کلینیک دندانپزشکی

فهرست عناوین:

1-   زیر فضاهای کلینیک دندانپزشکی

2-   دیافراگم روابط فضاهای کلینیک دندانپزشکی

3-   توضیح زیر فضاهای مربوط

4-   جدول فضاهای مربوط

5-   مقررات بهداشت محیط مطب های دندانپزشکی

6-   بهداشت محیط دندانپزشکی

7-   روشهای استریل کردن وسایل و تجهیزات

8-   نمایش انواع شیرهای مورد استفاده در کلینیک دندانپزشکی

9-   نمایش و دتییل مربوط به اتاق رادیولوژی

10-                       نمایش مصالح مناسب برای کف کلینیک

11-                       نور

12-                       رنگ

13-                       سیر کولاسیون

14-                       منابع و ماخذ

ریز فضاهای کلینیک دندانپزشکی

1-   ورودی

2-   پذیرش

3-   سرویس ( بیماران- معلولین)

4-   بخش پذیرش ( اطفال- بزرگسالان)

5-   اتاق انتظار

6-   پاتولوژی

7-   پروتز

8-   پریو

9-   لابراتور

10- اندو

11- بخش ترمیمی

12- ارتودنسی

13- رادیولوژی

14- آبدارخانه

15- رختکن پرسنل

16- اتاق اسراحت

تویضیح زیر فضاها

ورودی: کلینیک دندانپزشکی باید دارای ورودی مناسب بوده تا رفت و آمد برای کلیه بیماران سهل العبور باشد . استفاده از رمپ برای معلولین و ایجاد اختلاف مصالح برای نابینایان بسیار مهم می باشد .

ایجاد این فضا حدودا 6 متر است .

پذیرش : پذیرش دارای ابعادی حدودا 30 متر مربع است و جهت پذیرش بیمار و تشکیل پرونده می باشد

انتظار: اتاق انتظار باید نزدیک پذیرش بوده و فضایی به ابعاد 45 متر مربع را اشغال می کند .  

بخش تشخیص: بخش تشخیص شامل دو قسمت اطفال و بزرگسالان است شامل اتاق معاینه ، جایگاه استرل می باشد . اتاق معاینه شامل یک یونیست و لوازم مربوطه ( سینک، صندلی، یونیت  و ... ) است در این بخش بیمار پس از معاینه به بخشهای تخصصی فرستاده می شود.

 بیمار     پذیرش      انتظار      تشخیص

لابراتور : یک لابراتور برای قالب سازی و ساختن دندان در کلینیک پیش بینی می شود مساحت این بخش حدود 12 متر مربع و علاوه بر قفسه و پیشخوان کار دارای محلی برای قرار گیری یک موتور برقی جهت کارایی قالب سازی می باشد. بهتر است این قسمت مابین بخش پریو و پروتز قرار گیرد.

اندو: بخش اندو یا عصب کشی نیاز بیشتری به رادیولوژی داشته که در بخش اندو یک دستگاه دستی رادیولوژی بدون تاریکخانه در حدود بخش طراحی می شود. این بخش بعد از بخش جراحی قرار می گیرد و پس از جراحی بیمار برای عصب کشی به این بخش ارجاع داده می شود .

ترمیمی:  پر نمودن دندانها در این بخش انجام می شود. ابعاد این بخش 20 متر مربع است.

ارتودنسی: مرتب نمودن دندانها که این بخش نیز مشابه بخشهای دیگر شامل یونیت و سینک و... می اشد . این بخش در اخرین قسمت کلینیک قرار می گیرد.

 پاتولوژی : اندازه این بخش حدودا 25 متر مربع است و نزدیک به رادیولوژی و بخش تشخیص می باشد که مجهز به دستگاه های نمونه برداری است . پس از تشخیص بیمار ، در صورت نیار بیمار به این بخش ارجاع داده می شود تا از بیماری وی نمونه برداری بعمل آید.

پروتز: ابعاد بخش پروتز حدودا 25 متر مربع است. بهتر است به قسمت تشخیص نزدیک باشد . برای این بخش لابراتور جدا گانه ای نیز در نظر گرفته می شود . شامل دو بخش پروتز ثابت و پروتز متحرک است. در بخش ثابت فقط مقداری از دندانها ی بیمار معدود معاینه قرار می گیرد اما در بخش متحرک ، یک دست دندان کامل برای بیمار گذاشته می شود. وسایل مورد نیاز این بخش شامل یونیت ، سینک . میز کار می باشد.

پریو:  جرم گیری در این قسمت انجام می شود اندازه حدودا 20 متر مربع است بخش پریو بهتر است نزدیک به بخش تشخیص و پروتز باشد و از قسمتهای جراحی باید جدا باشد.

رادیولوژی : بهتر است یک اتاق سرب کوبی شده برای عکسبرداری از فک و دندان اختصاص پیدا کند که مستقیما به اتاق جراحی دندان مرتبط شود برای قرار دادن دستگاه یا متحرک عکسبرداری از فک و دندان در رفت و آمد بیمار فضا یا به ابعاد 20/2 متر در 60/1 متر کافی است. مسئول عکسبرداری از این اتاق خارج می شود ( در موقع عکسبرداری ) و دستگاه کنترل نیز در خارج از اتاق قرار دارد .

جراحی: این بخش عمدتا برای قرار دادن دستگاه دندانپزشکی و اعمال مختلفی از پر کردن و کشیدن دندان گرفته تا ترمیم دندانها و جراحی فک در نظر گرفته می شود. اگر صرفا فضای لازم جهت استقرار یونیت دندانپزشکی و ک سینک را در نظر بگیریم حد اقل مساحت لازم برای چنین اتاقی 10 متر مربع خواهد بود که باید امکان استفاده حد اکثر از نور طبیعی را داشته باشد. علاوه بر این فضایا جهت کار پرستار و وسایل و ابزار استریل نیز در این قسمت ضروری است که آنهم حداقل معادل 4 متر مربع خواهد بود . این قسمت باید بعد از رادیولوژی و پاتولوژی باشد.

آبدارخانه: ابعاد این بخش 12 متر مربع است و نزدیک به بخش استراحت پزشکان قرار می گیرد .

استراحت: فضایا در حدود 15-12 متر مربع برای استراحت پزشکان مناسب است.

ضوابط و مقررات محیط دندانپزشکی

1- اتاق کار دندانپزشک دارای نور کافی و تهویه مناسب بوده و حداقل فضای لازم جهت اتاق کار 12 متر برای هر یونیت می باشد .

2- محل نصب یونیتها به نحوی است که پس از قرار گیری کابینها و سایر ملزومات به منظور جلوگیری از آلودگی محیط اطراف حداقل به شعاع یک متر در اطراف یونیت فضای باز وجود دارد .

3- کمپرسور یونیت که دارای صدا و ارتعایش است خارج از اتاق کار دندانپزشک نصب شده باشد.

4- حداقل تجهیزات ضروری جهت مطب دندانپزشکی شامل یونیت استاندارد و اینستر و منت و کمپر سور، اتو کلاو، فور و دستگاه آمالگاتور و کپسول اکسیژن وست احیا و داروهای دندانپزشکی اورژانس( دارای تاریخ مصرف ) موجود باشد .

5- وجود دستگاه رادیولوژی  پری اپیکال در مطبهای دندانپزشکی با  رعایت اصول حفاظت در برابر اشعه

6- واکسیناسیون کلیه کارکنان شامل مطب دندانپزشکی بر علیه بیماری هپاتیت B و حفظ سوابق واکسیناسیون یا مصونیت جهت ارائه به بازرسین

7- استفاده از وسایل یکبار مصرف نظیر ساکشن، دستکش، لیوان، برس، پولیش دندان لوله پلاستیکی یکبار مصرف روی پوآ هوا

8- بعد از ویزیت هر بیمار تمیز نمودن قسمتهای یونیت که در ارتباط با بیمار و دندانپزشک بوده نظیر پوآر آب و هوا ، دسته چراغ ، دسته صندلی و کراش وار با محلول ضد عفونی کننده مناسب

9- فرز برای هر بیمار تعویض و استریل شود.

10- رعایت تفکیک زباله های خطرناک و عفونی ، کلیه سرسوزنها و دگر وسایل نیز مصرف شده در ظروف مقاوم و در بسته جمع آوری و دفع بهداشتی می گردد.

11- استفاده از دستگاه اتو کلاو برای استرالیزاسیون وسایل و ابزار دندانپزشکی طبق ظوابط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی

12- کلیه قالبهای تهیه شده قبل از ارسال به لابراتوار یا گچ گیری شستشو شده و با ماده مناسب ضد عفونی و مجددا شستشو می شوند.

13- دفع فاضلاب یونیتهای دندانپزشکی به روش بهداشتی و با لوله کشی مناسب

بهداشت محیط

نکات اصلی در ضد عفونی کردن سطوح محیط کار :

از موارد تائید جهت مراحل تمیز کردن و ضد عفونی استفاده نمائیم . استفاده از فنلهای در این مورد مناسب می باشد . زیرا هم دارای خاصیت تمییز کنندگی و هم خاصیت ضد عفونی کنندگی هستند جهت رقیق کردن این ترکیبات ار آب برای الکل استفاده نمائید.

سطوحی ضد عفونی کردن آن مشکل است مانند کلیدهای صندلی دندانپزشکی ، کلیدها ( موجود بر روی سرنگ آب و هوا ، کلیدهای چراغ و یونیت و شیلنگهای وسایل چرخشی و سرنگ آب و هوا و نگهدارنده ای آنها می بایست توسط روپوشهای پلاستیکی یا فویل آلومینیومی یا سایر مواد غیر قابل نفوذ نسبت به آب پوشانده شوند . این پوشش ها می بایست در فاصله بین بیماران تعویض شدند. انجام کار باعث اتلاف وقت کمتری نسبت به زمان مورد نیاز برای ضد عفونی این قسمتها در فاصله بین بیماران می گردد. ضد عفونی کلیدها ی الکتریکی بر روی صندلی و یا یونیت باعث احتمال آسیب به آنها می گردد، بنابر این پوشاندن آنها با پوششهای محافظ روش مناسبتری است.

در نظر گرفتن اصول کنترل عفونت در طراحی مطب:

طراحی مطبهای دندانپزشکی عملا بدون درنظر گرفتن اصول کنترل عفونت انجام می گیرد . موفقیت در انجام برنامه های کنترل عفونت تا حدی به طاحی صحیح مطب بستگی دارد. طراحی قسمتهای زیر در یک مطب می باست بر اساس اصول زیبایی ، خواسته های بیمار و اثر آنها در انجام کار بویژه انجام صحیح روشهای کنترل عفونت صورت گیرد:

1-   طرح مطب و مسیر عبور بیماران و پرسنل از قسمتهای مختلف مطب

2-   مواد و مصالح به کار گرفته شده در اجزاء مختلف مطب

3-   ملزومات

4-   طراحی اتاق کار

5-   اتاق مخصوص شستشو و استیلیزاسیون وسایل

در یک مطب یا کلینیک دندانپزشکی بر اساس نوع کاربری هریک از بخشهای مطب ، سه ناحیه مجزا را می توان در نظر گرفت که شامل نواحی درمان، نواحی در ارتباط با درمان و نواحی غیر درمانی می باشد.

نواحی درمانی : به ناحیه ای اطلاق می شود که تماس مستقیم داخل دهانی با سطوح مخاطی اتفاق می افتد که این شامل اطاق کار ، اتاق رادیولوژی و محلهایی است که برای آموزش بهداشت به کار می روند.

نواحی در ارتباط با درمان: تماس غیر مستقیم یا بیمار از طریق کاربرد وسایل مانند وسایل قالب گیری ، وسایل و فیلمهای رادیوگرافی گرفته شده ، از بیمار بوجود می آید . مثالهایی از این نواحی مانند لابراتوار، محل تمیز کردن و استریل وسایل و محل ظهور فیلمهای رادیو گرافی هستند.

نواحی غیر درمانی : معمولا نیازی به تماس با بیمار در آنها وجود ندارد مانند دفتر کار ، پذیرش ، دستشوی های بیمار دستشوی های پرسنل ، اتاق استراحت پزسنل که بطور معمول بعنوان نواحی غیر درمانی محسوب می شوند .

طراحی محل کار      می بایست به نحوی باشد که بیماران و مراجعین از داخل لابراتوار یا محل شستشو و استریلیزاسیون وسایل عبور نکنند. دسترسی مستقیم از محل پذیرش تا محل انجام درمان می بایست میسر باشد. نواحی که جهت مشاوره به کار می روند می بایست تا حد ممکن به محلهای پذیرش نزدیک باشند. بیمارانی که به وقت کاری بیشتری نیاز دارند می بایست در اطاقهای کار نزدیکتر قرار داده شدند. با اینکار مسیر حرکت بیماران و مراجعین تا حد ممکن از نواحی که درمانهای وسیع انجام می گیرد و نواحی جنبی کاهش می یابد .

استرالیزاسیون وسایل دندانپزشکی

استریل کردن وسایل دندانپزشکی با چندین روش می تواند صورت گیرد که می توان آنها را به دو دسته کلی روشهای فیزیکی و روشهای شیمیایی طبقه بندی نمود.

روشهای فیزیکی استریلیزاسیون شامل موارد زیر است :

1-   بخار تحت فشار 2- حرارت خشک  3- استریل کردن با بخار شیمیایی اشباع نشده

روشهای شیمیایی استریل کردن شامل موارد زیر است:

1- استفاده از محلولهای شیمیایی   2- استفاده از بخارهای شیمیایی

مشخصات استرالیزاسیون با اتو کلاو

درجه حرارت 121 درجه سانتی گراد ( 250 درجه فارنهایت ) و فشار PSI 15 و زمان 15 تا 20 دقیقه کلیه وسایل را استریل می کند ، بین نوع استریل بایستی به نحوی است که اجازه نفوذ به بخار را بدهد.

مزایا: 1- زمان کوتاه   2- قدرت نفوذ مناسب   3- تنوع وسیع موادی که می توان توسط ین روش آنها را استریل نمود .

معایب: 1- خوردگی وسایل ساخته شده از کربن   2- کندشدگی وسایل تیز و برنده   3- مرطوب بودن وسایل در پایان عمل استریل   5- تخریب وسایلی که نسبت به حرارت حساس می باشد.

مشخصات استرالیزاسیون توسط حرارت خشک:

در درجه حرارت 160 درجه سانتی گراد ( 320 فارنهایت) و در زمان 2 ساعت وسایل استریل می شوند.

مزایا: روش موثر و مطمئن برای استرالیزاسیون وسایل فلزی و آیینه ها می باشد   2- باعث کند شدن وسایل برنده نمی شود   3- باعث خوردگی و زنگ زدگی نمی شود.

معایب : زمان طولانی مورد نیاز جهت استرالیزاسیون    2- قدرت نفوذ ضعیف   3- تخریب با تغییر رنگ وسایل

اتاق رادیولوژی به دلیل اشعه  و عبور اشعه ها از دیواره های آجری نیاز به سربکوب دارد . به طریق زیر اتاق رادیولوژی را سرب کوبی می کنند:

1-   بعد از چیدن دیوار آجری و مشخص کردن محوطه ی اتاق رادیولوژی روی دیوار آجری توری گالوانیزه قرار می دهند. 2- لایه ای سرب را توسط میخ های آهنی به دیوار می چسبانند. 3- به دلیل اینکه میخ آهنی ، اشعه را از خود عبور می ده ، بنابر این قبل از اینکه ورق سرب اصلی را به دیوار میخ کنند از ورقهای کوچکتری به اندازه ای که محفظه و روی سر میخ را بپوشاند ، روی ورقه سرب اصلی می گذاریم و بعد میخها را طوری می کوبیم که میخ در قسمت بالای ورق کوچک سرب قرار گیرد و قسمت پائین ورق کوچک را روی میخ برمی گردانیم 4- بعد سرب کوبی روی

رنگ

یونیت دندانپزشکی محلی است که بیمار تمام زمان خود را روی آن می گذراند و در عین حال تمام ترس و اضطراب خود از کارهای دندانپزشکی محل را تحمل می کند. یونیت دندانپزشکی با توربین و ساکشن و تمام دستگاههای مربوطه به آن برای کودکان و بزرگسالان دلهره آور است. بنابر این باید بنحوی طراحی شود که روبروی پنجره مطب بوده و اگر مطب در طبقه همکف و مجاور حیاط است می توانید از شیشه ای قدی استفاده کنید و در باغچه روبروی این پتجره قدی انواع و اقسام گیاهان سیز بکارید. اگر مطب در زیر زمین باشد و این امکانات برایش فراهم نباشد می توان از تابلوی آرامش بخش ، آکواریومی با ماهیها ی مختلف در مقابل یونیت خود تدارک ببیند به این دلیل که آب و حرکت آرام ماهی به کاهش اضطراب کمک می کند. می توانیم هدفونها یا را در اختیار بیماران روی یونیت قرار دهید و موسیقی آرام پخش کنید یا تلویزیون در مقابل یونیت قرار دهید تا ذهن بیمار مشغول شود. رنگ و نور و آب می تواند به شما در ایجاد محیطی شفاف و زنده در مطب کمک کند.

برای اتاق انتظار کودک استفاده از رنگهای شاد بسیار اهمیت دارد . در انتخاب رنگ مطب باید به هماهنگی رنگها با یکدیگر دقت داشته باشید . استفاده از رنگهای روشن مانند آبی یا کرم فضای مطب را وسیعتر نشان می دهد. بنابراین در مطب کوچک و دیگر می توان از این رنگها استفاده کرد. استفاده از آیینه نیز می تواند به بزرگتر بودن مطب و رنگها ی ملایم در آرامش فرد موثر باشد. برای اتاق انتظار و درمان بهتر از یک نوع رنگ البته با درصد تیرگی متفاوت استفاده شود. در کلینیکها ، استفاده از نور سفید با زرد مناسب نیست ، با ترکیب این دو رنگ و نصب این نور در لامپها ی مناسب  ، نوری شبیه نور روز به وجود می آید . انتخاب رنگ دندان و انواع کامپوزیتهای ، چینی ها در این شرایط بسیار مناسبتر است.  

منابع ومواخذ:

- اصول کنترل عفونتدر محیط کار دندانپزشکی

-تالیف دکتر محمد فراهانی- دکتر اشرف السادات صانعی