اصول كلي در پرورش دام

پرورش حيوانات اهلي و توليد مناسب فراورده هاي دامي مستلزم شناسايي اصول و محور هاي مهم و تعیين كننده است كه بدون رعايت پيشبرد درست اين محور ها نمي توان از توليد مطلوب سخن به ميان اورد .

براي به دست اوردن توليد مناسب و استفاده بهينه از دام بايد تمام موارد بالا مورد توجه قرار گيرد ،در غير اين صورت رسيدن به توليد مطلوب انتظار بيهوده اي است.

رفتار شناسي دام

نحوه بر خورد و رفتار انسان با دام تاثير بسزايي در ميزان توليد انها دارد .شناخت عادات غرايض و رفتار دام ،اهميت دادن به انها و اتخاذ رفتاري مناسب با حالا ت و رفتار انها باعث ارامش دام شده كه نتيجه ان افزايش توليد مي باشد .شناخت اين حالات و رفتار گاهي از پيچيدگي و ظرافت خاصي برخوردار است .كه دقت و پيگيري لازم را از طرف پرورش دهندگان طلب مي كنند .

به عنوان مثال نكاتي مانند به وجود اوردن ارامش در حين شير دوشي ،عدم خشونت پوشش مناسب دوشنده عدم تعويض كار گران استفاده از رنگ هاي مناسب در سالن شير دوشي ،عدم وجود صداهاي نا هنجار و وجود موسيقي و غيره در ميزان توليد شير بسيار موثر مي باشد .

شناسايي توليدات دام

حيوانات در نوع توليد متفاوت هستند و حتي نژاد مختلف يك گونه در توليدات يك يا چند محصول داراي پتانسيل هاي مختلفي مي باشند .شناخت استعداد توليدي حيوانات مختلف از اهميت ويژه اي بر خوردار است . به عنوان مثال در توليد محصولاتي مانند شير گوشت پوست .....

نژاد هاي مختلف يك گونه تواناييهاي و پتانسيل هاي مختلفي از خود نشان مي دهد .از سوي ديگر برخي حيوانات داراي استعداد توليدي چند گانه(چند محصولي)مي باشند و مي توانند در يك زمان چند محصول را (شير و گوشت)به نسبت هاي مختلف توليد كرد .

شناسايي دقيق استعداد حيوانات در توليد يك يا چند محصول به انسان كمك مي كند تا بر اساس ان شرايط مناسب را براي نگه داري و پرور ش دام به وجود اورد.

دامدار براي نگه داري و پرورش دام يا طيور بايد مجموعه عواملي را بررسي كرده و بر اساس انها نژاد مورد نظر خود را خريداري و پرورش دهد.

اين عوامل عبارت اند از :نياز جامعه به نوع محصول توليدي شرايط اقليمي منطقه و شناسايي نژاد هاي مختلف با در نظر گرفتن نوع محصول توليدي

تغذيه دام

از نظر اقتصادي 60 تا 70 در صد مخارج روز مره واحد هاي پرورش دام و طيور را هزينه هاي مربوط به تغذيه تشكيل مي دهد . به علاوه حيوان هنگامي مي تواند فعاليت فيزيولوژيكي خود ر ا به مناسب انجام داده و سالم باشد كه به نحو مطلوب تغذيه شود .بنابراين تغذيه صحيح چه از لحاظ اقتصادي و چه از نظر سلامتي حيوان ،نقش اساسي را در امر پرورش دام و طيور ايفا مي كند.

صنعت طیور در خلال تاریخ حیات خود همواره با مشکلات بزرگی روبرو بوده است ، بطوریکه گاهی اوقات مشکلات به وجود آمده محدود به یک واحد پرورش طیور نشده بلکه یک منطقه ، شهر، کشور وحتی یک قاره را فرا می گیرد .

صنعت طیور در خلال تاریخ حیات خود همواره با مشکلات بزرگی روبرو بوده است ، بطوریکه گاهی اوقات مشکلات به وجود آمده محدود به یک واحد پرورش طیور نشده بلکه یک منطقه ، شهر، کشور وحتی یک قاره را فرا می گیرد .

عوامل بیماریزا از آفت هایی هستند که عامل اصلی این همه گیریها بوده و خسارات جبران ناپذیری به صنعت طیور وارد می نمایند ، یکی از اثرات مواجهه پی درپی با بیماریها در سطح مرغداری توجه بیشتر به روشهای پیشگیری از بیماریها بوده است.

شناخت هرچه بیشتر راههای جلوگیری از ازدیاد وفعالیت این عوامل موجب حفظ و گسترش صنعت مرغداری خواهد شد . بدین منظور استفاده از روش امنیت زیستی که روشی ساده و کاربردی است ضروری به نظر می رسد ، به عبارت دیگر این روش کاربرد اقداماتی است جهت جلوگیری از سرایت بیماریها و عوامل بیماری زا به طیور. .

) اولین اقدام برای انجام یک برنامه امنیت زیستی جامع ، انتخاب مکان مناسب می باشد . ساختمانها و تاسیسات پرورش طیور باید در زمینهایی احداث شوند که دارای استحکام لازم و شیب مناسب بوده و نسبت به زمینهای اطراف مرتفع تر باشند تا آب برف و باران به آنها نفوذ نکرده ودر مسیر آبهای جاری قرار نگیرند .

۲) ساختمان مرغداری باید در منطقه ایی عاری از آلودگیهای محیطی ساخته شود و از نزدیکترین مزارع پرورش طیور و صنایع مرتبط با آن (کارخانجات تولید خوراک طیور ، کشتارگاهها ، کارخانجات جوجه کشی و ... ) براساس ضوابط سازمان دامپزشکی فاصله داشته باشد و در مسیر واحدهای مرتبط با صنعت طیور نیز قرار نگیرد .

۳) با توجه به تنوع آب و هوایی و شرایط اقلیمی و جوی هر منطقه ، ساختمانها و تاسیسات محل پرورش طوری طراحی و احداث شوند که با شرایط آب و هوایی خاص آن منطقه سازگار باشند .

۴) بهتر است از مصالح ساختمانی مانند چوب و موادی که امکان ضد عفونی آنها مقدور نیست استفاده نشود و درزها و شکافهای سالن به طور کامل مسدود و لایه های داخلی ساختمان نفوذ ناپذیر شوند تا حشرات و جوندگان امکان ورود به سالن را نداشته باشند .

۵) کف سالن طوری طراحی و ساخته شود که بتوان به راحتی فضولات و آب را از آن خارج کرد ، از آنجایکه کفهای خاکی را نمی توان به طور موثر پاکسازی و ضدعفونی نمود واز نظر جوندگان و امنیت بهداشتی مخاطره آمیز هستند ، بنابراین باید از کفهای محکم ( کف سیمانی و.... ) استفاده نمود .

۶) سطوح داخلی و خارجی کلیه سالنها باید قابل شستشو و ضدعفونی بوده و همچنین بین سالنها و اطراف آنها از مصالح محکم وغیر قابل نفوذ ( آسفالت ، سیمان و ...) استفاده شود بطوریکه قابل شستشو و ضد عفونی و شعله دادن باشند .

۷) سالنهای منطقه تا حد امکان در مناطق آرام قرار گیرند تا از بروز استرس ناشی از سروصدا جلوگیری شود.

۸) طول سالنها در جهت باد قرار گیرد تا از کوران هوا جلوگیری وباعث تهویه مناسب وممانعت از فشار باد بر سالنها گردد .

۹) جهت سالنها در مناطق سردسیر باید جنوبی یا غربی و در منطقه های گرمسیر شمالی یا شرقی باشد .

۱۰) دربهای ساختمان محل پرورش باید به طرف خارج باز شده و سطوح جلویی دربها با بتون پوشیده شده و شیب مختصری به طرف خارج سالن داشته باشند .

۱۱) برای هر سالن اتاق سرویس جهت جلوگیری از ورود مسیر هوای بیرون ، نصب مخزن جهت آب دارویی و اقدامات کنترلی گله و سایر تجهیزات در محل مناسب در نظر گرفته شود .

۱۲) در حد امکان سعی شود که درب ورودی بعضی از تاسیسات مانند انبار دان ، تانکر ذخیره سوخت، انبار پوشال و ... در قسمت بیرون محوطه مزرعه ( جوار حصار) تاسیس شود تا از ورود ماشینهای حمل دان و سوخت و... بطور مستقیم به مرغداری جلوگیری شود.

۱۳) از کاشت درخت در جوار سالنها به جهت ممانعت از لانه گزینی و تجمع پرندگان پرهیز شود ، برای این منظور باید درختکاری در اطراف حصار مزرعه با فاصله مناسب از سالنها به صورت چند ردیفی یا چند لایه صورت گیرد .

۱۴) ساختمانهای اداری و مسکونی در مدخل مزرعه احداث شوند .

۱۵) حوضچه ضدعفونی با ابعاد و عمق مناسب و همچنین اتاق گاز یا محلی برای غوطه ور کردن وسایل جهت ضدعفونی ، در مدخل ورودی مزرعه تعبیه گردد .

۱۶) محوطه مرغداری باید فاقد نکات کور و غیر قابل کنترل باشد و هیچگونه تاسیسات اضافی و مستعمل در محوطه دیده نشود .

۱۷) کانال دفع آبهای زائد ( به عمق ۵۰ سانتیمتر ) با شیب مناسب در محوطه مرغداری احداث شود و مسیر هدایت آن باید دارای پوشش مناسب و قابل کنترل باشد .

۱۸) کوره لاشه سوز و چاه تلفات با فاصله لازم از منابع آب و شبکه آبرسانی و با در نظر گرفتن جهت وزش باد ، در دورترین نقطه از سالنها احداث شده و در دسترس حیوانات نباشند .

۱۹) واحد مرغداری باید دارای منابع سوخت کافی و با ظرفیت مناسب باشد، همچنین فاصله لازم بین منابع تامین سوخت و آب مصرفی مرغداری به منظور جلوگیری از نشت مواد سوختی به شبکه آبرسانی ، رعایت شود .

۲۰) مرغداری باید دارای شبکه برق رسانی کافی جهت سالنها و سایر تاسیسات بوده و مسیرهای سیم کشی برق نیز عایق بندی شده باشند ، ضمنا وجود موتور برق اضطراری نیز ضروری است .

۲۱) اطاق کالبد گشایی به تناسب ظرفیت هر مزرعه درمکان مناسب و نزدیک به محل دفع تلفات تاسیس شده و قابل شستشو و ضد عفونی باشد.