود در تمام مزارع و مزرعه خودآگاه باشید.این اطلاعات را می توانید از دفترچه راهنمای ماشین آلات به دست آورید ویا از کارشناسان ادارات کشاورزی و متخصصان ذانشگاهی کمک بگیرید.

تراکتورها

تراکتور هاپر مصرف ترین ماشین ها در تماممزارع هستند و بیشتر از هر عامل دیگری باعث صدمات کشنده در مزارع می شوند . گردشتراکتور و حرکت محور آن باعث بیشترین حوادث کشنده در کشاورزی می گردد.
دلایلایجاد چنین تصادفاتی عبارتند از:
شاخه ها- مجراهای آب- سوراخ ها یا کنده هایدرخت
هدایت تراکتور در سطوح لغزنده- حمل بارهای سنگین- دور زدن با سرعت بالا- تکان های نا مناسب
از دست دادن کنترل در اثر کشیدن بار به دنبال تراکتور یا تصادفات در خیابان.
مهمترین راه برای پیشگیری از ایجاد تصادفات با تراکتور این استکه هر تراکتور یک ساختار حفاظتی داشته باشد(ROPS) و کمربند ایمنی محفظه بسته شود.
سقوط از روی تراکتور ها دومین دلیل ایجاد تصادفات است. بسیاری از مصدومینکودکان هستند.ناظرینی که دیدن آنها برای اپراتور مشکل است نیز در خطر هستند.به همیندلیل نباید
به هیچ شخصی جز اپراتور اجازه سوار شدن روی تراکتور را داد. آگاهیاز موقعیت تمامی ناظرین و دور نگه داشتن کودکان از محل های کار نیز باید رعایت شود. تراکتور ها و سایر ماشین آلات کاربردی در کشاورزی همیشه باید مجهز به چراغ هاوابزار روشنایی مناسب باشند.

حیوانات

حیواناتبزرگ مزرعه مسئول ایجاد بسیاری از صدمات درمزارع پرورش حیواناتوتولید لبنیات میشوند.گاوهای نر می توانند ناگهان به یک شخص حمله کنند و باعث جراحات کشنده ایشوند.بنابراین هرگز نباید به آنها اعتماد کرد.حیواناتی که تازه وضع حمل کرده اندنیز قویا از کودک جوان خود دفاع می کنند چنین حیواناتی حتی اگر بسته شده باشند نیزمی توانند به راحتی خود را رها کنند.محل نگه داری حیوانات باید طوری طراحی شده باشدکه کمترین فرصت را برای صدمه زدن به آنان بدهد.

انبارها

ساختمانانبار هایی مثل انبار دانه واگن های حمل دانه سیلو ها ومخازن کود هانیز می توانند باعث ایجادحادثه شوند.هیچ شخصی نباید در حین تخلیه بار در انبار دانه وارد شود.خروج دانه هابه سمت پایین ممکن است باعث کشیده شدن شخص به سمت پایین شود.حرکت دانه ها به سمتپایین می تواند باعث اغفال و خفه شدن کودکان شود.خطر اصلی سیلو ها به دلیلگاز سیلواست که از دی اکسید نیتروژن ساختهشده است.گاز سیلو به شدت شش و ریه را می سوزاند و باعث انباشته شدن سیال مرگباری درسیلوها می گردد. گاز سیلو سنگینتر از هوا می باشد بنابراین می تواند جایگزین اکسیژنشده و به جای آن تنفس شود.

حداقل دو تا سه هفته بعد از پر شدن سیلو ها نبایداجازه ورود به آن داده شود. این زمان مصادف است با تشکیل حداکثر مقدار گازسیلو.سیلو ها باید قبل از ورود تهویه گردند.بسیاری از سیلو ها بدون منفذ طراحی شدهاند به همین دلیل اکسیژن در آنها بسیار کم است. در یک چنین سیلو هایی نباید بدونذخیره هوا یا تهویه کامل سیلو وارد شد.

انبار کودها نیز در اثر تجزیه کودهاگازهایی ایجاد می کنند.سولفید هیدروژن دی اکسید کربن آمونیاک و گاز متان از ترکیباتاولیه تشکیل دهنده این گازها هستند.سولفید هیدروژن گازی با سمیت بالا است . دیاکسید کربن خفه کننده و آمونیاک نیز تحریک کننده و سوزش آور می باشد.متان می تواندباعث انفجار گردد.سولفید هیدروژن و دیاکسید کربن سنگین تر از هوا هستند و در انبارذخیره کود در قسمت پایین قرار می گیرند. بدون ماسک های تنفسی نباید هرگز وارد انبارذخیره کود شد. بهم زدن کودها نیز باعث جایگزینی گازها شده و برای انسان و حیوان بهشدت خطرناک است.انبار کودها باید در مقابل ورود تصادفی یا غیر مجاز افراد کاملاایمن و حفاظت شده باشد.

مواد شیمیایی

موادشیمیایی زیادی ممکن است در مزرعه استفاده شود.بسته به نوع عملیات اجرایی آنها اینمهم است که دستورالعمل استفاده از آنها( MSDS(Material safety data sheet را مطالعهکنید.این برگه خطرات احتمالی ناشی از مصرف این مواد و سایر اطلاعات مهم مثل نحوهحمل ونقل و دفع آنها را درخود دارد.از قرار گرفتن در معرض موادشیمیایی به شکلحاد(شدید- یکبار) و مزمن (مداوم-مدت زمان زیاد) باید اجتناب شود.قرار گرفتن در معرضآفت کش هابه شکل حاد می تواند منجر بهمسمومیت های کشنده و شدید گردد. بلعیدن تصادفی تمیز کننده های خط لوله ها و کانالها توسط بچه ها منجر به سوختگی و مسمومیت می گردد.جریان هوای حاویانیدراز آمونیاکمی تواند باعث کوریگردد.تماس با مواد شیمیایی و آفتکش ها ریسک سرطان را بالا می برد.تماس با موادشیمیایی از طریق بلعیدن(خوردن توسط دست آلوده) تنفس تماس پوستی و تماس از طریق چشماست.وجود ابزارهای محافظتی شخصی شامل دستکش ماسک لباس مناسب و....در موقع تماس بامواد شیمیایی مهم است.انبار مناسب برای ذخیره مواد شیمیایی و مراحل دفع آنها بایدبا دقت کافی صورت بگیرد تا ازصدمه به کودکان و افراد غیر مجاز ومحیط زیست جلوگیریشود.

صدمات تنفسی

علاوه برخطرات تنفسیوابسته به مواد شیمیایی گازهایحاصل از کود و سیلو خطرات تنفسی دیگری نیز ممکن است در یک مزرعه وجود داشتهباشد.قرار گرفتن در معرضکپکهادر سیلو یا غبار دانه ها می تواندمنجر به بیماری های تنفسی کوتاه مدت مثلOrganic Dust Toxic Syndrome شود. گرد وغبار حاصل از دانه ها در انبار غله باعثبرونشیتیا مشکلات تنفسی می شود.گرد وغبار ویا سایر ذرات ریزی که در ساختمان مخصوص حیوانات مزرعه وجود دارد باعث ایجاد بیماریهای تنفسی متعددی می شود.تهویه مناسب و داشتن ابزارهای حفاظتی مناسب جزو حداقلکارها ی لازم برای جلوگیری از این گونه صدمات است.

سر وصدا

قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و دنباله دار به مدت طولانیباعث از دست دادنشنوایی در کشاورزانمی شود.

از صداهایبلند تر از 85 دسی بلdb باید دوری کنید. تراکتورهای بدون محفظه کاهش دهنده صدا اغلبنزدیک 100 دسی بل صدا ایجاد میکنند.این در حالی است که محفظه های قدیمی تراکتورهابدون حفاظت کننده های مناسب در مقابل صدا بوده و معمولا سطح صدا و لرزش را افزایشمی دهند.سر وصدا حتی اگر قابل تشخیص هم نباشد می تواند منجر به کاهش شنواییگردد.آزمایشات نشان داده که کودکانی که در معرض این صداها هستند دچار کم شنوایی پیشرس می گردند.

خطوط فشار قوی و الکتریسیته

خطوط فشار قوی خطر جدی برای اپراتور هاییاست که با ماشین های بلند کار میکنند.حرکت مته های دستی اطراف خطوط فشار قوی نیزخطر ساز است.بهترین راه برای جلوگیری از مشکل این است که خطوط فشار قوی را دور ازمحیط کار نصب یا دفن کنید.محیط های مرطوب اطراف مزارع به این معنا است که سیم هاجعبه تقسیم برق و صفحه های کلید نیز باید برای این شرایط مناسب باشند.

ایمنی بچه ها در مزارع

بچه ها در مزارعبه شدت آسیب پذیر هستند. وقتی خانه و محل کار در کنار هم باشند بچه ها اغلب به محل کار وارد میشوند.حدودا 175 تا 300 کودک هر ساله در ایالات متحده در اثر حوادث مرتبط با محیط کار کشاورزیمی میرند

بچه ها در حال بازی کردن یا قدم زدن داخل مزارع در حالی که والدینشانسرگرم هستند دچار حادثه می شوند. 0 همچنین در موقع هدایت ماشین آلات یا انجام سایرکارهای مزرعه در خطر هستند.

خیلی مهم است که والدین کار ی را به کودکان محولکنند که با فیزیک آنها و همچنین احساسات و هیجانات آنها سازگار باشد.بچه ها بایدآموزش لازم را برای کاری که به آنها محول می شود داشته باشند.نبایدبه محل های پرخطر وارد شوند.سوار شدن روی تراکتور در حالی که اپراتور با آن کار می کند بازی کردندر محلهای کار به نحوی که قابل رویت برای اپراتور نباشند می تواند حادثه ساز باشد.

سر خوردن و افتادن

بسیاری از کشاورزان در اثر افتادن از نرذبان ها سقفها درو کن های علوفه یاسایر مکان های بلنددچار حادثه می شوند.

باید نردبان هادر سیلو هائ انبار دانه دور از دسترس اطفال قرار داده شوند تا از استفاده غیر مجازممانعت گردد.ساختار یا بقای سقف ها باید با ابزارهای مناسب و ایمن ساخته شود.پله هاراه پله ها و محل های عبور در اطراف مزارع شامل پله ها و سطوح روی ماشین آلات بایدپاک وتمیز نگه داشته شوند تا باعث سر خوردن یا افتادن نشوند.

تعمیرات نگه داری و ساخت

یککشاورز ممکن است در اثر استفاده نادرست ونگه داری نامناسب ابزارها یا در حین تعمیرآنها دچار حادثه شود.

استفاده از جک ها و سایر ابزارهای بلند کننده بدون محکمکردن یا تثبیت آنها می تواند با عث سقوط کشاورز شود.ابزارهای محافظتی برای چشم ها وسایر اجزای بدن ضروری است.گودال ها نیز در صورت عدم تسطیح می توانند خطر سازباشند.باید درحین کار بر روی ساختمان های داخل مزارع از داربست و کمر بند ایمنیاستفاده کرد.

خلاصه

بر طبق آمار کشاورزی خطرناک ترین صنعت در ایالات متحده است.ممکناست شما روی مقدار زیادی از پول و وقت خود سرمایه گذاری کنید ویقینا نمی خواهید بادرگیر شدن با حوادث جدی سرمایه خود را ازبین ببرید تحقیق و مطالعه روی حوادثی کهممکن است در مزارع اتفاق بیافتد و حذف یا کاهش آنها مهمترین چیزی است که شما نیازدارید.آموزش درست تمام کسانی که در مزارع کار می کنند حتی اعضای خانواده نیز ضروریاست.این مقاله تنها برای شروع است شما باید دستورالعمل ماشین آلات کشاورزی رامطالعه کنید و راهنمایی های کافی از کارشناسان دریافت نمایید.

مهندسیکشاورزی

فارغ التحصیلان این رشته می توانند در موارد زیر نقش و توانایی خودرا ایفاء نمایند.
- به عنوان مدیر یا مجری واحدهای تولیدی دولتی و خصوصیکشاورزی
- به صورت کارشناس متخصص و برنامه ریز در زمینه های مختلف زراعت درواحدهای اجرائی نظیر وزارت کشاورزی و غیره.

- به عنوان مربی در دبیرستانهایکشاورزی و مجری امور تحقیقات در واحدهای تحقیقات کشاورزیمراکز عمده جذب فارغالتحصیلان این رشته موسسات تحقیقاتی از قبیل موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر، موسسهخاک شناسی و مراکز آموزشی کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی، موسسات اجرایی مانندسازمان ترویج، شرکتهای تعاونی روستایی، شرکتهای کشت و صنعت، مرکز خدمات کشاورزیوزارت جهاد کشاورزی، بنیاد جانبازان