تحقیق درباره مفهوم حسابرسی

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,علوم انسانی ,علوم تجربی,دوره ابتدایی,دوره راهنمایی,دوره دبیرستان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

مفهومحسابرسى

حسابرسىبهمفهوماعمکلمهعبارتازهرگونهرسيدگىاستکهبهمنظورتائيديااظهارنظرنسبتبهدرستىهرگونهمدارکواسنادمالىتوسطشخصىمستقلازتهيهکنندهياتهيهکنندگانآنمدارکواسنادبه‌عملآيدـچنينرسيدگىعلاوهبرتجزيهوتحليلمدارکواسنادموردنظروتطبيقآنهابامستنداتاوليه،طبعاًشاملپژوهشدراطرافچگونگىمعاملاتىکهاسنادومدارکمذکورنشاندهندهٔنتايجحاصلهازآنهااستوبه‌طورکلىهرگونهاقدامىکهبراىنيلبههدففوقلازمباشدنيزخواهدبود.

پشتاينتعريفدنياىحرفه‌اىگسترده‌‌اىوجوددارد. درسيستماقتصادىامروزدنيا،انتقالوگزارشاطلاعاتمالىواقتصادىصحيحبهمراکزتصميم‌گيرىداراىاهميتىشگرفاست. يکىازخصوصياتايناقتصادگستردهوجودسازمان‌هاىبزرگدولتىوخصوصىاستکهباسرمايه‌هاىهنگفتوگاهبسيارهنگفتفعاليت‌هاىاقتصادىبه‌خصوصىرادريکمنطقهيادرسرتاسرکشوروياحتىدراقصىنقاطجهانادارهمى‌کنند. براىمديرانىکهدررأساينسازمان‌هاىوسيع‌ قراردارندامکاننظارتبرتمامجزئياتکاردرکارگاه‌هاواداراتوشعبچنينمؤسساتبزرگىوجودندارد. وبنابراينناچارهستندداورىخودرانسبتبهنيکوبدجريانامور،وهمچنينتصميماتىراکهدررابطهباطرح‌هاوبرنامه‌هاىآيندهاتخاذمى‌کنند،برمبناءگزارش‌هاىمالىواطلاعاتديگرىکهازناحيهٔدستگاهوياخارجازآنبه‌دستآنهامى‌رسدبنياننهند.

همچنينسهام‌دارانخُردودرشتکهاحتمالاًاندوخته‌هاىسالياندرازخودرادراختيارشرکت‌هاىسهامىگوناگونمى‌گذارندبراىآگاهىازچگونگىادارهسرمايه‌هاىخودواطمينانازدرستىعملوکارآئىمديرانوگردانندگاناموراينشرکت‌هاهيچوسيلهٔديگرىجزصورت‌هاىمالىوگزارش‌هاىساليانههيئتمديرهوتوضيحاتىکهممکناستدرمجمععمومىدراختيارسهام‌دارانقراردادهشودندارند. دولتنيزکهسهمىعمدهازمنابعمالىملىرابه‌صورت‌هاىگوناگونبراىانجاموظايفوبرنامه‌هاىخودبهمصرفمى‌رساند،ازبررسىاطلاعاتمالىوآمارىبراىاطمينانازدرستىپيدايشوصرفاينمنابعووجوهبى‌نيازنيست. به‌علاوهقسمتعمدهدرآمدداخلىدولتازطريقوصولمالياتبَردرآمدشرکت‌هاوسايراشخاصحقوقىودارندگانمشاغلومؤسساتبه‌دستمى‌آيد. طبيعىاستکهدراينزمينههمدولتنيازبهاخذوتحصيلگزارش‌هاىدقيقمالىمربوطبهاينمؤسساتواشخاصدارد .

کيستکهبگويدايناطلاعاتمالىکهبه‌صورتترازنامه‌هاوصورت‌هاىسودوزيانومنابعومصارفوجوهوانواعواقسامجداولاطلاعاتىپيوستآنهاوتعديلاتىکهدرارقامبه‌عملآمده،يابايدبه‌عملآيد،درستاستومى‌توانبهآناعتمادداشتوروىآنحسابکرد؟نظاماقتصادجهانامروزبرمبناءمطالعهٔعميقفعاليت‌هاىصنايعومؤسساتبازرگانىوخدماتىواطلاعدقيقازارقاممربوطبهنتايجحاصلهازاينفعاليت‌هااستواراست. موفقيتوبهبودىاقتصادکشور،چهدرجريانفعاليت‌هاىروزانهوچهدراجراءبرنامه‌هاىبلندمدت،منوطبهگزارشصحيحاطلاعاتمالىاست. چگونهبايدنسبتبهدرستبودنياحداقلقابل‌قبولبودنايناطلاعاتمالىومحاسبهٔصحيحاينهمهآمارواعدادوارقاماطمينانلازمحاصلشود؟سهمىعمدهازپاسخبهاينسؤال‌هامربوطبهچگونگىوظيفه‌‌اىاستکهحسابرساندرامررسيدگىبهاينگزارش‌هاواطلاعاتوآمارايفاءمى‌کنند.

امروزهدربسيارىازکشورهاىجهانوتااندازه‌اىدرکشورمانيز،صورت‌هاىمالىحسابرسىشدهوسيلهٔمناسبىبراىنقلوانتقالوابلاغاطلاعاتصحيحوبهموقعوبهموردمالىدرخصوصمؤسساتوشرکت‌هاوبانک‌هاوحتىاشخاصعمدهازقبيلمقاطعه‌کارانوبالاخرهدستگاه‌هاىدولتىودرنهايتامردولتمرکزىتلقىمى‌شود. منظورازصورت‌هاىمالىحسابرسىشده،ترازنامهوصورتسودوزيانوسايرجداولويادداشت‌هاىمربوطهاستکهبهوسيلهٔيکياچندحسابرسمستقلموردحسابرسىقرارگرفتهو عقيدهٔحرفه‌اي اينحسابرسياحسابرساننسبتبهدرستىوقابلبودنآنهادرطىگزارشىموسومبهگزارشحسابرسىابرازشدهباشد.

بسيارىازاصطلاحاتىکهدرزمينهٔدانش‌هاىحسابدارىوحسابرسىمستقلبه‌کارمى‌رونددربادىامربه‌صورتترجمهيااقتباسازاصطلاحاتوکلماتخارجىواردزبانماشده‌اندـازآنجاکهايناصطلاحاتبرحسبآنکهازمتونفرانسوي،انگليسىوياآمريکائىوغيرهبهزبانفارسىراهيافتهباشندمتفاوتمى‌باشند،گاهتعميراتومفاهيممتفاوتىبهذهنخوانندهالقاءمى‌شود،لذادرانتهاءکتابفرهنگمختصرىازلغاتواصطلاحاتبه‌کاربردهشدهدرجگرديدهاست.

تاریخچه :

اگرچهحسابرسىبه‌صورتى‌ کهامروزهموردعملواستفادهاستداراىسابقهٔنسبتاًکوتاهىمى‌باشد،ولىبايددانستکهحسابرسىبهمفهوماعمکلمه،يعنىرسيدگىبهحسابوکتاب،سابقه‌اىبسيارطولانىدارد،کهمندرجاًبايکروندتکوينىبه ‌صورتکنونىدرآمدهاست. مبداءشروعحسابرسىبهزمانىبرمى‌گرددکهلزومبرقرارىنوعىکنترلنسبتبهعملياتومعاملاتکسانىکهبهمباشرتديگراناقدامبهوصولوياخرجوجوهمتعلقبهآنانمى‌نمودنداحساسگرديد. اينضرورتبه‌خصوصدرموردکنترلوصولومصرفوجوهعمومىـيعنىمالحکومت،يابيت‌المالياخزانهـازديربازاحساسگرديدهوبههمينعلتسابقهٔبازرسىعملياتمقاماتمالىدردستگاه‌هاىحکومتىومملکتىبسيارقديمىاست. بديهىاستدرآنروزگارانبه‌علتابتدائىبودنروش‌هاىحسابدارىومدارکودفاترىکهنگاهدارىمى‌شدهاست،ومهم‌ترازآنبه‌علتناچيزبودننسبىاعدادوارقاموميزانوتعدادمعاملات،وظايفشخصرسيدگىکنندهبسيارمختصربودهوگاهبهاستماعتوضيحاتىکهتوسطمباشرانياعمالمالىدادهمى‌شدمحدودمى‌گرديد. شايدبههمينعلتدرعرفوفرهنگانگلوساکسون‌هاشخصرسيدگىکنندهاصطلاحاً Auditor مشتقازکلمهٔلاتين Audire بهمعنىشنيدنواستماعکردن،ناميدهمى‌شود.

ازقرنپانزدهمميلادى)يعنىقبلازآغازسلطنتصفويان( کهبهدنبالرُنسانس،توسعهوسيعىدرامورتجارتوبازرگانىجهانىبهوجودآمدهدرنتيجهنيازحاصلازافزايشميزانوتعدادمعاملات،روش‌هاىحسابدارىبهتدريجتکامليافت،وباابداعروشدفتردارىدوطرفهکهاصولآننخستينباربهسال۱۴۹۴ميلادىدرونيزانتشاريافت،ثبتانواعواقسامعملياتحسابدارىامکان‌پذيرگرديد. ازطرفديگرتوسعهٔاموربازرگانىدريکسطحبين‌المللي،کهخودگسترشخارق‌العاده‌اىدرفعاليت‌هاىديگرىازقبيلبانک‌داري،کشتى‌رانىتجاري،بيمهوغيرهرابههمراهداشت،بهکارگيرىسرمايه‌هاىهنگفتبهميزانىبيشازمقدوراتانفرادىبازرگانانوقتراضرورىساختودرنتيجهاينامر،انواعواقساممشارکت‌هاعرفگرديدکهبهنوبهٔخودموجبتکاملبيشترروش‌هاىحسابدارىگرديد. بدينترتيبقبلازانقلابصنعتىاروپا،گسترشنسبىفعاليت‌هاىاقتصادىوتکاملتدريجىروش‌هاىحسابدارىبه‌طورمسلّمدرايجادحسابرسبه‌صورتى‌ کهامروزهشناختهشدهاست)منتهاباروش‌هاىابتدائى‌تر( بسيارمؤثربودهاست،ولىباوجودآن،پيشرفتورواجحسابرسىبيشترمديوناثراتاقتصادىانقلابصنعتي،کهبهتدريجدرطىقرننوزدهمظاهرگشت،مى‌باشد

گسترشفوق‌العادهفعاليت‌هاىاقتصادىدرطىقرننوزدهمضرورتبه‌کارافتادنسرمايه‌هائىبهمراتببيشازميزان‌هاىپيشرابه‌وجودآوردودرنتيجهاينضرورت،وسودآورىعمده‌اىکهفعاليت‌هاىجديددربرداشت،شرکت‌هاىمتعددى)به‌خصوصازنوعشرکت‌هاىسهامي( ايجادگرديدوسرمايه‌هاىهنگفتىبه‌دستاشخاصمعدودىکهبهحسابخود،وهمچنينازطرفسايرصاحبانسرمايه،درسمتمديراناينشرکت‌هاانجاموظيفهمى‌نمودندسپردهشد. درچنينشرايط،به‌خصوصباتوجهبهاينکهفعاليتهمهٔاينشرکت‌هاهميشهموفقيت‌آميزنبود،ودربعضىمواردخساراتعمده‌اىبهصاحبانسرمايهواردمى‌گرديد،لزوماستخداممديرانکارآزمودهبهوسيلهٔصاحباناينقبيلسازمان‌هابيشتراحساسگرديدودرنتيجه،طبقهٔصاحبانسرمايهوگروهگردانندگاناينسرمايه‌هادرغالبمواردازيکديگرمتمايزشدند. اينخوددليلديگرىبودبراىبهبودروش‌هاىحسابدارىازيکطرفواشاعهٔحسابرسانازطرفديگر. ليکنازآنجاکهنقطه‌نظرصاحبانسرمايهبيشتردرجلوگيرىازهرگونهتقلبوسوءاستفادهٔمديرانوکارمندانىکهدراستخدامآنانبودندخلاصهمى‌شد،لذاوظيفهٔاساسىحسابرساندراينزمانعمدتاًکشفهرگونهتقلبوسوءاستفادهبه‌شمارمى‌آمد.

درانگلستان،کهغالباًبه‌عنوانزادگاهفنجديدحسابرسىشناختهمى‌شود،درزمانانقلابصنعتىوپسازآن،اصلاحاتاساسىوبسيارگسترده‌اىدرسيستم‌هاوروش‌هاىحسابدارىبه‌عملآمد. باافزايشاهميتورونقکارشرکت‌هاىسهامىدراينزمان،وانتقالوظيفهٔادارهامورمؤسساتصنعتىوتجارىازصاحبانسرمايهبهمديرانحرفه‌اي،اصولوضوابطىجهتبهبودامورمالىوحسابدارىپايه‌گذارىشد،وبرقرارىيکسيستمکاملومناسبحسابدارىبهمنظورپيشگيرىازسوءاستفاده‌هاوياکشفبهموقعآنها،وبالاخرهبراىتهيهٔگزارش‌هاوصورت‌هاىمالىمورداعتمادوقابل‌اتکاء،بيشازپيشضرورىبه‌نظررسيد. بهتدريجکهسهام‌دارانشرکت‌هاعلاقهٔبيشترىبهبررسىصورت‌حساب‌هاىتنظيمىنشاندادندوبيشتروبيشتربهاتکاءصورت‌هاىمالىوگزارشحسابرساناتخاذتصميمنمودند،نيازفراوانىبه‌وجودحسابرسانورزيدهوکارداناحساسشد. بهاينترتيب،ديگروجودحسابرسانآماتوربراىرفعاحتياجتجارتواقتصادکشورکافىومناسببه‌نظرنمى‌رسيد،وحسابرسىمتدرجاًبه‌عنوانحرفه‌اىمستقلشناختهشد.

بايددانستکهحسابرسىمستقلاززمانىکهبه‌صورتامروزىشناختهشدهاستاغلبتوسطحسابدارانعمومىياحسابدارانمستقلانجاميافتهوپيشرفتوتوسعهٔآنپابهپاىتوسعهورواجحرفهٔحسابدارىمستقلبه‌وجودآمدهاست. حسابدارمستقلبهشخصىاطلاقمى‌گرددکهبه‌طورکلىانجامخدماتحسابدارىوحسابرسىوسايرامورهمانندبااينخدماترادرقبالدريافتحقّ‌الزحمه)يعنىنهبه‌صورتاستخدامي( حرفهٔاصلىخودقراردادهوبراىکسباينگونهخدمات،همگانبتوانندبهوىمراجعهنمايند.

ايننوعحسابدارانازديربازعلاوهبرانجامحسابرسى‌هاىمستقلبهامورديگرىنيزکهباحرفهٔآنانهماهنگىداشتهاست،ازقبيلتهيهٔصورت‌حساب‌هاىنهائىسالانهبراىشرکت‌هاومشارکت‌ها،رسيدگىبهوضعيتوتصفيهٔاموراشخاصحقيقىوحقوقىورشکستهوبه‌طورکلىانجامهرگونهخدماتحرفه‌‌اىحسابدارىومالي،مى‌پرداخته‌اند،وباوجودتوسعهٔروزافزونحسابرسىدرقرننوزدهم،مع‌هذاتازمانى‌کهانجامحسابرسىدرمواردىبه‌موجبقوانينمختلفالزامىگرديد،ودرمواردديگربهتدريجرواجوعموميتيافت،قسمتاعظمفعاليت‌هاىحسابدارانمستقلراخدماتىغيرازحسابرسىتشکيلمى‌داد.

ليکنازاواخرقرننوزدهمکهانجامحسابرسى‌هاىحرفه‌‌اىبهتدريجعموميتبيشترىيافت،خدماتحسابرسىسهمبيشترىازفعاليتحسابدارانمستقلرابهخوداختصاصدادهاست،تاآنجاکهامروزه،اگرچهخدماتجديدىمانندرسيدگى‌هاىويژهٔمالي،مشاوره‌هاىمالياتي،پژوهشومطالعهدراطرافروش‌هاىسرمايه‌گذاري،تدوينوتنظيموکمکدرپيادهکردنسيستم‌هاىحسابدارىمالىوصنعتي،خدماتکامپيوترىوغيرهوجانشينبعضىياقسمتىازفعاليت‌هاىپيشينمستقلشده،وخودموجبگسترشبيشازپيشحرفهٔحسابدارىمستقلگرديدهاست،مع‌هذااينکقسمتاعظمفعاليتاغلبحسابدارانمستقل)يالااقلمؤسساتعمده( راحسابرسى‌هاىمستقلتشکيلمى‌دهد.

حرفهٔحسابدارىمستقلخوددرمقابلبعضىحرفه‌هاىعلمىديگر)ازقبيلپزشکىياحقوق( داراىسابقهٔنسبتاًکوتاهىاست. بنابهتاريخانجمنحسابدارانخبرهدرانگلستانوويلز،تعدادحسابدارانمستقلدرسال۱۷۹۹ميلادىيعنىپايانقرنهجدهم،درشهرلندن،کهدرآنموقعشايدعمده‌ترينمرکزبازرگانىومالىجهانبه‌شمارمى‌آمده،ازيازدهنفرتجاوزنمى‌کردهاستوباوجودنيازروزافزونىکهدرکشورهاىمترقىدرطىنيمهٔاولقرننوزدهمبهخدماتاين‌گونهاشخاصپديدآمد،مع‌هذابنابهگفتهٔيکىازبنيان‌گذارانانجمنفوق‌الذّکر،کهدرتاريخمذکورنقلگرديدهاست،تعدادحسابدارانمستقلدرسال۱۸۷۰ميلادىدرشهرلندناندکىکمترازپانصدنفربودهاست.

درآنايامحرفهٔحسابدارىمستقلبه‌صورتى‌ کهبعداًپديدارگرديدهوبه‌خصوصدرسال‌هاىبعدازجنگجهانىدومتوسعهيافتهاستوجودنداشتوعلاوهبرآنکهاستانداردهاىحرفه‌اىمشخصىايجادنگرديدهبود،بههرحالآناستانداردهائىنيزکهبعضاًتوسطحسابدارانمستقلسرشناسآنزمانرعايتمى‌گرديد،عموميتىنداشتوحتىفعاليتاصلىبعضىازکسانىکهخودراازجملهکارهاىديگر،حسابدارمستقلنيزمعرفىمى‌کردندراعملاًامورديگرىازقبيلدلّالىبورسياحراجوکارهاىوابستهٔديگرتشکيلمى‌دادهاست.

ايجادوتوسعهوپيشرفتحرفهٔحسابدارىمستقلبه‌صورتى‌ کهدرطىقرنبيستموبه‌خصوصنيمقرناخيروجودداشتهوداردمديونافکارروشنوحسننيتوجديتحرفه‌اىکسانىاستکهبهمنظوراعتلاءاينحرفهوايجادواستقرارموازينشايستهٔحرفه‌اىدرطىنيمهٔدومقرننوزدهم،نخستدرنقاطمختلفاروپاوسپسدرآستانهٔقرنبيستمدرايالات‌متحدهآمريکا،اقدامبهتأسيسمجامعمتشکلحرفه‌‌اىنمودند.

فعاليتاينمجامعدراوايلکارجنبهٔمحلىداشتواعضاءهرانجمنرابيشترحسابدارانمستقلشاغلدرشهرياناحيهٔمربوطهتشکيلمى‌دادند،ليکنبهتدريجباتلفيقمجامعمحلي،انجمن‌هاىحرفه‌‌اىوسيع‌ترىبه‌وجودآوردهشدکهدرسطحملىومملکتىفعاليتنمودهوعلاوهبرنقشىکهبهتدريجدرچگونگىتدوينقوانينمالىکشورهابهعهدهگرفتند،باايجادموازينوضوابطحرفه‌اىوبالابودنسطحاطلاعاتاعضاءوداوطلبانعضويتخود،به‌خصوصاعمالکنترلحرفه‌اىوانضباطىنسبتبهآنان،حرفهٔحسابدارىمستقلرابه‌صورتى ‌کهامروزهدرکشورهاىپيشرفتهشناختهشدهاست،رهنمونشدند. امروزهدربيشترکشورهاىپيشرفتهجهان،حرفهٔحسابدارىمستقلتحتنظارتانجمن‌هاىحرفه‌اىبه‌صورتمتشکلىدرآمدهاستودربعضىازکشورهاعلاوهبرمجامعحرفه‌اىاصلي،انجمن‌هاىديگرىنيزکهدرجهتاعتلاءبيشتروپيشرفتشاخه‌هاىويژهوتخصصىحسابدارىفعاليتمى‌کنند،تأسيسيافتهاست.

شايدمشهورتريناينمجامعانستيتوىحسابدارانخبرهدرانگلستانوويلز(The Institute of Chartered Accountants in England & Wales)وانستيتوىحسابدارانرسمىامريکا (The American Institute of Certified Public Accountants) باشند،ولىمجامععمدهٔديگرىنيزدرسايرکشورهاىجهانوحتىدرخودايندوکشوروجوددارند. همهٔمجامعحرفه‌اىعمدهبه‌طورجهانىنيزفعاليتداشتهودرسطحبين‌المللىاقدامبهاستانداردگذارىمى‌کنند. پژوهش‌هاوبيانيه‌هاىاينمجامعوتحقيقاتوتجربياتانفرادىيادسته‌جمعىاعضاءآنهاموجبگرديدهاستکهروش‌هاىحسابرسىنيزدرطىسنواتبهتدريجتکامليافتهوازفرمابتدائىپيشينخودبهروش‌هاىپيشرفتهامروزتغييريابد.

انواع حسابرسی :

درعملافرادبرحسبموضعوموقعيتخودوبرحسبنوعوماهيتصورت‌هاىمالىکهممکناستموردبحثباشدباانواعمختلفحسابرسىبرخوردمى‌کنند.

پيش‌ حسابرسى

پيش‌ حسابرسيبهآن‌گونهرسيدگىبهاسنادومدارکهرعملمالىوحسابدارىاطلاقمى‌گرددکهقبلازقطعىشدنعملموردنظرانجامگيرد. اگرچهايننوعرسيدگىراممکناستنسبتبهکليهٔعملياتحسابدارىاعمالنمود،ليکنغالباًفقطدرمورداسنادهزينه،به‌خصوصدرمواردمقاطعهکاري،معمولگرديدهوطىآنمميز)يابازرسيامميزحساب( اسنادموردنظرراقبلازعملپرداختازلحاظرعايتمقرراتمربوطه،اعتباراتبودجه‌اىمصوبوداشتنمجوزخرجوغيرهرسيدگىکردهودرصورتى‌کهسندداراىشرايطلازمباشد،براىصدوراجازهپرداختنزدمقاممربوطارسالمى‌نمايد. پيشحسابرسىدرحقيقتجزئىازسيستمکنترلداخلىدستگاهراتشکيلدادهواغلبتوسطيکياچندنفرازکارمندانحسابدارىکهمستقيماًدرانجاممعاملاتمربوطهواحتمالاًعملياتحسابدارىدخالتىندارندانجاممى‌گردد. هدفازپيشحسابرسىبيشتراطمينانيافتنازرعايتمقرراتودستورالعمل‌هاتوسطدستگاهحسابدارىوعدمتجاوزازحدوداختياراتواعتباراتمصوباستوبدينترتيببيشترجنبهٔداخلىامورمالىوحسابدارىدارد. ولىدرعين‌حالاستفادهازآنممکناستازلحاظجلوگيرىازاشتباهاتوياتقلباتنيزمفيدواقعگرددوبههرحالدرحسنجريانامورحسابدارىمؤثرمى‌باشد.

کنترلداخلى

سيستمکنترلداخلىموردعملدرهردستگاهازدولحاظدرحسابرسىآنموردتوجهقرارمى‌گيرد. نخستآن‌کهدرچنددههٔاخير،رسيدگىبهکنترل‌هاىداخلىبرقرارشدهدردستگاهموردرسيدگىجزءاستانداردهاىپذيرفتهشدهومتداولحسابرسىقرارگرفتهوبه‌طورىکهگفتيمحسابرسمکلفاسترسيدگى‌هاىخودرابراساساصولوموازينقبولشدهومتداولحسابرسىانجامدادهواينموضوعرادرگزارشخودتصريحکند. دومآن‌کهبه‌طورىکهذيلاًشرحدادهخواهدشدچگونگىکنترلداخلىوقوّتياضعفآندرعمل،تااندازهٔبسيارزيادىدرنوعرسيدگى‌هاىموردلزومحسابرسىودامنهوعمقاينرسيدگى‌هامؤثراستوبنابراينقبلازشروعبهعملياتحسابرسي،لازماستحسابرسقوتوياضعفسيستمکنترلداخلىبرقرارشدهدرسازمانموردرسيدگىرابررسىنمودهوبرنامهٔحسابرسىخودراباتوجهبهآنتنظيمنمايد.

اينتعريفبسيارجامعىاستکهبهاختصاربيانشدهاست. بحثکنترلداخلىازجملهمباحثبسيارمهموگستردهٔعلوممالىاست. شايدتامدتىبعدازجنگجهانىدوممفهومىکهازعبارتکنترلداخلىمورد‌نظربودبسيارمتفاوتازتعريففوقوبسيارمحدودترازآنبود. درآنموقعمنظورازکنترلداخلىعبارتبودازتقسيموظايفومسؤوليت‌هابينکارمندانمالىوحسابدارىدستگاهبه‌طورىکهانجامهرعملمالىوحسابدارىوثبتهرگونهمعاملهدردفاترحسابدارىازآغازتاپايانکاربهوسيلهٔيکنفرصورتنگرفته،بلکهدرمراحلمختلف،اشخاصديگرىنيزبه‌نحوىدرعملدخيلگردند،به‌طورىکهکارهائىکههرشخصانجاممى‌دهدبه‌طورمستقيمياغيرمستقيمتوسطشخصديگرىکنترلگردد. هدفىکهازاينکارموردنظربودصرفاًجلوگيرىازاشتباهاتوتقلّباتحسابدارىودرنهايتحفظدارائى‌هادرمقابلسوءاستفادهٔمديرانوياکارکنانبود. بدينترتيبکنترلداخلىاغلببهعملياتمالىوحسابدارىمحدودگرديدهوسايرعملياتدستگاهراباوجوداثراتمهممالىآنهاازنظردورمى‌داشت. براىمثالباآن‌کهبهحفاظتازموجودى‌هاىجنسىدرمقابلسوءاستفاده)دزدي( اهميتزيادىدادهمى‌شد،حفاظتازموجودى‌هادرمقابلضايعاتيانابابىوياحفاظتازآنهادرمقابلعدمکارآئىعملياتىواحدهاواداراتداخلىباوجودآنکهممکناستخساراتىبهمراتببيشازسرقتبعضىازاقلامکالابهدستگاهواردآورددربرقرارىکنترل‌هاموردتوجهقرارنمى‌گرفت.

ولىبهتدريجکهمسئلهٔکنترلداخلىموردتجزيهوتحليلبيشترعلمىوعملىقرارگرفت،اهميتعملياتغيرمالىدستگاهازلحاظبرقرارىيکسيستمکنترلداخلىجامعومطلوبآشکارگرديدودرنتيجهکنترلداخلىمفهوموسيع‌ترىيافتهوجنبه‌هاىديگرىرانيزکهدرتعريففوقديدهمى‌شوددربرگرفت. به‌طورىکهازاينتعريفبرمى‌آيدکنترلداخلىتنهابهامورىکهعرفاًامورمالىوحسابدارىشناختهشده‌اندمحدودنگرديدهودامنهٔبسياروسيعىدارد. هرگونهمقررات،دستوراتوکنترل‌هائىکهبه‌نحوىازانحاءدرحفاظتازدارائى‌هادرمقابلسوءاستفاده،ضايعاتوعدمکارآئىواحدهاويادرنگاهدارىمدارکمالىوادارىوعملياتىدقيقوقابل‌اطمينانوبالاخرهدرجهتنظارتکلىبراموروبهبودهريکازروش‌هاىدستگاهوافزايشکارآئىآنمؤثرباشدجزئىازکنترلداخلىدستگاهراتشکيلمى‌دهد.

کنترلداخلىوعملياتحسابرسى

دردستگاه‌هاىکوچککهحجمعملياتچهازنقطه‌نظربازرگانىوچهازلحاظمالىوحسابدارىچندانزيادنيست،حسابرسمى‌تواندبدونصرفوقتزيادکليهٔعملياتثبتشدهدردفاترراباتوجهبهتمامىجزئياتمربوطبههريکموردرسيدگىقراردهد. درچنينشرايطىحسابرسازصحتياعدمصحتصورت‌هاىمالىموضوعگزارشخوداطمينانکاملخواهدداشتواظهارعقيدهٔوىنسبتبه‌صورت‌هاىمالىمذکوربراساسيکرسيدگىکاملخواهدبود. ولىدربيشترسازمان‌هاتعدادعملياتبه‌قدرىزياداستکهرسيدگىبهکليهٔآنهادرمدتزمانىمعقولامکان‌پذيرنيستوبدينترتيبازتاريخارجاعهرحسابرسىمدتزيادىبهطولمى‌انجامدتاحسابرسبتواندگزارشخودراارائهنمايد. ازطرفديگرمروردرتعريفکنترلداخلىبهخاطرخواهدآوردکهيکىازهدف‌هاىعمدهٔکنترلداخلىآناستکهمدارکمالىوعملياتىدستگاهبه‌نحوىرضايت‌بخشوقابلاطميناننگاهدارىشودوبنابراينبهفرضآنکهدردستگاهموردرسيدگىسيستمکنترلداخلىخوبومؤثرىبرقرارباشدرسيدگىبهکليهٔعملياتآنعلاوهبرآنکهضرورىنيستبلکهموجباتلافوقتوهزينهنيزخواهدبود. درچنينشرايط،يعنىدرصورتى‌کهحسابرسشخصاًازمناسببودنسيستمکنترلداخلىبراىعملياتدستگاهوکافىبودنومؤثربودنآناطمينانداشتهباشد،اساساًنيازىبهرسيدگىبهجزئياتعملياتدستگاهنخواهدبود.

البتهبايدتوجهداشتکهبراىاطمينانيافتنازمناسبتوکفايتسيستمکنترلداخلىدستگاهلازماستلااقلمقدارىازعملياتآنبه‌عنواننمونهموردرسيدگىوآزمايشقرارگيرد. حالاگررسيدگى‌هاىانجاميافتهحاکىازوجوديکسيستمکنترلداخلىمؤثرومطلوبباشدحسابرسبدوننيازبهرسيدگىبهبقيهٔعملياتدستگاهدرواقعنتيجهگرفتهاستکهدفاترومدارکآنقابلاطميناناستوصورت‌هاىمالىنهائىکهازدفاترومدارکمذکوراستخراجگرديدهياخواهدگرديدقاعدتاًبايددرستباشد. امادرصورتى‌کهباانجامرسيدگى‌هاوآزمايش‌هاىمحدودفوقنتيجهقاطعىدرجهتآشکارنمودننقاطضعفىدرآنبه‌دستنيايد،لازمخواهدبودحسابرسرسيدگى‌هاىخودراتوسعهدادهوبه‌عبارتديگراقلامبيشترىراموردبررسىقراردهد. چنان‌چهمعلومشودسيستمکنترلداخلىازبعضىلحاظداراىنقاطضعفىمى‌باشدطبعاًبراىاطمينانيافتنازصحتعملياتثبتشده،حسابرسدرآنمورديامواردبه‌خصوصرسيدگى‌هاىبيشترىبه‌عملمى‌آورد.

درسازمان‌هائىکهسيستمکنترلداخلىمؤثرومناسبىوجودنداردوياکنترل‌هاىداخلىموجوداساساًقابلاطميناننباشدوضعبه‌طورديگرىاست. درايننوعسازمان‌هاحسابرسبراىاطمينانيافتنازقابليّتاطمينانوکافىبودنمدارکودفاترحسابدارىناچاراستهرچهبيشترريزعملياتمربوطراموردرسيدگىقراردهد. پسبه‌طورىکهملاحظهمى‌شودحجمعملياتموردرسيدگىتااندازهٔزيادىتابعچگونگىسيستمکنترلداخلىتئورئيکوعملىاستکهدردستگاهموردرسيدگىاستقراريافتهاست. هرچقدرکهکنترل‌هاىداخلىمؤثرتروبهترباشداحتياجبهرسيد‌گى‌هاوآزمايش‌هاىمحدودترىخواهدبودوبرعکسهرچقدرسيستمکنترلداخلىضعيف‌ترباشداحتياجبهرسيدگى‌هاىدامنه‌دارتروعميق‌ترىوجودخواهدداشت،تاآنجاکهدرصورتعدم‌وجوديکسيستمنسبتاًمؤثرومناسب،ممکناستضرورتبيابدکهحسابرسکليهٔعملياتمربوطراموردرسيدگىقراردهد

وظايفحسابرسدرموردکنترلداخلى

تدوينوبرقرارىيکسيستمکنترلداخلىازوظايفمديراندستگاهاست. حسابرسباآن‌کهروش‌هاىگوناگونعملياتىوحسابدارىدستگاهراموردتوجهومطالعهقراردادهونقاطضعفاحتمالىموجوددرسيستمکنترلداخلىراموردتوجهخاصقرارمى‌دهد،مع‌هذاهيچ‌گونهوظيفه‌اىازلحاظاصلاحوبهبودروش‌هابهعهدهندارد،چهاواساساًحقّمداخلهدراموراجرائىدستگاهرانداشتهووظيفه‌ اوصرفاًبررسىونقدحساب‌هاومدارکمالىاست. رسيدگىحسابرسبهسيستمکنترلداخلىموردعملدرسازمانتحترسيدگىفقطبراىارزيابىحدودعملياتحسابرسىاستبيشترازاينلحاظصورتمى‌گيردکهحسابرسدرصورتامکان،دامنهٔرسيدگى‌هاىخودرامحدودترنمايدتادرصورتلزومقادرباشدهرچهزودترپسازپاياندورهٔمالىمربوطه،نسبتبه‌صورت‌هاىمالىنهائىنظرحرفه‌اىخودرااظهارنمايد

مع‌هذابهبودسيستمکنترلداخلىسازمانموردرسيدگىهميشهموردنظروعلاقهٔحسابرساست،چهرفعهرگونهنقطهضعفوتقويتکنترل‌هامدارکمالىوحسابدارىراازنظروىقابلاطمينان‌ترساختهوعلاوهبرتسهيلکارحسابرسىموجبمى‌شودکهحسابرسدراظهارنظرنسبتبهدرستىصورت‌هاىمالىموردگزارشبااعتمادوخاطرجمعىبيشترصحبتکند. بدينلحاظدرموردرفعنقايصموجوددرسيستمکنترلداخلىهمکارىنزديکىبينحسابرسودستگاهموردرسيدگىوجوددارد،اگرچهکيفيتاينهمکارىتااندازهٔزيادىتابعروابطشخصىحسابرسومسؤولينامورمالىسازمانمى‌باشد. هربارکهحسابرسدرطىّرسيدگى‌هاىخودبهنقاطضعفىدرسيستمکنترلداخلىبرخوردنمايد،خواهعيبازخودسيستمباشدخواهدرنتيجهٔعدمپيروىصحيحازدستوراتصادرهبه‌وجودآمدهباشد،حسابرسنقاطضعفمذکورراباپيشنهاداتخودبراىرفعآنبهمقاماتمسؤولدستگاهگزارشمى‌نمايد. اينگزارشارتباطىباگزارشحسابرسىکهدربابحسابرسىمستقلموردبحثقرارگرفتندارد،بلکهگزارشمفصّل‌ترىاستکهتوسطمؤسساتحسابرسىبرحسبموردبهاسامىگوناگونازقبيلگزارشکنترلداخليوياگزارشمديريتونظايرآنخواندهمى‌شود

حالببينيماگرحسابرسىدرجريانرسيدگى‌هاىخوداصولاًتوجهىبهسيستمکنترلداخلىمعطوفنداشتتکليفچيست؟پاسخآناستکهدرصورتى‌کهحسابرسىبهمنظوراظهارنظرنسبتبهدرستىصورت‌هاىمالىنهائىصورتگرفتهباشد،عدم‌توجهکافىبهسيستمکنترلداخلىموردعملدستگاهتحترسيدگي،حاکىازآناستکهحسابرسوظايفخودرابه‌خوبىانجامندادهوبهگزارشوىاحتمالاًاطمينانچندانىنمى‌توانداشت. زيرابهفرضآنکهحسابرسعملياتدستگاهراصددرصدوباتوجهبهکليهٔجزئياتمربوطرسيدگىکردهوهيچايرادىمشاهدهنکردهباشدتازهفقطآنچهراکهدردفاترومدارکمربوطبهثبترسيدهاستموردرسيدگىواثباتقراردادهاستومعلومنيستآنچهدردفاترومدارکسازمانبهثبترسيدهواقعاًکليهٔعملياتوفعاليتآنباشد. اينامررافقطبااطمينانازکفايتسيستمکنترلداخلىدستگاهمى‌توانمعلومساختوضرورترسيدگىبهکنترلداخلىنيزکهبهتدريجدرامرحسابرسىعرفومتداولشدهاستتااندازه‌اىمديونهميننکتهاست.

پساگرچهتدوينوبرقرارىيکسيستمکنترلداخلىيااصلاحوبهبودآنجزءوظايفحسابرسنيست،ولىبررسىآندرهرنوبتحسابرسىجزءوظايفوىمى‌باشد. طبعاًاينبررسىدرحسابرسىنخستينبه‌نحونسبتاًمفصلىصورتمى‌گيردولىدردفعاتبعدىحسابرسي،بررسىکنترلداخلىبهآنتفصيلضرورتنداشتهوفقطتغييراتواصلاحاتآنموردبررسىوتجزيهوتحليلقرارمى‌گيرد.

کسباطلاعازکنترل‌هاىداخلى

کسباطلاعازکنترل‌هاىداخلىمؤسسهموردرسيدگىازسهطريقپرسش،آزمايشومشاهدهامکان‌پذيراست. بسيارىازروش‌هاىکنترلداخلىمؤسسهموردرسيدگىضمنانجامعملياتحسابرسىبهوسيلهٔمشاهدهٔعينىموردتوجهحسابرسقرارخواهندگرفت. مثلاًحسابرسضمنبازرسىازانبار،چگونگىکنترل‌هاىمربوطبهتحويلوثبتاوليهٔموادصادرهازانبارراازنزديکمشاهدهخواهدکردوياضمنبررسىاسنادواوراقحسابدارىمؤسسهخواهدديدکهآياکليهٔپرداخت‌هاباتصويبمقاماتمجازبه‌عملمى‌آيديانه. بسيارىازروش‌هاىديگرکنترلداخلىضمنآزمايش‌هائىکهحسابرسبراىرسيدگىبهجنبه‌هاىمختلفعملياتمؤسسهبه‌عملمى‌آوردمعلوممى‌شوند. مثلاًضمنآزمايشفاکتورهاىخريد،وجودواجراءمرتبرويه‌هاىمشخصىبراىکنترلمحاسبهٔفاکتورهاوياکسرکليهٔتخفيفاتمتعلّقهونظايرآنمعلومخواهدشد

مع‌هذابايددرنظرداشتکهدرنخستينبارىکهحسابرسبراىرسيدگىبهحساب‌هاىمؤسسه‌اىمأموريتمى‌يابد،قبلازتهيهٔبرنامهٔحسابرسىخودهنوزدستبه‌کاررسيدگى‌هائىنشدهاستکهدرنتيجهٔمشاهداتعينىوياآزمايش‌هاىحسابرسىخودازچگونگىکنترل‌هاىداخلىمؤسسهاطلاعحاصلنمايد. ازسوىديگربراىتهيهوتنظيميکبرنامهٔحسابرسىخوب،اطلاعازچگونگىسيستمکنترلداخلىسازمانتحتحسابرسىازنکاتبسيارمهماست. براىرفعاينمشکلممکناستاطلاعاتلازمدرموردکنترل‌هاىداخلىمؤسسهراازطريقپرسشازمقاماتوکارکنانمسؤولوواردمؤسسهبه‌دستآورد. همين‌طوردرکليهٔمواردديگرىکهاطلاعکاملازکليهٔجهاتکنترلداخلىازطريقمشاهداتعينىياآزمايش‌هاىحسابرسىمقدورنيستپاسخبهسؤالاتمربوطازطريقپرسشازاينمقاماتبه‌دستمى‌آيد. البتهبايددانستدرچنينمواردحسابرسصرفاًبهگفتهٔمقاماتوکارکنانمربوطاتکاءنمى‌نمايد،بلکهپاسخ‌هاىدادهشدهراباتوجهبهجهاتديگرسيستمکنترلداخلىوتجربهٔخوددرمواردمشابهوبالاخرهقضاوتشخصىخويشارزيابىمى‌نمايد.

کليهٔاطلاعاتىکهحسابرسدربارهٔچگونگىکنترل‌هاىداخلىکسبمى‌نمايدلازماستبه‌صورتمرتبىيادداشتشودتامراجعهٔبعدىبهآنبهسادگىامکان‌پذيرباشد. اينمراجعهدرطىّانجامعملياتحسابرسىبهدفعاتممکناستضرورتيابدونبايدتصورکردحسابرسياهمانبررسى‌هاىاوليهٔخودبه‌نحورضايت‌بخشىازسيستمکنترلداخلىمؤسسهمطلعخواهدگرديد. بسيارىازمشاهداتعينىباپاسخ‌هاىدريافتىاوليهممکناستباآنچهدرعملصورتمى‌گيردمغايردرآيدودرچنينمواردلازماستاينپاسخ‌هاوبرداشت‌هاموردبررسىمجددقرارگرفتهودرصورتلزوماصلاحشوند. يادداشت‌هاىتهيهشدهدرموردسيستمکنترلداخلىازاينمزيّتاضافىبرخورداراستکهدرصورتتغييرهمکارانودستيارانحسابرس،افرادجديدبدونآنکهوقتزيادىتلفکنندازسيستمکنترلداخلىمؤسسهموردرسيدگىاطلاعخواهنديافت. درمؤسساتکوچکوگاهمتوسطکهسيستمکنترلداخلىمحدودىدارندکليهٔاطلاعاتمربوطبهکنترل‌هاىداخلىاغلبدرطىيادداشت‌هاىمختصرىقابلخلاصه‌ شدناست،وبههمين‌صورتکاملاًقابلاستفادهمى‌باشد. ليکندرمؤسساتبزرگ‌تربه‌علتسطحوسيععملياتوتنوعکنترل‌هاىبرقرارشدهدرآنها،تهيهٔيادداشت‌هاىمعمولىوخلاصهجوابگوىنيازهاىبعدىنبودهوارزيابىصحيحکنترل‌هاىداخلىايننوعمؤسساتمستلزمبه‌کاربردنروش‌هاىويژه‌اىازقبيلتکميلکردنپرسش‌نامه‌هاىکنترلداخلىوياتهيهٔنمودارهاىجريانکارمى‌باشد.

برنامهحسابرسىصورت‌هاىمالى

اسنادپرداختنى

اسنادپرداختني،به‌صورتبرواتداخلىوياخارجى)ارزي( وياسفته‌هاىپرداختنىوچک‌هاىمدت‌داردرکشورمادربسيارىازشرکت‌هاىبازرگانىوياصنعتىمى‌تواندرقمعمده‌اىازبدهى‌هاىبلندمدتوياجارىمندرجدرترازنامهراتشکيلدهد.

هدف

اينکهاسنادپرداختنىموردبحثواقعاًوجوددارندوازلحاظبازرگانىياغيربازرگانىبودنوهم‌چنينازلحاظتاريخسررسيد)يعنىجارىيابلندمدتبودن( وضعيتىکهنشاندادهمى‌شودباواقعيتتطبيقدارد

اينکهاسنادموردبحثبدونهيچ‌گونهشکمتعلقومربوطبهمؤسسهٔموردرسيدگىمى‌باشدودرمقابلآنهاعوضىبه‌صورتکالاياخدماتيانوعىدارائى)مانندوجهنقد( دريافتشدهويايکبدهىقبلىتبديلشدهاستمانندآنکهحسابپرداختنىبه‌صورتسفتهواريزشدهباشد

اينکهاسنادموردبحثمبينبدهىقطعىبودهودرسررسيدمربوطهبههمانمبالغقيدشدهقابلپرداختمى‌باشد. چنانچهاسنادنمايان‌گربدهىقطعىنباشدنبايدتحتعنوانبدهىمنظورشوندبلکهبايدبه‌صورتيادداشتپيوستصورت‌هاىمالىويابرحسباقتضاءبه‌صورتحسابانتظامىنشاندادهشوند.

روش‌هاىکار

روش‌هاىکارکهدرمؤسسهٔموردرسيدگىازلحاظعملياتمربوطبهاسنادپرداختنىوروش‌هاىحسابدارىمربوطبهآناجراءمى‌گرددبايدقبلازشروعبهرسيدگىکاملاًمعلومگردد. براىاينمنظورچنانچهقبلاًپرسش‌نامهٔکنترلداخلىويايادداشت‌هاىمربوطبهروش‌هاىکارصاحبکار،تهيهشدهاستآنهارابهدقتمطالعهکنيدوچنانچهاينمدارکقبلاًتهيهشدهاستآنهارابهدقتمطالعهکنيدوچنانچهاينمدارکقبلاًتهيهنگرديده،درموقعشروعهرقسمتازرسيدگى‌هاىزير،نخستقسمتمربوطهپرسش‌نامهٔکنترلداخلىراتکميلنمودهودرمواردمقتضىنسبتبهروش‌هاىکارصاحبکاريادداشت‌هاىکافىتهيهنمائيد. سپسبراساساطلاعاتبه‌دستآمدهبه‌شرحفوق،اقداماتحسابرسىزيرراباتوجهبهمدارکحسابدارىوعملياتىصاحب‌کاروسيستمکنترلداخلىبرقرارشدهاجراءنمائيد.

سرکاربرگ‌ها

يکسرکاربرگتهيهکنيدکهدرآنمبلغاسنادپرداختنىبرحسبنوع(برات،سفته،ريالي،ارزي)وکيفيت(بازرگاني،مالي)وبرحسبسررسيد(کمترازيکساليابيشازيکسالبهتفکيکسنوات)نشاندادهشدهباشد. جمعمبالغمندرجدراينکاربرگبايدمعادلمبلغيامبالغمندرجدرترازنامهباشدودرمقابلهررقم،مبلغمشابهسالقبلديدهشود.

درسرکاربرگفوقبه‌طورخلاصهقيدکنيدکهبراىبرآوردهساختنهدف‌هاىمندرجدربندفوقچهاقداماتىانجامگرفتهاست)مثال: اثباتوجود،ازطريقتأئيديهٔبانکي(.

اثباتوجودوارزش

صورتريزاسنادپرداختنىدرپايانسالموردرسيدگىراازمؤسسهٔموردرسيدگىاخذوبادفترمعينمربوطهتطبيقنمائيد. جمعصورتريزرابرحسبنوعاقلامکنترلکنيدورسيدگىکنيدکهبامبالغمندرجدرترازنامهتطبيقمى‌نمايد.

رسيدگىکنيدکهاسنادپرداختنىبرحسبنوع،درستطبقه‌بندىشدهباشد .

درمورداسنادپرداختنىکهازطريقبانکبراىقبولىارائهشدهاستبااخذتأئيديهبانکودفترمعينمشاهدهمى‌شودصورتتطبيقبانکىتهيهکنيد

بابررسىصورت‌حساب‌هاىطرف‌هاىمعامله،پرونده‌هاىاعتباراتاسنادي،پرونده‌هاىمکاتباتىوغيرهرسيدگىکنيدکهاقلاممندرجصحيحمى‌باشد.

درمورداسنادپرداختنىارزىباتوجهبهکوتاه‌مدتويابلندمدتبودناقلام،رسيدگىکنيدکهتبديلاتارزشدرپايانسالازارزىبهريالىازلحاظمقرراتحسابدارىبه‌نحوصحيحانجامشدهباشد

اسناددريافتنى

هدف

هدفازرسيدگى‌هاىحسابرسدرموردسايرحساب‌هاىدريافتنى(مانندبدهىکارکنانودادوستدهاىمتفرّقه‌اىکهبهفروشمربوطنمى‌شود)به‌طورخلاصهبه‌شرحزيرمى‌باشد:

اينکهماندهحساب‌هاىدريافتنىموردبحثناشىازمعاملاتغيرتجارتىمؤسسهٔموردرسيدگىبودهومشخصاتاجزاءتشکيلدهندهٔآنباواقعيتتطبيقدارد.

اينکهمطالباتموردبحثبدونهيچ‌گونهشکمتعلقبهمؤسسهٔموردرسيدگىمى‌باشدوچنانچههرگونهقيدوشرطىنسبتبهتعلقآنهاوجوددارد،اينموضوعدريادداشت‌هاىصورت‌هاىمالىبه‌نحومقتضىروشنشدهباشد.

ـاينکهمطالباتموردبحثبههمانمبالغقيدشدهودرمهلتمعمولوعادىقابلوصولمى‌باشدوچنانچههرمبلغازآنبه‌علتاختلافحسابوبرگشتى‌هاىاحتمالي،يابههرعلتديگر،قابلوصولنمى‌باشد،درمقابلآنذخيرهٔکافىدرنظرگرفتهشدهباشد. هم‌چنينچنانچهمهلتوصولاقلاممربوطهبيشازحدّمعمولوعادىمى‌باشد،اينموضوعبه‌نحومقتضىدرصورت‌هاىمالىويادداشت‌هاىپيوستآنروشنشدهباشد. درهرصورتمطالباتقابلوصولبعدازيک‌ سالازتاريخترازنامهنبايدجزءدارائى‌هاىجارىدرترازنامهمنظورشود.

روش‌هاىکار

روش‌هاىکارکهدرمؤسسهٔموردرسيدگىازلحاظعملياتمربوطبهاسناددريافتنىوروش‌هاىحسابدارىمربوطبهآناجراءمى‌گردد،بايدقبلازشروعبهرسيدگىکاملاًمعلومگردد. براىاينمنظورچنانچهقبلاًپرسش‌نامهٔکنترلداخلي،يايادداشت‌هاىمربوطبهروش‌هاىکارصاحبکار،تهيهشدهاستآنهارابهدقتمطالعهکنيدوچنانچهاينمدارکقبلاًتهيهگرديده،درموقعشروعهرقسمتازرسيدگى‌هاىزير،نخستقسمتمربوطهٔپرسش‌نامهٔکنترلداخلىراتکميلنمودهودرمواردمقتضىنسبتبهروش‌هاىکارصاحبکاريادداشت‌هاىکافىتهيهنمائيد. سپسبراساساطلاعاتبه‌دستآمدهبه‌شرحفوق،اقداماتحسابرسىزيرراباتوجهبهمدارکحسابدارىوعملياتىصاحبکاروسيستمکنترلداخلىبرقرارشدهاجراءنمائيد.

سرکاربرگ‌ها

يکسرکاربرگتهيهکنيدکهدرآنمبلغاسناددريافتنىبرحسبنوع(برات،سفته،چک‌هاىمدت‌دار)وکيفيت(يازرگانىـمالىـدوستانه)وبرحسبسررسيد(کمترازيکساليابيشازيکسالبهتفکيکسنوات)نشاندادهشدهباشد. جمعمبالغمندرجدراينکاربرگبايدمعادلمبلغيامبالغمندرجدرترازنامهباشدودرمقابلهررقم،مبلغمشابهسالقبلديدهشود

درسرکاربرگفوقبه‌طورخلاصهذکرکنيدکهبراىبرآوردهساختنهدف‌هاىمندرجچهاقداماتىانجامگرفتهاست. )مثال: اثباتوجودـازطريقبازرسىعيني(.

درمورداسناددريافتنىکهبراىوصوليابههرعلتديگربهبانکسپردهشدهاست. يککاربرگتهيهنمائيدکهدرطيّآنمبلغاسناددريافتنىسپردهشدهنزدهربانکمشخصشدهباشد. چنانچهاينمبالغباتأئيديه‌هاىدريافتىازبانک‌هاتطبيقنمى‌نمايد،درطيّصورت‌هاىتطبيقىاختلافاتبينمبلغمندرجدراينکاربرگرابامبلغمندرجدرتأئيديهٔبانکبهريزنشاندهيد.

دفاترقانونى

هدف

هدفازاينقسمتازبرنامهٔحسابرسىآناستکهاطمينانحاصلشودکهدرنگاهدارىدفاترقانونىموردرسيدگىمقرراتقانونتجارتوآئين‌نامهٔاجرائىمربوطهرعايتگرديدهوبه‌طورکلىدفاترمؤسسهقانونيّتدارد. سرپرستحسابرسىوکارمندىکهانجاماينقسمتازکاربهوىواگذارمى‌شودبايدبااينمقرراتکاملاًآشنائىداشتهوبهرموزدفتردارىودفترنويسىبهاندازهٔکافىواردباشند.

رسيدگى‌ها

دفاترقانونىمؤسسهموردرسيدگىرااخذورسيدگىکنيدکهازلحاظتشريفاتثبتشرکت‌هابدونايرادبودهوقانوناًقابلارائهمى‌باشد.

هم‌زمانرسيدگىکنيدکهبراىسالآيندهدفاترقانونىاخذشدهونزدمرجعثبتشرکت‌هابهثبترسيدهباشد.

يکنسخهازترازآزمايشىچهارستونىحساب‌هاراقبلازبستنحساب‌هاىسالاخذتاضمنتطبيقبامانده‌هاىدفترکلباسرکاربرگ‌هاىحسابرسىعطفدادهشود.

جمع‌ ترازآزمايشىراکنترلکنيدورسيدگىکنيدکهجمعستون‌هاىعملياتباسَرجمعدفترروزنامهتطبيقمى‌نمايد

درجريانحسابرسىدادوستدهاوهم‌چنينجهتاثباتاقلامترازنامه،بسيارىازارقامدرحساب‌هاىمختلفتيکخوردهوبهاصطلاحکنترلشده‌اند. ضمنبررسىحساب‌هاىدفترکلاطمينانحاصلکنيدکهکليهٔحسا‌ب‌هاتحتچنينپوششىقرارگرفتهاست

دفترروزنامهرابه‌خصوصموردبررسىقراردادهوهرگونهاقلامغيرعادىياجالبتوجهرايادداشتکنيدوطىّکاربرگ‌هائىآنهاراموردرسيدگىقراردهيد. ايننوعاقلامکهازطريقمداقهبه‌دستمى‌آيدگاهمبينمعاملاتغيرعادىواحتمالاًغيرمصوبمى‌باشد. دقتکنيدکهدرهرموردعملياتمربوطهتوسطمقامصلاحيت‌دارىتصويبشدهباشد

درخاتمهٔعملياتحسابرسي،رسيدگىکنيدکهاگراصلاحاتىبعدازاخذترازآزمايشىفوق‌الذکردردفاتربه‌عملآمدهاستدرکاربرگ‌هاىحسابرسىموردتوجهقرارگيرند. ايناصلاحاتراجداگانهرسيدگىکنيدواطمينانحاصلنمائيدکهباتوجهبهنتايجحاصلهازرسيدگى‌هاىانجامشدهدرقسمت‌هاىمربوطهحسابرسي،اصلاحاتمذکورماهيتاًصحيحانجامشدهباشد

گاهدرمؤسساتبزرگدفاترقانونىدرحکمپاکنويسگرفتهشدهوبهصورتغيررسمىيکرديفکاملدفاترديگرنيزنگاهدارىمى‌شودکهروزمرهبهآنهامراجعهشود. ايندفاترممکناستبهزبانخارجىويابه‌صورتکارتنگاهدارىشدهوگاهاصطلاحاًدفاترمديريتناميدهمى‌شوند. درچنينحالت،دوسيستمدفاتربايدبايکديگرعيناًتطبيقداشتهباشند. اگراختلافىبينآنهاوجودداردرسيدگىکنيدکهناشىازچهنوعاقلامىمى‌باشدومراتبراضمنتهيهٔکاربرگ‌هاىمربوطبهشريکمسؤولحسابرسىگزارشکنيد.