تحقیق درباره سلسله تيموريان

ابتداي كار تيمور

هنگامي كه چنگيز خان متصرفات خود را ميان فرزندانش تقسيم كرد ، آسياي مركزي و ماوراء النهر را به جغتاي داد ، مدتي بعد قلمرو نوادگان جغتاي نيز مانند قلمرو ايلخانان در ايران ، به دليل جنگ ميان فرماندهان مغول دچار آشفتگي شد . از جمله ي اين فرماندهان ، شخصي به نام تيمور بود كه ادعا مي كرد از بستگان چنگيز است وي كه فرماندهي بي باك و در عين حال بي رحم بود توانست به تدريج بر آسياي مركزي و ماوراء النهر حاكم شود .

لشكر كشي هاي تيمور

تيمور پس از آنكه پايه هاي حكومت خود را محكم ساخت و سمرقند را پايتخت خويش قرار داد ، به مناطق اطراف از جمله ايران حمله كرد . چنان كه خوانديد در اين زمان چند حكومت محلي در ايران وجود داشت كه بيشتر مشغول جنگ با يكديگر و يا درگيري هاي داخلي خود بودند ، تيمور در لشكر كشي هايش عده ي زيادي را مي كشت و حاكمان محلي را مطيع خود مي ساخت . از جمله اين حكومت ها حكومت سربداران بود . با اين حال در بعضي شهرها از جمله اصفهان قيام هايي بر ضد او رخ داد تيمور در مجموع ، سه بار به ايران حمله كرد و طي اين يورش ه ا ، سراسر ايران و كشورهاي اطراف را به خاك و خون كشيد و بسياري از آبادي ها را ويران ساخت .

تمدن و فرهنگ ايران از ظهور اسلام تا پايان دوره تيموريان

با ورود اسلام به ايران ، در زمينه هاي گوناگون تحولاتي ايجاد شد و فرهنگ و تمدني شكل گرفت كه تا آن زمان بي نظير بود . ميراث هاي دوران پيش از اسلام نيز به تدريج چهره ي اسلامي به خود گرفت و ايرانيان مسلمان – كه مردمي كوشا و توانا بودند – توانستند به پيشرفت هاي چشم گيري دست يابند . در اين درس با چگونگي اداره ي ايران و فرهنگ و تمدن ايرانيان مسلمان آشنا مي شويد .

خليفه و سلطان

از هنگام ورود اسلام به ايران تا زمان خلافت مامون عباسي ( اوايل قرن سوم هجري) ، « خليفه » برترين مقام سياسي و ديني جهان اسلام ( از جمله ايران ) شناخته مي شد : زيرا مدعي جانشيني پيامبر (ص) بود . با وجود اين ، چون خلافت امويان و عباسيان غاصبانه و همراه با ستم فراوان بر مردم بود ، گروه هايي از مسلمانان با انان به مخالفت بر خاستند . تا پيش از دوره ي طاهريان ، ايران را حاكماني اداره مي كردند كه از سوي خلفا تعيين مي شدند . از آن پس ،  حكمرانان ايران با وجود وابستگي به خليفه ي عباسي ، در اداره ي امور قلمرو خود استقلال بيشتري يافتند . آنان به مرور زمان از قالب فرماندار و استاندار به در آمدند و به مقام پادشاهي و سلطنت رسيدند ، بدين ترتيب ن مقام سياسي تازه اي در كنار خليفه به وجود آمد . از اين پس ، ايران به وسيله ي اين سلاطين ( پادشاهان ) اداره مي شد و دوستي آن ها با خليفه بيشتر جنبه ي ظاهري داشت پس از آن كه مغول ها خلافت عباسي را از ميان بردند ، سلاطين ايران كاملا مستقل شدند .

وزير و اداره ي كشور

ايرانيان از دوران پيش از اسلام ، تشكيلات وسيعي براي اداره ي كشور خود داشتند براي تنظيم امور سياسي ، نظامي ، اقتصادي و مذهبي كشور ادارات و مقاماتي وجود داشت . علاوه بر پادشاهان ، وزيران و فرماندهان نظامي و رهبران ديني نيز هر كدام در اداره ي امور جامعه سهمي داشتند .

با ورود اسلام به ايران ، شيوه هاي اداري پيشين با تغييراتي به كار گرفته شد .

از ميان مقامات كشوري ، « وزير » بيش از همه در اداره ي كشو رنقش داشت . وزيران در بيشتر موارد از ميان افراد هوشمند ، توانا و با تجربه انتخاب مي شدند ، گاهي قدرت وزير بسيار زياد مي شد ؛ بطوري كه قادر بود سلطان را هم عوض كند .

وضع شهرها

در ايران پس از اسلام ، شهرهاي بزرگ و كوچك فراواني وجود داشت كه برخي از آنها مانند مرو ، نيشابور و ري شهرت جهاني داشتند . هر شهر مجموعه اي از خانه ها ، مراكز عمومي ( مسجد ، حمام و . . . ) اداره هاي دولتي و مراكز تجاري و صنعتي بود . كشاورزي نيز در اطراف شهرها انجام مي شد معمولا گرداگرد شهر ديواري كشيده مي شد كه در بعضي از قسمت هاي آن برج هايي براي مراقبت و ديده باني وجود داشت . گاهي نيز براي جلوگيري از هجوم دشمن خندق هايي در پشت ديوار شهر حفر مي كردند و آن را از آب پر مي كردند هر شهر دروازه هايي داشت كه شب ها بسته مي شد مسجد جامع هر شهر محل تجمع مردم و برگزاري مراسم مهم بود . از ديگر بناهاي موجود در هشرهاي بزرگ يا حومه ي آن ها كاروان سراها بودند كه براي آسايش مسافران و گاه داد و ستد ساخته مي شدند . اداره ي امور هر شهر به عهده ي حاكم يا والي بود . مركز حكومت در قلعه اي در وسط شهر قرار داشت كه بدان ارگ مي گفتند . افراد ديگري نيز حاكم را در اداره ي امور ياري مي كردند . يكي از اين افراد محتسب بود كه بر مسائل ديني و معاملات نظارت دشات و خلافكاران را مجازات مي كرد .

زندگي روستايي

بيشتر مردم ايران را روستاييان تشكيل مي دادند و بخش اصلي زندگي اقتصادي جامعه يعني كشاورزي و دامداري به آنها وابسته بود در گذشته همه ي كشاورزان زمين نداشتند . بخشي از زمين ها متعلق به حكومت يا شخص سلطان بود و قسمتي هم به زمين داران بزرگ تعلق داشت و كشاورزان بر روي آن ها كار مي كردند بعضي از كشاورزان نيز زمين داشتند . زمين ها ي ديگري هم وجود داشت كه در آمد آنها در امور خيريه مصرف مي شد به اين زمين ها « وقفي » مي گفتند .

علم و دانش

در قرآن كريم و سخنان پيامبر (ص) بر فراگيري علم تاكيد بسيار شده است به همين جهت ، ايرانيان مسلمان از همان ابتدا براي آموختن علوم گوناگون بسيار مي كوشيدند . در قلمرو اسلامي ، سرزمين ها و ملت هاي گوناگون با ميراث هاي علمي و تمدني گوناگوني وجود داشت و نيز به علت همسايگي اين قلمرو با كشورهايي مانند هند ، يونان و روم ميزان پيشرفت هاي علمي در ميان مسلمانان بسيار زياد بود . در واقع مسلمانان با كسب دانش هاي ديگران و تركيب آن ها با دانسته ها و عقيده هاي اسلامي خود ، فرهنگ و دانش هاي جديدي را پايه گذاري كردند ايرانيان در اين زمينه در جهان اسلام سر آمد بودند . فراگيري خواندن و نوشتن ، نخستين مرحله ي ورود به دنياي علم و دانش بود . كساني كه در خواندن و نوشتن مهارت مي يافتند به دنبال كسب علوم گوناگون مي رفتند ، دانشمندان ايراني در زمينه هاي خداشناسي ، فلسفه ، تاريخ ، جغرافيا ، رياضيات ، فيزيك ، پزشكي و ديگر رشته هاي علمي به مطالعه و تاليف مشغول بودند فارابي ، زكرياي رازي ، ابن سينا ، ابوريحان بيروني و خواجه نصير الدين توسي از جمله اين نام آوران هستند .

علاوه بر رشته هاي علمي ، ايرانيان مسلمان در زمينه ي هنر و معماري نيز فعاليت هاي چشم گيري داشتند . ارزش هاي ديني و نيازهاي زندگي ، عوامل اصلي پيدايش و ترقي اين نوع فعاليت ها بود مساجد ، مدرسه ها ، كاروان سراها و كاخ ها از ميراث هاي معماري و صنايع فلزي ، سفالگري ، كاشي كاري ، نقاشي ، خوش نويسي و قالي بافي از مظاهر هنر ايرانيان در اين دوران به شمار مي روند در كتاب فارسي ، با بعضي از اين هنرها آشنا شده ايد كمال الدين بهزاد از معروف ترين نقاشان ايران بود كه در اواخر دوره ي تيموريان زندگي مي كرد .

ايران در زمان تيموريان